Với hàng nghìn hòn đảo lớn, nhỏ giữa làn nước xanh mầu ngọc lục bảo cùng hệ thống hang động phong phú và kỳ bí, Vịnh Hạ Long tựa một bức tranh thủy mặc khổng lồ, sống động, ngoạn mục được thiên nhiên ban tặng, sắp đặt qua nhiều thế kỷ.
Tàu du lịch đưa khách thăm Vịnh Hạ Long.
Cảnh đẹp và các giá trị văn hóa, địa chất, địa mạo của Vịnh Hạ Long chính là một thế mạnh để di sản hấp dẫn du khách.
Lan tỏa thông điệp xanh
Sau hơn 3 thập kỷ kể từ khi được UNESCO công nhận di sản thiên nhiên thế giới, Vịnh Hạ Long đã có một diện mạo mới, các giá trị nổi bật toàn cầu của di sản được bảo tồn nguyên vẹn; các tiềm năng thế mạnh được phát huy; bộ máy, cơ chế, chính sách trong quản lý, bảo vệ di sản từng bước được củng cố, hoàn thiện. Những yếu tố này tạo cơ sở vững chắc cho chiến lược bảo tồn, phát huy giá trị Vịnh Hạ Long một cách toàn diện, bền vững.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Hạnh cho biết: “Kể từ khi Vịnh Hạ Long được công nhận là di sản thiên nhiên thế giới, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách, quy định về công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản, nhất là trong lĩnh vực trọng tâm về bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý di sản, quản lý môi trường kinh doanh du lịch và phát triển sản phẩm du lịch”.
Nhiều giải pháp đột phá được tỉnh Quảng Ninh triển khai thời gian qua như: Di dời các hộ dân làng chài trên vịnh lên bờ sinh sống; cấm đánh bắt thủy sản trong vùng bảo vệ tuyệt đối; chấm dứt hoạt động bốc xếp, chuyển tải hàng hóa; di dời các cơ sở gây ô nhiễm ra khỏi vùng đệm di sản; thành lập khu bảo tồn thiên nhiên, khu rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan. Các sản phẩm, dịch vụ du lịch trên Vịnh Hạ Long được ban hành quy chuẩn riêng, thậm chí tàu du lịch có quy chuẩn cao hơn so với quy chuẩn quốc gia.
Ông Michael Burnside, chuyên gia đến từ Đại học New South Wales (Australia) chia sẻ: “Tôi rất ấn tượng với vẻ đẹp của di sản, nhất là được nghe giới thiệu về công tác bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long, tôi có thêm kinh nghiệm để đưa vào các dự án nghiên cứu sau này. Quảng Ninh đang làm rất tốt trong việc đưa người dân và du khách trở thành trung tâm của các giải pháp bảo vệ bền vững môi trường Vịnh Hạ Long. Chính họ là những người thu gom rác thải, hạn chế nguồn rác thải và tuyên truyền vận động cộng đồng chung tay bảo vệ di sản”.
Bộ quy tắc ứng xử “Văn minh du lịch”, quy tắc ứng xử người Quảng Ninh, quy tắc ứng xử “Nụ cười Hạ Long” được tỉnh Quảng Ninh triển khai toàn diện.
Trưởng ban quản lý Vịnh Hạ Long Vũ Kiên Cường cho biết: “Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng trong bảo vệ di sản được phổ cập cho nhiều đối tượng từ học sinh, sinh viên trong nước, quốc tế cho đến dân cư khu vực ven bờ, khách du lịch, các tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh tế-xã hội trên Vịnh Hạ Long gắn với các hoạt động giáo dục, ngoại khóa, thực tế về bảo vệ cảnh quan, môi trường, giá trị di sản Vịnh Hạ Long”.
Từ năm học 2000-2001, tỉnh Quảng Ninh đưa chương trình giáo dục bảo vệ di sản Vịnh Hạ Long vào trường học. Việc này được đánh giá khá hiệu quả và được nhân rộng. Ngoài ra, phải kể đến hiệu quả của mô hình giáo dục con thuyền sinh thái Ecoboat, một hoạt động ngoại khóa về bảo vệ môi trường trên Vịnh Hạ Long với phương châm chơi mà học, học mà chơi từ năm 2005.
Em Trần Văn Hiếu ở thành phố Cẩm Phả cho biết: “Các mô hình giáo dục sinh động đã giúp chúng em hiểu, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long, đồng thời chúng em được tích luỹ thêm kiến thức về những giá trị đặc biệt, riêng có của di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long”.
Đoàn chuyên gia của Liên hợp quốc đánh giá thiệt hại mà bão Yagi gây ra cho Vịnh Hạ Long.
Hiện, chất thải phát sinh từ các hoạt động kinh tế-xã hội trên vịnh được tập trung quản lý, kiểm soát. Toàn bộ tàu du lịch có hệ thống xử lý nước thải lẫn dầu; các tàu du lịch đóng mới phải lắp đặt hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt bảo đảm theo quy chuẩn; hệ thống xử lý nước thải tại các điểm tham quan trên Vịnh được đầu tư nâng cấp, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong xử lý, bảo đảm đạt tiêu chuẩn. Toàn bộ các tàu du lịch ký cam kết thực hiện nghiêm túc và kiểm soát việc không mang sản phẩm từ nhựa dùng một lần. Điều này nhận được nhiều phản hồi tích cực từ du khách.
Nâng tầm thương hiệu di sản
Giá trị thương hiệu của di sản Vịnh Hạ Long ngày càng cao, là điểm đến của những giải thưởng vinh danh với 3 lần được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới; vượt qua 200 kỳ quan của nhiều quốc gia để được bầu chọn là 1 trong 7 Kỳ quan thiên nhiên mới của thế giới; được tôn vinh là một trong những vịnh đẹp nhất thế giới; được trao tặng danh hiệu, công bố điểm đến hàng đầu Việt Nam vào năm 2018; 1 trong 4 điểm đến lý tưởng để ngắm bình minh và hoàng hôn tuyệt đẹp…
Đáng chú ý, năm 2024, Vịnh Hạ Long được xướng danh trong bảng xếp hạng của các tạp chí du lịch uy tín, đứng thứ 3 trong danh sách những điểm đến xuất sắc nhất thế giới 2024 theo giải thưởng “Travelers Choice Awards - Best of the Best Destinations”. Vịnh Hạ Long còn từng là bối cảnh để quay nhiều bộ phim điện ảnh, tài liệu nổi tiếng.
Mới đây, làm việc với tỉnh Quảng Ninh, Giám đốc Trung tâm Di sản Thế giới UNESCO Lazare Eloundou Assomo đánh giá cao nỗ lực giải quyết các thách thức về môi trường, công tác quản lý, bảo tồn Vịnh Hạ Long của tỉnh Quảng Ninh.
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương chia sẻ: Sự góp mặt của Vịnh Hạ Long trong danh sách di sản thế giới của UNESCO đã khẳng định vẻ đẹp thiên nhiên, sự giàu có về cảnh quan, văn hóa và sinh thái của tỉnh Quảng Ninh nói riêng và của đất nước nói chung. Ngành du lịch của tỉnh đã đóng góp tích cực và tạo động lực thúc đẩy nhiều ngành, lĩnh vực khác, tạo việc làm, cải thiện và nâng cao đời sống người dân.
Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tập trung gắn kết bảo tồn và phát triển bền vững Vịnh Hạ Long.
Bà Nguyễn Thị Hạnh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh khẳng định: Cộng đồng địa phương có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ giá trị di sản và tham gia tổ chức các hoạt động dịch vụ, du lịch trên Vịnh Hạ Long một cách hài hòa, phù hợp; ưu tiên bảo vệ di sản song hành với công tác bảo tồn, khai thác, phát huy bền vững các giá trị của di sản thế giới. Cộng đồng địa phương chính là yếu tố trung tâm, quyết định công tác bảo tồn, nhất là đã góp phần tích cực tuyên truyền đến thế hệ trẻ, vì đây chính là “nhân tố quan trọng” quyết định sự tồn tại bền vững của di sản.
Quang Thọ
