Theo thống kê, Hà Nội có tổng cộng 111 ao hồ với tổng diện tích hơn 1000 ha, nhưng hiện chỉ 10 hồ được cải tạo đưa vào sử dụng, còn lại hàng chục hồ chưa có dự án cải tạo hoặc đã có dự án cải tạo nhưng còn ì ạch, dở dang, dẫn đến tình trạng nhiều hồ bị vùi lấp, lấn chiếm, ô nhiễm trầm trọng. Có nhiều nguyên nhân, tuy nhiên có thể thấy hầu hết ao hồ ở Hà Nội đang bị "bức tử" bởi nạn xả thải, đổ phế thải trộm và lấn chiếm bừa bãi.
Được biết, hiện nay việc phân cấp quản lý hồ còn bất cập, chồng chéo. Trách nhiệm bảo vệ hồ, chống đổ phế thải thuộc về quận huyện. Quản lý Nhà nước về hồ trong khu vực nội thành lại thuộc Sở Xây dựng. Quản lý mực nước là Công ty Thoát nước. Quản lý về vấn đề môi trường là Sở Tài nguyên và Môi trường. Quản lý chồng chéo như vậy nên nạn xả thải, đổ phế thải, san lấp, lấn chiếm hồ vẫn diễn ra rất nhiều.
Hồ Đầm Hồng (hồ Khương Trung I) ở P.Khương Đình và P.Khương Trung, Q.Thanh Xuân nhiều năm nay là điểm nóng về nạn đổ phế thải, san lấp nền trái phép. Hiện mọi thứ vẫn còn ngổn ngang, rác, phế thải xây dựng ngập ngụa, mùi hôi thối bốc lên nồng nặc.
Tương tự, tại hồ Hạ Đình (Q.Thanh Xuân), nạn lấn chiếm diễn ra nghiêm trọng, hàng loạt khu đất sát hồ được san nền, làm móng để chiếm chỗ, thậm chí một dãy nhà cấp bốn lụp xụp đã được dựng lên từ lâu, phía trong có người sinh sống.
Cách đó không xa, hồ Rẻ Quạt biến thành một bãi rác khổng lồ, nước hồ đen kịt, đặc quánh. Nhiều người dân sống lân cận cho biết, mỗi khi trời nắng hoặc gió lùa, mùi hôi từ hồ bốc lên ngột ngạt, khó chịu. Một số hồ như Tam Trinh (Q.Hoàng Mai), Phương Liệt (Q.Thanh Xuân), Tứ Liên (Q.Tây Hồ), Linh Quang (Q.Đống Đa) cũng ô nhiễm nặng, nạn xả thải, đổ trộm phế thải diễn ra thường xuyên...
Theo kết quả quan trắc của Công ty, hầu hết các hồ chưa cải tạo bị ô nhiễm nghiêm trọng, chỉ số oxy cần thiết để oxy hóa các chất hữu cơ rất thấp, các chỉ tiêu phú dưỡng như nitơ, phôtpho đều vượt tiêu chuẩn cho phép 2-3 lần. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, nạn xả nước thải trực tiếp vào hồ, không nạo vét bùn lòng hồ, không có trạm xử lý nước thải, nuôi cá trong hồ là nguyên nhân dẫn tới ô nhiễm.
Được biết, trong hai năm 2009, 2010, TP. Hà Nội đã chỉ đạo và Sở Tài nguyên và Môi trường TP. đã cơ bản xử lý tình trạng ô nhiễm nặng tại 12 hồ bức xúc nhất của TP bằng công nghệ vi sinh, bè thủy sinh. Hiện còn nhiều hồ tiếp tục ô nhiễm nặng và một số hồ có dấu hiệu tái ô nhiễm sau xử lý do cơ sở hạ tầng của hồ kém và việc xả thải bừa bãi từ khu vực dân cư kế cận. Nhiều hồ hằng ngày phải hứng lượng nước không qua xử lý lên tới hàng nghìn mét khối. Thời gian tới, Chi cục Bảo vệ môi trường của Sở sẽ tiếp tục khảo sát, lấy mẫu và đánh giá môi trường nền tại các hồ, sau đó tiếp tục áp dụng các công nghệ xử lý đã thí điểm hiệu quả để xử lý ô nhiễm. Tuy nhiên, việc thực hiện các dự án cải tạo hồ hiện vẫn rất khó khăn. Dự án xây dựng hồ điều hòa Hạ Đình đã triển khai hơn mười năm, nhưng hiện vẫn còn dang dở do khiếu kiện kéo dài của người dân liên quan đến những vướng mắc trong quá trình lập, triển khai dự án, giải phóng mặt bằng... Hồ Đầm Hồng hiện vẫn chưa giải phóng xong mặt bằng, dự án thoát nước nhằm cải thiện môi trường bắt đầu từ cuối năm 2009 tại đây vẫn ì ạch.
Năm 2009 có bảy hồ được TP. thí điểm xử lý ô nhiễm gồm: Hồ Xã Đàn, hồ Kim Liên (Q.Đống Đa), hồ Ngọc Khánh, hồ Đình Ngọc Hà (Q.Ba Đình), hồ Hai Bà Trưng, hồ Quỳnh (Q.Hai Bà Trưng) và hồ Dài, nhưng đến nay môi trường ở các hồ này vẫn chưa có nhiều chuyển biến. Hồ Đình Ngọc Hà hiện giờ vẫn còn thi công cải tạo dang dở, hồ Quỳnh đang có dấu hiệu ô nhiễm trở lại.
Để đẩy nhanh tiến độ cải tạo hồ Hà Nội, TP. đang thực hiện chủ trương xã hội hóa. Theo đó, doanh nghiệp có thể tham gia dưới nhiều hình thức: Đầu tư trực tiếp, gián tiếp hoặc hỗ trợ hoàn toàn chi phí cải tạo hồ. Đổi lại, doanh nghiệp sẽ được ưu đãi nhiều mặt như miễn giảm tiền sử dụng đất, ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, được phép khai thác sử dụng các công trình đã đầu tư như mặt nước, hạ tầng kỹ thuật xung quanh hồ, vay vốn tín dụng đầu tư và không phải lo chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng.
Hy vọng, với chủ trương đúng đắn này và sự hưởng ứng của người dân, hệ thống hồ Hà Nội sẽ được cải tạo thực sự là những lá phổi xanh - mang lại môi trường sống trong lành cho cộng đồng.
