Danh lục Xanh của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) là một bộ tiêu chuẩn toàn cầu cho các Khu bảo vệ và bảo tồn, cung cấp thước đo thành công trong bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững.
Tour xem thú đêm tại VQG Cát Tiên - Ảnh: VGP/Đỗ Hương
Việt Nam đạt được những bước tiến trong bảo tồn đa dạng sinh học
Theo đánh giá của Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Việt Nam đã đạt được những bước tiến đáng khích lệ trong bảo tồn đa dạng sinh học và việc tham gia Danh lục Xanh IUCN thể hiện cam kết đối với sự bền vững môi trường toàn cầu. Sau quá trình đánh giá tỉ mỉ kéo dài 2 năm, Vân Long là Khu bảo tồn đầu tiên ở Đông Nam Á được chứng nhận Danh lục Xanh.
Danh lục Xanh IUCN là một bộ tiêu chuẩn toàn cầu cho các Khu bảo vệ và bảo tồn, cung cấp thước đo thành công trong bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững. Tính đến năm 2022, sáng kiến này đã thu hút được sự quan tâm và tham gia của hơn 60 quốc gia trên khắp thế giới. Nhận thức được tầm quan trọng của bảo tồn đa dạng sinh học, Việt Nam đã tham gia tích cực vào tiến trình Danh lục Xanh IUCN.
Danh lục Xanh IUCN là một bộ tiêu chuẩn toàn cầu về bảo tồn thành công. Trọng tâm của Danh lục Xanh là Tiêu chuẩn Bền vững Danh lục Xanh, đưa ra tiêu chuẩn toàn cầu về cách đáp ứng những thách thức quản lý các Khu bảo vệ và bảo tồn trong thế kỷ 21. Mục tiêu của Chương trình Danh lục Xanh IUCN là công nhận và tăng số lượng các Khu bảo vệ và bảo tồn đạt được kết quả bảo tồn lâu dài cho con người và thiên nhiên. Danh lục Xanh được đồng chủ trì bởi Ủy ban Thế giới về các Khu bảo tồn của IUCN (WCPA) và Ban Thư ký IUCN.
Hiện tại, có 10 Khu bảo vệ và Bảo tồn ở Việt Nam tham gia chương trình Danh lục Xanh gồm Vườn quốc gia (VQG) Cúc Phương, VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, VQG Vũ Quang, VQG Bạch Mã, Khu dự trữ thiên nhiên Động Châu - Khe Nước Trong, VQG Sông Thanh, VQG Bidoup - Núi Bà, VQG Cát Tiên, VQG Pù Mát và VQG Côn Đảo. Hai khu đang trong giai đoạn đăng ký (VQG Côn Đảo và VQG Pù Mát) và các khu còn lại đang trong giai đoạn ứng viên.
VQG Cát Tiên là khu bảo tồn đang ở bước gần nhất với giai đoạn Danh lục Xanh. VQG Cát Tiên là khu nổi bật đã thực hiện giám sát đa dạng sinh học từ đầu những năm 2000, với dữ liệu về các quần thể loài quan trọng như chim, linh trưởng, hươu và cá sấu.
Tại các cuộc họp Nhóm chuyên gia đánh giá về Danh lục xanh (EAGL) vào tháng 4 và tháng 9 năm 2023, hồ sơ của Cát Tiên đã được xem xét kỹ lưỡng và toàn bộ chuyên gia đều thông qua quyết định đề cử VQG Cát Tiên. Cơ quan thẩm định độc lập đã phê duyệt hồ sơ vào tháng 12 năm 2023 và trình lên Ủy ban Danh lục Xanh để đánh giá cuối cùng và trao danh hiệu Danh lục Xanh.
Ảnh thú đêm tại VQG Cát Tiên - Ảnh: USAID
Quốc tế ủng hộ những nỗ lực bảo tồn của Việt Nam
Sự tham gia của Việt Nam vào chương trình mang tầm cỡ quốc tế như Danh lục Xanh là minh chứng cho sự cống hiến của Việt Nam trong việc bảo tồn đa dạng sinh học phong phú và thúc đẩy phát triển bền vững. Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học do USAID tài trợ đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ các khu vực dự án đạt được chứng nhận Danh lục Xanh của IUCN. Các khu vực dự án bao gồm: VQG Cúc Phương, VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, VQG Vũ Quang, VQG Bạch Mã, Khu dự trữ thiên nhiên Động Châu - Khe Nước Trong, VQG Sông Thanh, VQG Bidoup - Núi Bà, VQG Cát Tiên.
Theo quy định của Danh lục Xanh IUCN, Ban quản lý các Khu bảo tồn chịu trách nhiệm về quá trình đánh giá. Điều này đòi hỏi nỗ lực đáng kể liên quan đến thu thập bằng chứng, soạn thảo tài liệu, tổ chức các cuộc họp và tạo điều kiện thuận lợi cho nhóm chuyên gia EAGL đến thăm hiện trường.
Sự hỗ trợ của Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học do USAID tài trợ là một lợi thế lớn cho các khu vực dự án. Việc tài trợ này không chỉ giảm bớt gánh nặng tài chính mà còn đảm bảo rằng quá trình đánh giá được tiến hành thông suốt, thúc đẩy nền tảng vững chắc hơn cho việc bảo tồn đa dạng sinh học.
Bà Annie Wallace, Giám đốc Văn phòng Biến đổi Khí hậu, Năng lượng và Môi trường của USAID Việt Nam cho biết: "Các chương trình về bảo tồn đa dạng sinh học của USAID tại Việt Nam đang hỗ trợ các khu bảo tồn có phương pháp quản lý tốt, giống như các khu bảo tồn theo tiêu chuẩn Danh lục Xanh IUCN và có các sáng kiến, thực hành tốt về bảo tồn. Kết quả từ đợt khảo sát bằng bẫy ảnh gần đây cho thấy VQG Cát Tiên có các kết quả tốt và những đầu tư dài hạn vào cải thiện công tác quản lý của các khu bảo tồn đem lại kết quả tích cực. Đó là lý do tại sao Phái đoàn Ngoại giao Hoa Kỳ tại Việt Nam thông qua USAID đang hợp tác với VQG Cát Tiên trong quá trình đánh giá Danh lục Xanh. USAID dự kiến sẽ tiếp tục hỗ trợ các vườn quốc gia ứng viên để đạt được danh hiệu Danh lục Xanh để chứng minh tính hiệu quả và khả năng ứng dụng của Danh lục Xanh".
Ông Jake Brunner, Giám đốc, IUCN Khu vực Hạ lưu sông Mê Kông và Trưởng đại diện Việt Nam chia sẻ: "Điều cần làm bây giờ là tập trung đổi mới vào hiệu quả quản lý các Khu bảo tồn mà Danh lục Xanh IUCN đã thiết kế để đánh giá và báo cáo. Thông qua Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học, IUCN tự hào được hỗ trợ 8 khu bảo tồn tham gia Chương trình Danh lục Xanh IUCN".
Ông Nick Cox, Giám đốc Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học do USAID tài trợ, WWF nhấn mạnh: "Đo lường tiến độ và tác động bảo tồn là rất quan trọng để cải thiện hiệu quả công tác bảo tồn tổng thể của các vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên của Việt Nam. Chứng nhận Danh lục Xanh của IUCN giúp các chủ rừng biết được những điểm cần cải thiện nếu khu bảo tồn của họ đạt được tiêu chuẩn quản lý quốc tế."
Ông Phạm Xuân Thịnh, Giám đốc VQG Cát Tiên chia sẻ: "Trong lúc chờ đợi kết quả từ uỷ ban IUCN quốc tế, chúng tôi cam kết luôn thực hiện các biện pháp bảo tồn toàn diện và luôn nỗ lực đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt được đặt ra bởi Danh lục Xanh, với mục tiêu trở thành một trong những điển hình của các tiêu chuẩn quốc tế về quản lý bền vững và bảo vệ đa dạng sinh học."
Đỗ Hương
