Du lịch cộng đồng và những chuyện cần bàn

Tín hiệu vui

Là loại hình du lịch được phát triển trên cơ sở các giá trị văn hóa của cộng đồng, do cộng đồng dân cư quản lý, tổ chức khai thác và hưởng lợi, những năm gần đây, du lịch cộng đồng đang được nhiều địa phương trong cả nước đầu tư phát triển.

Du khách hứng thú với những trải nghiệm tại The Duck Stop.

Với những lợi ích thấy rõ, như: quảng bá được nét đẹp đặc thù của từng địa phương, thu hút sự tham gia của cộng đồng vào phát triển du lịch, trong đó nổi bật nhất là cải thiện đời sống của người dân, du lịch cộng đồng tại Quảng Bình đã và đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng.

Những con số thống kê về các hộ, các địa phương phát triển mạnh du lịch cộng đồng nhanh chóng được thay đổi theo xu hướng tăng lên, chất lượng hoạt động được du khách trong và ngoài nước đánh giá cao..., khẳng định được ưu thế của mô hình này.

Xã Hưng Trạch là một trong những địa phương phát triển mạnh du lịch cộng đồng. Nhiều điểm du lịch, lưu trú do người dân địa phương  xây dựng và điều hành đã và đang trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách. Đó là East Hill Phong Nha, The Duck Stop, The Pub With Cold Beer, Pepper House... Sơn Trạch cũng là địa chỉ tập trung nhiều điểm du lịch cộng đồng, đó là Ho Khanh’s Homestay, Rustic Phong Nha, Phong Nha River House...

Với việc phát huy những giá trị văn hóa của địa phương, giúp du khách được tham gia trải nghiệm, khám phá, đặc biệt là sự chân thật, mến khách của những người dân quê hồn hậu, đã thực sự mang lại những cảm giác thú vị cho du khách.

Nhờ đó, nhiều người trong số họ đã quay lại lần thứ hai. Đối với du khách nước ngoài, sự hài lòng với dịch vụ này thường được thể hiện bằng những đánh giá trên các trang Facebook, các trang quảng bá du lịch nổi tiếng như Tripadvisor, từ đó góp phần giới thiệu và thu hút du khách đến với du lịch cộng đồng.

Du lịch cộng đồng phát triển, đời sống người dân được cải thiện, cách nghĩ, cách làm của người dân và cộng đồng cũng từng bước thay đổi theo hướng tích cực chính là những nền tảng quan trọng để các địa phương khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng nói riêng, trong tỉnh nói chung, phát triển kinh tế - xã hội theo hướng bền vững.

Từ những địa phương có tỷ lệ hộ nghèo cao, đời sống bấp bênh, nhờ phát triển du lịch cộng đồng, một số người dân từng là “lâm tặc” nay trở thành ông chủ các mô hình homestay kinh doanh phát đạt, Phong Nha - Kẻ Bàng mang một diện mạo mới, hứa hẹn những đổi thay tích cực trong phát triển. Đây là hướng đi mà không nhiều địa phương trong cả nước đã lựa chọn và thành công.

Lợi ích mang lại từ việc phát triển du lịch cộng đồng là thấy rõ, tuy nhiên bên cạnh những thuận lợi về tiềm năng cảnh quan, con người, văn hóa vùng đất, những yếu tố đã và đang thu hút du khách, du lịch cộng đồng vẫn còn nhiều chuyện cần bàn để có thể đạt được mục tiêu phát triển bền vững.

Băn khoăn và trăn trở

Anh Trần Văn Quý, thôn Bồng Lai, xã Hưng Trạch, chủ nhân của The Pub With Cold Beer, một điểm dừng chân lý tưởng của du khách nước ngoài khi đến Phong Nha đã vướng phải câu chuyện bản quyền vẫn chưa có hồi kết. Anh Quý cho biết, sau hơn 7 năm “khai sinh” cùng bao nỗ lực của vợ chồng anh, The Pub With Cold Beer đã có chỗ đứng vững vàng trong lòng du khách.

Thế rồi đầu năm 2017, ngay gần địa điểm của anh, xuất hiện một The Pub With Cold Beer thứ hai. “Đây là một người hàng xóm thấy chúng tôi kinh doanh phát đạt nên đã dùng ngay tên gọi của cơ sở chúng tôi đặt tên cho điểm kinh doanh mới của họ. Do đó, nhiều du khách đã bị nhầm lẫn. Để tránh hiểu nhầm, tôi đã trao đổi với họ, thậm chí trình bày lên UBND xã, nhưng mọi chuyện vẫn không giải quyết được!”, anh Quý cho biết.

Trao đổi về vấn đề này, ông Lê Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Hưng Trạch cũng xác nhận, địa phương có nhận được phản ánh của anh Quý về việc người khác sử dụng tên gọi cơ sở du lịch của anh dẫn đến việc du khách nhầm lẫn, tuy nhiên xã cũng chỉ trao đổi, hòa giải giữa hai bên chứ hiện tại không có giải pháp nào hơn.

Để khắc phục tình trạng này, anh Quý đã thiết kế và in bản chỉ dẫn, mang tới những khách sạn, nhà hàng trong khu vực, nhờ họ phát cho du khách để tránh nhầm lẫn. “Điều tôi lo lắng là việc nhầm lẫn này sẽ tiếp tục dẫn đến những hiểu nhầm khác, ví dụ như chất lượng dịch vụ của The Pub With Cold Beer “nhái” kia không bảo đảm, ảnh hưởng đến cơ sở kinh doanh với nhiều năm dày công xây dựng của gia đình tôi!”, anh Quý chia sẻ thêm.

Câu chuyện về tên gọi The Pub With Cold Beer của anh Quý rất có thể sẽ trở thành tiền lệ đáng ngại cho hoạt động du lịch cộng đồng trong tương lai. Để không xảy ra những chuyện tương tự, cơ quan chức năng  cần có sự hướng dẫn, đồng hành, hỗ trợ cho các hộ kinh doanh và bản thân mỗi người kinh doanh cũng cần nâng cao ý thức khi tham gia hoạt động du lịch nói chung, du lịch cộng đồng nói riêng.

Cùng với câu chuyện bản quyền, sự phát triển ồ ạt của một số cơ sở du lịch cộng đồng thời gian qua đã kéo theo sự nghèo nàn về sản phẩm, tình trạng chụp giật, chèo kéo khách, thiếu bài bản trong tổ chức... Bên cạnh những điểm du lịch cộng đồng lý tưởng, được du khách đánh giá cao như The Duck Stop với nhiều trải nghiệm dân dã, phong cách phục vụ chuyên nghiệp, quảng bá được bản sắc văn hóa địa phương thì một số điểm khác chỉ vẻn vẹn ngôi nhà, vài chiếc xe máy, xe đạp, cảnh quan và vệ sinh môi trường chưa bảo đảm... vẫn treo biển đón khách.

Du khách sau khi dừng chân thì được cho thuê xe đạp, xe máy và “tùy nghi di tản” mà không có bất cứ sự hướng dẫn nào về các điểm tham quan nên đến. Việc cạnh tranh bằng cách giảm giá, chèo kéo khách đã và đang diễn ra tại nhiều nơi khiến môi trường kinh doanh trở nên lộn xộn. Nhiều hộ gia đình vay vốn ngân hàng để đầu tư nhưng hoạt động không hiệu quả đã gặp nhiều khó khăn trong thu hồi vốn hoặc lâm vào cảnh nợ nần...

Chị Nguyễn Thị Thanh Xuân, một du khách đến từ TP.  Hồ Chí Minh chia sẻ: Tôi đã đi du lịch ở nhiều nơi, Quảng Bình là một trong những điểm đến thú vị, đặc biệt khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng với hệ thống hang động, cảnh quan tuyệt đẹp và người dân thân thiện, mến khách.

Hình ảnh The Pub With Cold Beer trên trang Tripadvisor, website du lịch lớn trên thế giới.

Tuy nhiên, chất lượng dịch vụ du lịch ở đây cần được nâng cao hơn nữa, nhất là đối với du lịch cộng đồng. Việc phát triển ồ ạt theo kiểu nhà nhà làm du lịch sẽ không giữ được bản sắc riêng của mỗi vùng đất, mà đây là điểm mấu chốt để thu hút du khách. Bên cạnh đó, du khách như chúng tôi cần được sự tư vấn trong việc nên ăn gì, chơi gì, đi đâu. Điều này chỉ có một số cơ sở lưu trú lớn đáp ứng được, còn nhiều điểm du lịch cộng đồng thường chỉ mặc du khách tự xoay xở!”.

Hướng đi bền vững

Hạn chế sự tự phát trong du lịch cộng đồng, đào tạo nâng cao chất lượng nhân lực, xây dựng các sản phẩm mang dấu ấn địa phương để thu hút du khách, có các chính sách hỗ trợ cho những hộ dân tham gia hoạt động du lịch cộng đồng, quy hoạch khoa học và hợp lý... là những việc cần làm để bảo đảm cho du lịch cộng đồng phát triển đúng hướng.

Nắm bắt nhu cầu, thị hiếu của du khách để xây dựng những sản phẩm phù hợp cũng là một cách để tăng sự hấp dẫn đối với du khách. The Duck Stop ở Hưng Trạch đang rất thành công với việc để du khách tham gia cưỡi trâu, cho vịt ăn, làm ruộng... cùng những bữa ăn mang đậm hương vị và bản sắc địa phương.

“Du lịch cộng đồng đã và đang giúp người dân cải thiện đời sống. Bên cạnh sự nỗ lực của mỗi người dân, thì rất cần sự quan tâm hỗ trợ của tỉnh, huyện và cơ quan liên quan. Trong quá trình hoạt động, chúng tôi cũng đã và đang hỗ trợ, chia sẻ với các hộ dân tham gia du lịch cộng đồng những kinh nghiệm trong quản lý, điều hành và phục vụ du khách. Chúng tôi rất vui khi những sản phẩm du lịch của bà con được du khách đón nhận và phản hồi tốt!”, chị Lê Thị Bích, chủ nhân Phong Nha Farmstay, một cơ sở du lịch nổi tiếng ở Hưng Trạch chia sẻ.