Để tăng cường công tác phòng cháy, chữa cháy rừng, bảo vệ tốt diện tích rừng hiện có, bảo vệ tài nguyên rừng và giữ vững môi trường sinh thái, Ban quản lý Vườn quốc gia Chư Mom Ray (tỉnh Kon Tum) đã triển khai đồng bộ các giải pháp.
Vườn quốc gia Chư Mom Ray có diện tích tự nhiên 56.257,16 ha, trong đó có 56.249,23 ha rừng nằm trên địa bàn các xã Rờ Kơi, Sa Nhơn, Sa Sơn, Mô Rai, thị trấn Sa Thầy (huyện Sa Thầy), Sa Loong, Bờ Y, Đắk Kan (huyện Ngọc Hồi), tỉnh Kon Tum. Kết quả điều tra, về thực vật đã thống kê được ở Chư Mom Ray có 1.895 loài (có 80 loài quý, hiếm), thuộc 184 họ và 877 chi. Các loài thực vật quý hiếm như kim giao, thông tre, trắc, cẩm lai…
Về động vật, Vườn quốc gia Chư Mom Ray đã thống kê được 950 loài, thuộc 44 bộ, 155 họ và 610 chi. Trong đó, 120 loài thú, 290 loài chim, 42 loài bò sát, 25 loài lưỡng cư, 108 loài cá nước ngọt, 365 loài côn trùng (bướm). Đặc biệt, Vườn quốc gia này có 86 loài thuộc diện quý hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới. Các loài động vật quý hiếm có: bò tót, bò rừng, trâu rừng, hổ, báo hoa mai, voọc chà vá... Qua nghiên cứu, các nhà khoa học cho rằng, có thể còn có bò xám, nai cà tong và hươu vàng. Đây là những đối tượng được ưu tiên bảo tồn hàng đầu ở Việt Nam và trên thế giới.
Công tác bảo vệ, phát triển rừng tại VQG Chư Mom Ray được chú trọng nhằm bảo tồn hệ sinh thái đa dạng tại khu vực này.
Ban quản lý Vườn quốc gia Chư Mom Ray cho biết: Xác định nhiệm vụ trọng tâm là quản lý, bảo vệ và phát triển rừng nên đơn vị luôn nghiêm túc, kịp thời quán triệt và triển khai các văn bản chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Huyện ủy, UBND huyện Sa Thầy, Ngọc Hồi, các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Sở, ngành, trên cơ sở đó xây dựng các kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng. Theo đó, tập trung cho hoạt động tuần tra, kiểm soát trong rừng nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn các dấu hiệu, biểu hiện của vi phạm xâm hại đến rừng từ sớm, từ xa.
Đơn vị xác định các khu vực trọng điểm có nguy cơ cháy cao để thường xuyên tuần tra, kiểm tra, theo dõi, đảm bảo kịp thời phát hiện xử lý các tình huống phát sinh trên địa bàn; xây dựng các tình huống giả định nếu có cháy rừng xảy ra; phân công lực lượng trực phòng cháy, chữa cháy rừng khép kín các địa bàn đảm bảo 24/24 giờ hàng ngày, kể cả ngày nghỉ, ngày lễ, tết; chuẩn bị sẵn sàng các nguồn lực theo phương châm “4 tại chỗ” để sẵn sàng ứng cứu nếu có cháy xảy ra.
Cùng với việc triển khai đồng bộ các giải pháp, thời gian qua chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng đã góp phần quan trọng trong bảo vệ, phát triển rừng tại Chư Mom Ray. Nhờ có nguồn thu từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, mà người dân nhận khoán quản lý, bảo vệ rừng ở các xã Sa Sơn, Sa Nhơn, Rờ Kơi (huyện Sa Thầy) và Sa Nhoong, Bờ Y (Ngọc Hồi) đã có nguồn thu ổn định hơn.
Người dân có kinh phí để hỗ trợ trong việc quản lý bảo vệ rừng. Các nguồn thu trên góp phần tăng thu nhập, ổn định cuộc sống người dân, giúp họ an tâm, gắn bó với rừng. Nguồn thu từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng cũng giúp cho chủ rừng có kinh phí chi trả lực lượng bảo vệ rừng, mua thêm trang thiết bị đồ bảo hộ, phòng cháy chữa cháy; chi cho người lao động hợp đồng thêm. Nguồn thu từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Kon Tum được dùng để tái đầu tư cho công tác quản lý, bảo vệ rừng như: cho các hợp đồng bảo vệ rừng, cải cách tiền lương, phúc lợi, trang thiết bị…
Ban quản lý Vườn quốc gia Chư Mom Ray cho biết, do nhân lực còn mỏng mà diện tích rừng cần bảo vệ rộng, nhiều năm qua, để làm tốt công tác quản lý, bảo vệ và phòng chống cháy rừng, Vườn quốc gia Chư Mom Ray đã chủ động đưa công nghệ vào hỗ trợ, góp phần giữ màu xanh cho các cánh rừng ở Chư Mom Ray.
Lực lượng bảo vệ rừng hiện đang dùng 2 máy Flycam để phục vụ công tác chuyên môn, chủ yếu là tại các vị trí rừng trồng mới. Với Flycam, nhân viên bảo vệ rừng có thể quan sát trên cao, cập nhập được trạng thái rừng nếu có biến động (cháy, phá). Hình ảnh được xử lý qua phần mềm, đưa vào bản đồ số, tất cả đều do công nghệ xử lý. công nghệ hỗ trợ rất nhiều trong công tác, xác định đúng vị trí, cho kết quả chuẩn xác, khách quan, nhanh nhạy và tiết kiệm sức lực.
Vườn quốc gia Chư Mom Ray cũng trang bị thêm nhiều thiết bị công nghệ như 100 bẫy ảnh, 52 smart phone và vận động các nhân viên chủ động sử dụng phương tiện cá nhân. Nhờ thiết bị công nghệ, công tác tuần tra, kiểm tra của lực lượng chuyên trách được hỗ trợ nhiều, tránh đi lạc; khi di chuyển nếu gặp con gì, cây gì thì chụp ảnh lại sẽ lưu định vị trên hành trình, thuận lợi cho công tác quản lý.
Sự hỗ trợ từ thiết bị công nghệ hiện đại đã giúp cho người quản lý còn nắm được quãng đường, vị trí di chuyển của nhân viên, nắm được có bao nhiêu bẫy thú được gỡ, vị trí bẫy... Các trạm quản lý bảo vệ rừng tổng hợp số liệu được chi tiết, từ đó đánh giá được hiệu quả công việc khách quan. Công nghệ cũng giúp các cán bộ quản lý, bảo vệ rừng điều tra, giám sát được con người hay động vật đi vào rừng...
Công tác phòng chống cháy rừng trong mùa khô cùng với giao khoán bảo vệ rừng được triển khai hiệu quả tại VQG Chư Mom Ray. Ảnh: CN.
Cùng với lực lượng chuyên trách, Vườn quốc gia Chư Mom Ray cũng đã thực hiện giao khoán 16.400 ha cho 23 cộng đồng với 612 hộ dân bảo vệ, góp phần đáng kể vào việc tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho cộng đồng, từ đó nâng cao trách nhiệm của người dân vào công tác quản lý và bảo vệ rừng. Năm 2023, đã hỗ trợ 46 thôn/làng vùng đệm theo Quyết định số 24/2012/QĐ-TTg, góp phần xây dựng nông thôn mới trên địa bàn. Bên cạnh đó, năm 2023, Vườn cũng thực hiện trồng mới 195 ha rừng đặc dụng; năm 2024, đăng ký trồng mới 100 ha.
Vườn quốc gia Chư Mom Ray còn thực hiện công tác tiếp nhận, cứu hộ các loài động vật hoang dã do các cơ quan chức năng (kiểm lâm, công an) trên địa bàn xử lý, chuyển giao; thực hiện chăm sóc, cứu hộ, tài thả về rừng các loài sau cứu hộ. Ngoài ra, Vườn quốc gia này còn gieo ươm 10.000 cây bản địa, quý hiếm để cấp phát cho các cộng đồng vùng đệm trồng cây phân tán, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, bảo tồn các nguồn gen quý hiếm.
Trước đó tháng 3/2024, UBND tỉnh Kon Tum đã có quyết định công nhận Khu Du lịch sinh thái Vườn quốc gia Chư Mom Ray là Khu du lịch cấp tỉnh. Khu du lịch này bao gồm: Điểm du lịch Trung tâm Bảo tồn đa dạng sinh học và du lịch sinh thái; Điểm du lịch sinh thái rừng khộp; Điểm du lịch sinh thái Safari Ya Book với tổng diện tích hơn 10.600 ha.
Ban quản lý Vườn quốc gia Chư Mom Ray có trách nhiệm tổ chức các hoạt động du lịch tại khu du lịch đúng quy định của Luật Du lịch và các quy định liên quan; thực hiện công tác bảo tồn, phát triển tài nguyên du lịch; các hoạt động đầu tư trong khu du lịch (nếu có) phải bảo đảm đúng quy hoạch, các quy định liên quan, đánh giá mức độ ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh, tài nguyên môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học trong phạm vi của từng dự án; xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ nhân lực bảo đảm cho các hoạt động du lịch thuộc khu du lịch Vườn quốc gia Chư Mom Ray. Việc tăng cường công tác quản lý, bảo vệ rừng góp phần quan trọng trong giữ gìn hệ sinh thái khu vực, qua đó tạo động lực để phát triển du lịch bền vững.
Phạm Loan
