(TITC) - Theo Deanna Newsom, Liên minh Bảo tồn Rừng nhiệt đới (Rainforest Alliance) cho biết, du lịch thông thường có thể có tác động tiêu cực đến môi trường và cộng đồng địa phương, chẳng hạn: một số khách sạn đã bắt động vật hoang dã để làm trò giải trí cho khách; hay một số nhà nghỉ xả nước thải độc hại gây ô nhiễm các dòng suối; hay những du khách bất cẩn làm hư hại các khu vực nhạy cảm cần được bảo vệ. Nhiều quốc gia và địa phương nhận thức được những mối đe dọa này và đã đưa ra các quy định để giảm thiểu các nguy cơ này.
Đi tiên phong về du lịch bền vững là Liên minh Bảo tồn Rừng nhiệt đới (Rainforest Alliance), đã từng hoạt động tại 12 nước châu Mỹ La tinh, phát triển các công cụ để hiện thực hóa thành công chính sách của chính phủ trở thành các hành động thực tiễn. Cách tiếp cận của chúng tôi bắt đầu với việc đánh giá nhu cầu của điểm đến và sau đó đưa ra một loạt các hành động khác nhau, từ việc ra quyết định có sự tham gia của các bên và phát triển kế hoạch quản lý khách tham quan, cho tới việc đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật và trao chứng nhận.
Cách tiếp cận này được thể hiện một cách rõ ràng ở dự án của Rainforest Alliance có tên gọi "Sáng kiến bảo tồn rừng Amazon Andean", do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ tài trợ. Dự án nhằm cải thiện các hoạt động du lịch ở các khu bảo tồn ở Ecuador. Ở đây, Chính phủ đã ưu tiên cho phát triển du lịch tại hơn một nửa trong số 50 khu vực bảo tồn và hoan nghênh sự hỗ trợ của sáng kiến này trong việc phát triển các công cụ và hành động vì môi trường bền vững tại đây. Sự hỗ trợ này càng cần thiết khi đứng trước sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành du lịch nước này, với hơn 1,2 triệu lượt du khách vào năm 2013, tăng 20% so với năm trước.
Cùng với Bộ Du lịch và Bộ Môi trường Ecuador và các tổ chức phi chính phủ, Rainforest Alliance đã sử dụng huy động sự tham gia của đại diện cộng đồng địa phương, các doanh nghiệp du lịch địa phương, và các nhà quản lý tại các khu bảo tồn ở Amazon và một số vùng Andes và vùng duyên hải.
Các bên liên quan đã thảo luận về những mong đợi của du khách, vấn đề quy hoạch, nguồn lực sẵn có và các hoạt động tốt nhất cho du lịch bền vững. Đối với mỗi khu bảo tồn, các thông tin thu thập được sử dụng để xây dựng kế hoạch quản lý khách du lịch tùy biến, hoạt động này do Bộ Môi trường thực hiện. Mỗi kế hoạch nhằm làm giảm áp lực đối với các nguồn tài nguyên tự nhiên và văn hoá nhạy cảm bằng cách xác định các điểm tham quan thay thế, yêu cầu khách du lịch phải tuân thủ các quy tắc về ứng xử, có sự tham gia của các bên liên quan trên địa bàn và ngoài địa bàn, đồng thời thiết lập các quy định đối với các doanh nghiệp kinh doanh du lịch, các nhà cung cấp thực phẩm, cơ sở lưu trú. Trong kế hoạch cũng có những chỉ số để đo lường tiến độ thực hiện và tác động.
Việc phát triển các kế hoạch này cũng gặp phải những thách thức. Thứ nhất, Ecuador là một quốc gia đa dạng về văn hoá và môi trường, và việc tạo ra một nhóm các chỉ số tiêu chuẩn để áp dụng cho tất cả các khu vực đòi hỏi phải có sự thảo luận và phối hợp rộng rãi. Bên cạnh đó, chúng tôi thấy rằng cần có biện pháp đặc biệt để đảm bảo có sự tham gia của các đơn vị kiểm lâm vào việc thực hiện kế hoạch. Cuối cùng, việc xây dựng các kế hoạch đòi hỏi phải có sự nhất quán với các chính sách và các ưu tiên của hai Bộ, trong đó Bộ Môi trường điều chỉnh và kiểm soát các khu bảo tồn, và Bộ Du lịch sẽ thúc đẩy du lịch bằng cách xúc tiến quảng bá điểm đến đa dạng sinh học của đất nước.
Giải pháp cho mỗi thách thức trên đều dựa trên cùng một nguyên tắc: từ bắt đầu, tuân thủ đúng tiến trình có sự tham gia của tất cả các bên liên quan, kết hợp tất cả các thông tin có liên quan và trao quyền cho cơ quan có thẩm quyền.
Chúng tôi biết rằng sự thành công của kế hoạch quản lý du khách cũng như các kế hoạch khác phụ thuộc phần lớn vào khả năng tổ chức, đào tạo có hiệu quả về các nguyên tắc của du lịch bền vững cho các nhà quản lý khu bảo tồn, cộng đồng địa phương và các đơn vị kinh doanh du lịch.
Rainforest Alliance đã đạt được nhiều thành công trong lĩnh vực du lịch bền vững, với việc đào tạo được hơn 20.000 doanh nghiệp du lịch trên khắp Mỹ La tinh trong 15 năm qua. Phản hồi từ các doanh nghiệp đã được đào tạo về hoạt động du lịch bền vững ở Ecuador cho thấy công tác đào tạo của chúng tôi đã có hiệu quả và trong một số trường hợp đã mang lại ưu thế thị trường cho doanh nghiệp.
Guillermo Gómez, chủ cơ sở nghỉ dưỡng Jamu Lodge cho biết, "Chúng tôi bắt đầu làm việc với Rainforest Alliance từ năm 2008. Trải qua một quá trình học tập và chúng tôi đã có thêm được nhiều kinh nghiệm. Đáp ứng tất cả các yêu cầu khi hoạt động trong khu bảo tồn đã giúp chúng tôi tiếp cận thị trường mới. Bằng việc tham gia vào chương trình hỗ trợ kỹ thuật của Rainforest Alliance, chúng tôi đã nâng cao chất lượng trải nghiệm của du khách.”
Chia sẻ này cũng được minh chứng rõ hơn từ kết quả nghiên cứu gần đây do các nhân viên của Rainforest Alliance và các đối tác của trường đại học thực hiện để kiểm tra hiện trạng môi trường của 106 khách sạn ở sáu quốc gia châu Mỹ La tinh, tiến hành đánh giá trước và khoảng hai năm sau khi họ được đào tạo.
Nghiên cứu cho thấy, trung bình, các khách sạn đã tăng hiệu suất lên 14% sau khi được tập huấn, với tỷ lệ cải thiện cao nhất là các tiêu chí liên quan đến bảo vệ động vật hoang dã, quản lý chất thải và nhận thức về môi trường của du khách và nhân viên.
Một điều thú vị đó là, nghiên cứu chỉ ra rằng những nhận thức của các khách sạn về lợi ích kinh tế và tính thực tiễn dường như khác nhau ở mỗi nơi, phụ thuộc vào bối cảnh kinh tế và sinh thái đặc trưng của khách sạn. Ví dụ, các khách sạn nằm ở những vùng khô cằn của Mexico có xu hướng đầu tư vào việc bảo tồn nguồn nước, trong khi đó tại các khu vực Trung Mỹ, với nguồn điện đắt đỏ hoặc không đảm bảo thì việc bảo tồn năng lượng thường được đề cao hơn.
Là một phần trong khuôn khổ Chương trình sản xuất và tiêu dùng bền vững 10 năm của Liên hợp quốc, chúng tôi đang phát triển các cơ hội để áp dụng phương pháp này ở những nơi khác, giúp các Chính phủ hiện thực hóa hiệu quả chính sách của họ trở thành các hoạt động thực tiễn tại các điểm đến du lịch trên khắp Mỹ Latinh và hơn thế nữa.
Trung tâm Thông tin du lịch