Chùa Ðậu (Thành Ðạo Tự - huyện Thường Tín, Hà Nội) là một trong những ngôi chùa đẹp nhất miền Bắc. Song điều đặc biệt không chỉ nằm ở giá trị lịch sử và kiến trúc. Ngôi chùa có hai bức tượng nhục thân hai Thiền sư là Vũ Khắc Trường, Vũ Khắc Minh. Ðến đây, khách du lịch có dịp tìm hiểu thêm về những bí ẩn của Phật giáo.
Một góc bình yên chùa Ðậu.
Nằm trên một gò đất cao giữa cánh đồng làng Gia Phúc (xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, Hà Nội), chùa Ðậu có tên chữ là Thành Ðạo Tự hoặc Pháp Vũ Tự là một trong những ngôi chùa quy mô nhất của Hà Nội hiện nay. Sự ra đời của ngôi chùa gắn liền với giao lưu văn hóa giữa Phật giáo và văn hóa bản địa, gắn với tín ngưỡng thờ Tứ Pháp (bao gồm Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Ðiện), tức là bốn lực lượng tự nhiên: Mây, mưa, sấm, chớp; trong đó, chùa thờ vị nữ thần Pháp Vũ.
Dưới thời vua Lê Thần Tông (thế kỷ 17), chùa bị xuống cấp, sau đó được trùng tu lại. Sau này, chùa tiếp tục được tu bổ qua các thời kỳ, nhưng những hạng mục chính vẫn mang dáng vẻ của kiến trúc thời Lê Trung hưng. Chùa Ðậu được xây dựng theo kiến trúc “nội công ngoại quốc”. Hệ thống kiến trúc bên ngoài gồm tòa nhà tiền đường ở phía trước nối liền với hai dãy hành lang hai bên và dãy nhà tổ cuối cùng tạo thành hình chữ nhật.
Hệ thống nhà tam bảo và phần lớn các công trình thờ tự khác nằm trong hình chữ nhật này. So với các ngôi chùa khác, điều đặc biệt trong kiến trúc chùa Ðậu chính là có hai Tam bảo, trong đó, Tam bảo chính thờ Pháp Vũ là nơi xưa kia nhà vua cùng các quan đến cầu nguyện lễ bái. Còn một ngôi Tam bảo nhỏ hơn dành cho dân thường. Chỉ dịp đầu năm, vào các ngày mùng 8, 9, 10 tháng Giêng hằng năm, người dân mới được dâng lễ ở ngôi Tam bảo chính.
Kiến trúc chùa Ðậu có giá trị nghệ thuật cao với những bức chạm khắc tuyệt mỹ trên gỗ rất lớn ở nhiều hạng mục khác nhau, mang đậm phong cách mỹ thuật thời Lê Trung hưng (1533-1789). Một trong những hiện vật cổ nhất tại chùa là đôi rồng đá được chạm trổ tinh xảo có niên đại hơn 500 năm. Chùa còn lưu giữ cuốn sử quý bằng đồng có từ khoảng đầu thế kỷ thứ 3, được công nhận Kỷ lục Quốc gia vì có nhiều trang và cổ nhất Việt Nam.
Ðiều đặc biệt thu hút Phật tử, khách thập phương đến chùa Ðậu là hai pho tượng nhục thân (tượng táng) của hai vị thiền sư Vũ Khắc Trường, Vũ Khắc Minh (hai vị trụ trì chùa Ðậu vào thế kỷ 17). Tương truyền, hai vị đã ngồi trong tư thế thiền định và toàn bộ cơ thể được giữ nguyên vẹn sau đó, thường được gọi là “toàn thân bất hoại” hay “toàn thân xá lợi”. Từ góc độ khoa học, các chuyên gia định danh đây là hình thức “tượng táng” độc đáo. Hai pho tượng nhục thân của hai vị thiền sư được công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2016. Bởi vậy, chùa Ðậu là một điểm du lịch tâm linh hấp dẫn với Phật tử trong nước và thế giới.
Bài và ảnh: Phạm Mạnh Cường
