Ngày 26/8 tại Hà Nội, Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature), thông qua sự hỗ trợ tài chính từ Quỹ Châu Á (TAF) và Bộ Ngoại giao Vương quốc Anh đã tổ chức Hội thảo tham vấn “Thể chế hóa vai trò của cộng đồng và các tổ chức xã hội trong quản lý bảo vệ môi trường ở Việt Nam nhằm tạo diễn đàn trao đổi, thảo luận phục vụ công tác xây dựng các chính sách, văn bản hướng dẫn thi hành Luật BVMT 2014.
Đa số các đại biểu cho rằng, để Luật BVMT 2014 thực sự đi vào cuộc sống và tạo ra những thay đổi tích cực cho chất lượng môi trường và công tác bảo vệ môi trường, vai trò của tổ chức xã hội và cộng đồng cần được ghi nhận một cách cụ thể, rõ ràng hơn ở các văn bản hướng dẫn dưới luật. Do vậy, cần có những cơ chế để cộng đồng và các tổ chức xã hội tham gia đối thoại, đóng góp ý kiến trong quá trình ra quyết định, đặc biệt là trong quy trình đánh giá tác động môi trường, nhằm ngăn ngừa những tác động tiềm tàng từ các dự án và hoạt động phát triển, giảm nguy cơ xung đột môi trường về lâu dài. Luật Bảo vệ Môi trường Việt Nam (BVMT) sửa đổi đã được Quốc hội thông qua ngày 23/6/2014 tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XIII và sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2015. Luật BVMT 2014 được kỳ vọng sẽ tạo ra bước đột phá trong việc nâng cao vai trò của cộng đồng và các tổ chức xã hội trong công tác quản lý, giám sát và bảo vệ môi trường. Quyền và trách nhiệm của các tổ chức xã hội; quyền và nghĩa vụ của cộng đồng dân cư đã được quy định tại Chương XV – Trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị-xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp và cộng đồng dân cư trong bảo vệ môi trường của Luật này. Vai trò của cộng đồng và các tổ chức xã hội cũng được thể hiện trong quá trình Đánh giá tác động môi trường (ĐTM). Luật BVMT 2014 quy định chủ dự án phải tổ chức tham vấn cơ quan, tổ chức, cộng đồng chịu tác động trực tiếp bởi dự án. Đây là quy định quan trọng, cần được thể chế hóa và thực thi hiệu quả để người dân và các tổ chức xã hội có thể chủ động, tích cực tham gia vào quá trình dự báo, giảm thiểu những tác động xấu đến môi trường-xã hội cũng như tiến trình ra quyết định của một dự án phát triển. Bên cạnh những quy định mới về ĐTM, Luật BVMT 2014 cũng bao gồm các quy định khác về quy hoạch môi trường, đánh giá môi trường chiến lược, quyền tiếp cận thông tin môi trường, giải quyết tranh chấp môi trường là những cơ chế để tổ chức xã hội và cộng đồng được tham gia thực hiện chức năng tham vấn, giám sát và phản biện. Sau khi Luật BVMT 2014 được Quốc hội thông qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các bên liên quan hiện đang tiến hành xây dựng các Nghị định hướng dẫn thi hành nhằm đảm bảo Luật có thể áp dụng từ 01/01/2015. Đây là cơ hội cho các tổ chức xã hội, các cơ quan nghiên cứu, cộng đồng dân cư và cá nhân quan tâm cùng tham gia thảo luận, đóng góp ý kiến, giải pháp nhằm thể chế hóa những quy định khung trong Luật BVMT 2014 phù hợp thực tiễn và hiệu quả trong thời gian tới.
