Nằm trong quần thể Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Tràng An, Chùa Bích Động với địa thế tuyệt đẹp, cảnh sắc thiên nhiên ngoạn mục và kiến trúc cổ Á Đông đã để lại trong lòng du khách tới Ninh Bình ấn tượng khó phai về một cảnh đẹp thứ nhì trời nam này.
Chùa Bích Động tọa lạc ở một vùng sơn thủy hữu tình thuộc xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Quần thể chùa nằm dựa vào dãy núi đá Ngũ Nhạc Sơn, phía trước là cánh đồng Tràng Thi và một dòng sông uốn khúc xuyên qua nhiều thung lũng và núi non, dưới chân có cây cầu đá nhỏ bắc qua hồ nước xanh trong, trước cổng chùa, có ngàn cây cổ thụ xanh biếc, xa xa bốn bề là dãy núi trùng điệp….
Cảnh đẹp của Bích Động từ trước đến nay đã quyến rũ biết bao tao nhân, mặc khách. Công trình thiên nhiên tuyệt mỹ này đã đi vào thơ ca, sử sách và để lại ấn tượng cho tất cả những ai ghé thăm dù chỉ một lần.
Chùa Bích Động được xây dựng từ thời Hậu Lê vào năm 1428, nó ban đầu có tên gọi là Bạch Ngọc Thạch Sơn Đồng nghĩa là ngôi chùa bằng đá đẹp và trong trắng như ngọc ở chốn thâm sơn cùng cốc.
Tương truyền khoảng năm 1705 có hai vị hòa thượng pháp danh Trí Kiên và Trí Thể quê gốc Nghĩa Hưng, Nam Định, kết nghĩa anh em, có lòng mộ đạo, sau nhiều năm đi truyền bá đạo Phật, đến đây thấy cảnh núi non đẹp, có địa thế vững vàng, quyết định dừng chân và sửa sang ngôi chùa làm nơi tu hành.
Còn tên "Bích Động" sau này được chúa Trịnh Sâm đặt vào năm Giáp Ngọ 1774, trong chuyến đi tuần miền Sơn Nam Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm viếng chùa, nhìn toàn cảnh núi động, sông nước, đồng ruộng, cây cối xanh tươi, chùa thấy như hội tụ nền xanh đất nước, xúc cảm đổi thành tên Bích Động tức là Động Xanh, dòng chữ này được chạm khắc ở vách đá thẳng đứng bên trên mái chùa Trung.
Cùng đi có Tể tướng Nguyễn Nghiễm, thân phụ nhà đại thi hào Nguyễn Du, thấy động vừa đẹp đẽ vừa nguy nga liền phong Bích Động Nam Thiên Đệ Nhị Động, đứng sau động Hương Tích Nam Thiên Đệ Nhất Động và trước động Địch Lộng Nam Thiên Đệ Tam Động.
Nằm trên núi Ngũ Nhạc, Chùa Bích Động được xây dựng theo kiểu chữ "Tam" Hán tự, ba toà không liền nhau, tam cấp dọc theo sườn núi, dựa vào thế núi từ thấp lên cao thành 3 ngôi chùa riêng biệt: Hạ, Trung và Thượng. Điều độc đáo của chùa Bích Động là núi, động và chùa bổ sung cho nhau, lại ẩn hiện giữa những cây đại thụ xanh biếc, làm cho chùa hoà nhập với cảnh trí thiên nhiên ngoạn mục.
Trải qua 600 năm phong sương mưa nắng càng làm tăng nét cổ kính, trang nghiêm mang đậm tính Á Đông của chùa Bích Động hòa quyện giữa phong cảnh thiên nhiên nên thơ hữu tình đã trở thành điểm đến không thể bỏ qua với du khách khi về với vùng đất cố đô Hoa Lư.