Mộc mạc, thắm đẫm tình yêu thương, làn điệu dân ca có ý nghĩa to lớn trong đời sống văn hóa của đồng bào M’nông. Để gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, người M’nông ở bon Pi Nao, xã Nhân Đạo (Đắk R’lấp) nỗ lực truyền dạy, duy trì những làn điệu dân ca cho các thế hệ con cháu.
Dù ở nhà hay trên nương trên rẫy, trong nhà văn hóa cộng đồng, bên bếp lửa hay các lễ hội truyền thống, những làn điệu dân ca quen thuộc của người M’nông bon Pi Nao vẫn ngân vang. Dân ca M’nông từ xưa đã ăn sâu vào tiềm thức của đồng bào nơi đây. Những lời hát của các bà, các mẹ, các ông với những giai điệu ngọt ngào gắn liền với cuộc sống thường nhật làm phong phú thêm đời sống văn hóa của người M’nông.
Đồng bào M'nông bon Pi Nao, xã Nhân Đạo (Đắk R’lấp) hát dân ca trong Lễ hội văn hóa thổ cẩm Việt Nam lần thứ II năm 2020
Ngay từ nhỏ, người M’nông bon Pi Nao xem dân ca như món ăn tinh thần không thể thiếu. Chị Thị Téch, bon Pi Nao, xã Nhân Đạo (Đắk R’lấp) chia sẻ: “Ngày xưa các ông, các cụ hay hát với nhau rồi có dịp lễ hội cũng hát. Qua lời dân ca M’nông, tôi cũng học hỏi được nhiều thứ trong cuộc sống. Bản thân tôi và nhiều thế hệ trẻ trong bon cũng muốn học lại những bài dân ca M’nông. Vì vậy khi mở lớp học dân ca, tôi cũng đăng kí tham gia”.
Với niềm đam mê của mình, nghệ nhân Y Tư ở bon Pi Nao, xã Nhân Đạo không chỉ thường xuyên hát dân ca mà còn nỗ lực cùng với địa phương bảo tồn những làn điệu dân ca M'nông truyền thống. Ông tích cực tham gia các lớp truyền dạy dân ca và chỉ dạy hết sức tận tình cho những người trung niên, người trẻ trong bon từng câu hát, từng giai điệu dân ca từ đơn giản đến phức tạp. Lớp học dân ca với nhiều lứa tuổi từ già đến trẻ. Yêu thích cùng với sự hướng dẫn tận tình của nghệ nhân Y Tư, nhiều người trong bon từ chỗ không thuộc, e ngại khi hát dân ca đã hát được những bài dân ca truyền thống đơn giản.
Ông Y Tư cho biết: “Từ lúc tôi 14 -15 tuổi, ông bà tổ tiên dạy cho tôi hát dân ca M’nông. Nay tôi đã 57 tuổi, có nhiều bài dân ca tôi còn nhớ sẽ dạy lại cho anh em, con cháu. Thời gian qua, tôi cũng tham gia dạy lớp dân ca mà địa phương tổ chức cho mọi người trong bon”.
Đồng bào M'nông bon Pi Nao, xã Nhân Đạo (Đắk R’lấp) hát dân ca trong các dịp lễ hội bon làng
Dân ca M’nông là món ăn tinh thần vô giá của người M’nông. Những giai điệu dân ca đều xuất phát từ cuộc sống lao động sản xuất với nương rẫy, núi rừng, cỏ cây, bon làng… được người dân thể hiện qua câu hát mộc mạc, gần gũi. Để nét văn hóa này không bị mai một, ngành chức năng huyện Đắk R’lấp đã và đang triển khai nhiều giải pháp để bảo tồn và duy trì giá trị văn hóa này. Thời gian qua để bảo tồn các giá trị văn hóa M’nông, ngành Văn hóa huyện đi khảo sát, tuyên truyền mở các lớp truyền dạy. Đồng thời, huyện tổ chức, lồng ghép việc thể hiện các làn điệu dân ca M’nông trong các ngày hội địa phương.
Bài, ảnh: Nguyễn Nam
