Ngày 1/6 được chọn là Ngày nhận thức về Rạn san hô thế giới. Đây là dịp để chúng ta cùng nhìn lại một trong những hệ sinh thái quan trọng nhất nhưng cũng mong manh nhất trên hành tinh: rạn san hô. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, lời cảnh báo từ đại dương đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Hình ảnh rạn san hô ở Ấn Độ Dương. (Ảnh: CGTN)
Theo các nhà khoa học, năm 2025 chứng kiến hiện tượng tẩy trắng rạn san hô lan rộng tới hơn 84% tổng số rạn san hô trên toàn cầu. Đây là hậu quả trực tiếp của tình trạng ấm lên toàn cầu, khi nhiệt độ nước biển tăng cao buộc san hô phải đẩy các loại tảo cộng sinh ra khỏi cơ thể - vốn là nguồn gốc tạo nên màu sắc rực rỡ và cung cấp năng lượng sống cho chúng. Khi không còn tảo, san hô trở nên trắng nhợt và yếu dần đi.
Tuy nhiên, tẩy trắng không đồng nghĩa với cái chết ngay lập tức. Nếu điều kiện môi trường được cải thiện kịp thời nhiệt độ giảm, nguồn nước trong sạch hơn, rạn san hô vẫn có khả năng phục hồi.
“San hô tẩy trắng không chỉ là một hiện tượng địa phương, mà là dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng toàn cầu”, nhà báo Huang Yue của kênh tin tức CGTN Trung Quốc nhấn mạnh trong loạt phóng sự Thì thầm rạn san hô nhân Ngày Rạn san hô thế giới. Cô cho biết, hiện tượng tẩy trắng đang xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới, từ vùng Caribe, qua Ấn Độ Dương, đến cả Rạn san hô Great Barrier ở Australia - nơi các nhà khoa học ghi nhận tỷ lệ san hô chết ở mức cao chưa từng có.
Theo nhà sinh vật học Neal Cantin từ Viện Khoa học Hàng hải Australia, sự kiện tẩy trắng hàng loạt toàn cầu lần thứ 4 bắt đầu từ mùa hè năm 2023 và tiếp tục kéo dài đến nay, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều khu vực san hô của Australia và thế giới. “Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy hiện tượng ấm lên đại dương và biến đổi khí hậu không còn là nguy cơ xa vời mà đang tạo ra áp lực toàn cầu”, ông cảnh báo.
Các nhà nghiên cứu từ Viện Hải dương học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc cho biết hiện tượng san hô chết hàng loạt cũng dẫn đến sự hình thành của các đảo cát nhỏ từ mảnh vỡ san hô bị sóng đánh dạt vào bờ tại một số vùng biển. Mặc dù một số ý kiến cho rằng đây là sản phẩm nhân tạo, các nhà khoa học khẳng định đó là quá trình hoàn toàn tự nhiên.
Giáo sư Shi Qi phân tích: “Khi rạn san hô còn khỏe mạnh, chúng ít tạo ra mảnh vụn. Nhưng khi san hô chết hàng loạt, các mảnh vỡ tích tụ lại và bị gió mùa, sóng đánh trôi dạt lên bờ, tạo thành các đảo cát”.Ông nhấn mạnh rằng việc hiểu đúng về hiện tượng này là rất quan trọng để tránh những hiểu lầm không cần thiết trong tranh luận quốc tế.
Các chuyên gia cũng đồng thuận rằng: việc bảo vệ rạn san hô không thể chờ đợi lâu hơn. Rạn san hô không chỉ là nơi cư trú của hàng nghìn loài sinh vật biển mà còn đóng vai trò như “lá chắn tự nhiên” chống xói mòn bờ biển và là nguồn sống cho hàng triệu người dân sống ven biển.
Hình ảnh rạn san hô trong phóng sự Thì thầm rạn san hô của CGTN.
“Rạn san hô là chỉ báo nhạy cảm nhất về sức khỏe của đại dương. Nếu chúng suy yếu, đó là dấu hiệu cho thấy toàn bộ hệ sinh thái biển đang gặp nguy hiểm”, Giáo sư Yang Hongqiang nhấn mạnh. Ông kêu gọi cộng đồng quốc tế cần hành động ngay từ hôm nay để giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường biển và thúc đẩy nghiên cứu phục hồi rạn san hô bằng công nghệ và giải pháp sinh thái.
Thông điệp của Ngày Rạn san hô thế giới năm nay không thể rõ ràng hơn: Rạn san hô là “khu vườn dưới biển”, là lá phổi xanh của hành tinh xanh này. Chỉ khi các quốc gia, tổ chức và cá nhân cùng hành động, chung tay bảo vệ và tái tạo, thì chúng ta mới có thể hy vọng cứu lấy những viên ngọc quý của đại dương khỏi nguy cơ biến mất vĩnh viễn.
Lê Hải Yến - Theo CGTN
