Đầu tháng 12/2023, Vườn quốc gia Bù Gia Mập (Bình Phước) phối hợp với các nhà khoa học đến từ Viện Nghiên cứu hệ gen (Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam) và Viện Động vật Saint Petersburg (Liên Bang Nga) triển khai nghiên cứu thành phần bò sát - ếch nhái tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập.
Một số loài ếch nhái quý, hiếm
Kết quả nghiên cứu, đã ghi nhận gần 40 loài bò sát - ếch nhái tại khu vực Trạm bảo vệ rừng số 2 (còn một số loài có đặc điểm hình thái phức tạp, chưa định danh được tên loài, sẽ được phân tích trình tự gen). Trong đó, nhiều loài quý, hiếm thuộc Sách đỏ Việt Nam và Danh lục đỏ thế giới (IUCN Red list) cần được ưu tiên nghiên cứu, bảo vệ.
Trong 19 loài ếch nhái được ghi nhận, loài cóc núi han-si (Ophryophryne gerti Ohler, 2003) là vô cùng quý, hiếm, được xếp trong Danh lục đỏ thế giới (IUCN Red list, 2023) ở mức độ EN (nguy cấp). Ngoài ra, nhiều loài có tiềm năng trong nghiên cứu phát triển nhân nuôi, cung cấp thực phẩm và giá trị dược liệu như: ếch gáy dô, ếch polani, chàng enderson, cóc rừng, ếch suối…
Có 17 loài bò sát được ghi nhận và 3 loài quý, hiếm, được xếp trong Danh lục đỏ thế giới ở mức độ VU (sẽ nguy cấp), gồm: rồng đất (Physignathus cocincinus Cuvier, 1829); nhông xanh đuôi dài Việt Nam (Bronchocela vietnamensis Hallermann & Orlov, 2005); rắn lục mắt hồng ngọc (Trimeresurus rubeus Malhotra, Thorpe, Mrinalini & Stuart, 2011) và các loài mang nhiều giá trị khoa học khác.
Nhóm tắc kè
Rồng đất là loài được đánh giá rất cao trong nghiên cứu nhân nuôi phục vụ bảo tồn và khoa học. Thằn lằn móng ngón bugiamap là loài đặc hữu duy nhất chỉ phát hiện tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập, đây nguồn gen quý cho nghiên cứu gen.
Nhóm rắn thuộc họ rắn nước
Nhóm thuộc họ rắn nước có loài rắn khuyết lào và rắn khuyết đốm là 2 loài không độc. Chúng có hình thái vô cùng đặc biệt, khi chúng bắt chước hình thái loài rắn cặp nong và rắn cặp nia (loài kịch độc) để đe dọa kẻ thù. Hình thái bên ngoài của 2 loài này vô cùng giống loài rắn độc, chỉ người có chuyên môn mới có thể nhận ra. Vì vậy, khi tiếp xúc với loài rắn này cần hết sức cẩn thận, tránh để nó cắn vào người.
Nhóm các loài rắn có độc
Đối với các loài rắn độc có vai trò vô cùng quan trọng trong nghiên cứu về điều chế huyết thanh phòng độc và chữa bệnh. Ngoài ra, chúng còn là những loài chỉ thị cho hệ sinh thái rừng bền vững và góp phần tạo đa sắc màu cho thiên nhiên.
Hoạt động nghiên cứu ngoài thực địa
Từ kết quả nghiên cứu, các nhà khoa học nhận định Vườn quốc gia Bù Gia Mập là khu vực giàu tính đa dạng sinh học, đặc biệt là khu hệ bò sát - ếch nhái. Bởi đoàn nghiên cứu mới chỉ tiếp cận một phần nhỏ diện tích với thời gian ngắn tại khu vực mà đã ghi nhận gần 40 loài, trong đó có nhiều loài bắt gặp thường xuyên (rồng đất, rắn lục mắt hồng ngọc…). Ngoài ra, Vườn quốc gia Bù Gia Mập nằm ở vị trí chuyển tiếp từ cao nguyên xuống đồng bằng, có nhiều kiểu địa hình đặc trưng và có hệ sinh thái rừng tự nhiên giao thoa với nhiều khu rừng rộng lớn trong khu vực. Đặc biệt, công tác bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học nơi đây đang được thực hiện rất tốt, rừng ít bị tác động gây hại từ con người, nên sự phong phú thành phần loài sinh, số lượng loài rất cao. Nơi đây có tiềm năng rất lớn cho những hoạt động nghiên cứu đa dạng sinh học, trong đó có các nghiên cứu về bò sát - ếch nhái...
Khương Hữu Thắng
