Theo Quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia giai đoạn 2021-2030 tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 1352/QĐ-TTg ngày 8/11/2024, Quảng Ninh có 3 khu bảo tồn biển bao gồm: Khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần, khu bảo tồn biển Vịnh Hạ Long, khu bảo tồn biển vịnh Bái Tử Long.
Đến thời điểm này, khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần đã được UBND tỉnh bỏ phiếu và nhất trí thông qua dự án thành lập đồng thời phê duyệt quy hoạch chi tiết khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần. Ban Quản lý vịnh Bái Tử Long cũng đã có tờ trình về việc phê duyệt Đề cương và dự toán nhiệm vụ “Điều tra, đánh giá, đề xuất mở rộng diện tích hợp phần biển và đề nghị cấp thẩm quyền công nhận là khu bảo tồn biển cấp quốc gia Bái Tử Long”. Riêng khu bảo tồn biển Vịnh Hạ Long hiện chưa triển khai.
Một góc vùng vịnh Bái Tử Long.
Đối với khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần, theo quy hoạch có tổng diện tích trên 18.400ha, bao gồm khu bảo tồn trên 13.230ha và vùng đệm trên 5.184ha. Đây là vùng biển có nhiều tiềm năng với mức độ đa dạng sinh học cao, nguồn lợi phong phú. Tuy nhiên hiện nay, nguồn sinh vật biển đang có xu hướng bị suy giảm, việc bảo tồn các hệ sinh thái biển đặc thù và các loại sinh vật biển quý, hiếm có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế- xã hội, khoa học, giải trí, du lịch. Chính bởi vậy, việc thành lập khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần góp phần đánh giá được hiện trạng tài nguyên sinh vật biển, tình hình khai thác, quản lý các nguồn lợi thủy sản để có hướng đề xuất, xây dựng các giải pháp quản lý; góp phần bảo vệ và phát triển đa dạng sinh thái, các nguồn lợi thủy sản lâu dài.
Hiện Sở NN&MT, đơn vị xây dựng dự án khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần đã trình phương án dự kiến đầu tư cho khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần chia làm 2 giai đoạn 2023 - 2024 và 2025 - 2027 và trình phương án sinh kế đối với các cá nhân, tổ chức khai thác, nuôi trồng thủy sản. Các nội dung này đang tiếp tục được làm rõ, chỉnh sửa, bổ sung để sớm có thể trình Bộ NN&MT và được UBND tỉnh phê duyệt dự án.
Đối với dự án khu bảo tồn biển vịnh Bái Tử Long, Ban Quản lý vịnh Bái Tử Long cũng đã có tờ trình về việc phê duyệt Đề cương và dự toán nhiệm vụ “Điều tra, đánh giá, đề xuất mở rộng diện tích hợp phần biển và đề nghị cấp thẩm quyền công nhận là khu bảo tồn biển cấp quốc gia Bái Tử Long”. Theo đó, tính cần thiết để thành lập khu bảo tồn biển này là vườn Quốc gia Bái Tử Long có tổng diện tích tự nhiên 15.783 ha, trong đó, diện tích phần đảo nổi là 6.125ha còn lại 9.658ha là diện tích mặt biển. Riêng phần lớn diện tích biển đang được quản lý bảo vệ nhưng chưa được điều tra đo đếm diện tích cụ thể và chưa nằm trong hệ thống khu bảo tồn biển, chưa được cấp thẩm quyền giao vùng biển, nên không thuận tiện trong thống nhất quản lý, nghiên cứu, phát triển nguồn tài nguyên biển. Việc thành lập khu bảo tồn biển vịnh Bái Tử Long cũng là nhiệm vụ nằm trong chủ trương của Chính phủ về phê duyệt Đề án mở rộng, thành lập mới các khu bảo tồn biển, khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản, phục hồi các hệ sinh thái biển đến năm 2030.
Bờ biển dài của vịnh Bái Tử Long là nơi sinh sống và sinh sản của nhiều loài sinh vật biển.
Ông Phạm Ngọc Vinh, Giám đốc Ban Quản lý Vườn Quốc gia Bái Tử Long cho biết: Chúng tôi báo cáo tỉnh cho chúng tôi xây dựng và thực hiện dự án khu bảo tồn biển vịnh Bái Tử Long, từ nay đến năm 2027. Các hạng mục, phần việc trong dự án sẽ tập trung vào công tác thu thập các thông tin, tài liệu, tư liệu, số liệu liên quan đến điều kiện tự nhiên, môi trường, các hệ sinh thái, đa dạng sinh học, kinh tế - xã hội, nuôi trồng khai thác; khảo sát đánh giá hiện trạng chất lượng môi trường nước biển; điều tra đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học và các hệ sinh thái biển; điều tra, đánh giá thực trạng kinh tế - xã hội và nghề cá (cụ thể là cơ cấu ngành nghề, thu nhập, số lượng tàu thuyền đánh bắt, số lượng lồng bè nuôi trồng thủy sản). Hội thảo lấy ý kiến ngành chức năng và lấy ý kiến của cộng đồng dân cư; phân tích đánh giá hiện trạng, hiệu quả công tác quản lý và các yếu tố tác động đến khu bảo tồn biển; xác định vị trí địa lý, ranh giới và diện tích khu bảo tồn biển; ranh giới, diện tích các phân khu chức năng và vùng đệm của khu bảo tồn biển; xây dựng hồ sơ nhiệm vụ thành lập khu bảo tồn biển Bái Tử Long trình cấp có thẩm quyền xem xét phê duyệt và được cấp có thẩm quyền quyết định công nhận là khu bảo tồn biển cấp quốc gia.
Có thể thấy, các khu bảo tồn biển là loại hình khu bảo tồn thiên nhiên, được xác lập ranh giới trên biển, đảo, quần đảo, ven biển để bảo vệ đa dạng sinh học biển, bảo đảm tính bền vững của các vùng biển và các ngành kinh tế biển dựa vào nguồn lợi tự nhiên. Các khu bảo tồn biển cũng được xem là một công cụ quản lý hữu hiệu trong quản lý biển và nguồn lợi từ biển, tiến tới phát triển kinh tế biển bền vững, bao gồm hoạt động khai thác thuỷ sản đúng quy định, tránh khuyến cáo khai thác thuỷ sản IUU. Vì vậy, tiến độ triển khai các khu bảo tồn biển của Quảng Ninh hiện nay cần được đẩy mạnh hơn, hiệu quả hơn.
Việt Hoa
