Xác định người dân là chủ thể trong công tác BVMT, những năm qua, UBND TP. Hồ Chí Minh đã triển khai xây dựng nhiều mô hình khu dân cư tự quản thực hiện BVMT, góp phần thay đổi hành vi, trách nhiệm của mỗi người dân. Với việc phát huy vai trò của cộng đồng dân cư, cơ quan chức năng từ TP đến cấp huyện, xã sẽ dễ dàng nắm bắt thông tin để xử lý các vấn đề ô nhiễm.
Cộng đồng dân cư thực hiện nạo vét, cải tạo môi trường tại xã Thạnh An, huyện Cần Giờ
Đề cao môi trường sống từ cơ sở
Vấn nạn ô nhiễm môi trường hiện là một trong những thách thức đối với nhiều địa phương trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Đặc biệt, ở những nơi đông dân cư sinh sống, môi trường là vấn đề được quan tâm hàng đầu, cần phải giải quyết.
Theo người dân ở xã Thạnh An (huyện Cần Giờ), tình trạng rác tồn đọng trên bờ, ven biển xuất hiện ngày càng nhiều, thói quen sử dụng túi ni lông đã mang đến nhiều hệ lụy cho môi trường sống của người dân và các loài sinh vật biển.
Những vấn nạn về môi trường nêu trên đều xuất phát từ thói quen tiêu dùng chưa tốt, ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường còn kém và chưa có sự kết nối hiệu quả giữa chính quyền, người dân trong các hoạt động BVMT. Để hạn chế tình trạng trên, Sở TN&MT TP. Hồ Chí Minh đã phối hợp cùng UBND xã Thạnh An tổ chức nhiều hoạt động cải tạo môi trường như phát quang, vớt rác, dọn vệ sinh tại các điểm tồn đọng rác tại xã; Tổ chức vẽ tranh tuyên truyền BVMT.
Bên cạnh đó, Sở TN&MT cũng đặt ra mục tiêu phấn đấu 100% tổ dân phố thành lập, đưa vào hoạt động các tổ tự quản về BVMT, các hình thức tuyên truyền về du lịch có trách nhiệm BVMT đối với du khách đến xã đảo; Vận động trên 80% hộ kinh doanh và tiểu thương trên địa bàn cam kết giảm sử dụng túi ni lông.
Theo ông Trương Tiến Triển, Phó Chủ tịch UBND huyện Cần Giờ, các mô hình cộng đồng BVMT sẽ tạo thành phong trào thi đua, tự nguyện tham gia công tác vệ sinh môi trường mang tính khoa học và xã hội hóa cao. Đồng thời là cơ hội cho mọi người dân tham gia BVMT, nâng cao chất lượng môi trường khu vực chính nơi người dân sinh sống.
Việc triển khai mô hình khu dân cư tự quản BVMT đã nhận được sự ủng hộ của cấp ủy, chính quyền địa phương, các ngành chức năng và đông đảo nhân dân trên địa bàn. Trong quá trình triển khai mô hình khu dân cư tự quản BVMT, huyện Cần Giờ sẽ phối hợp với các Sở, ban ngành liên tục đổi mới nội dung, hình thức công tác tuyên truyền; Tăng cường tuyên truyền, vận động nhân dân đăng ký và thực hiện cam kết giữ gìn vệ sinh, giảm sử dụng túi ni lông, tham gia công tác tự quản về BVMT. Ngoài ra, cử cán bộ phụ trách xuyên suốt các hoạt động và tạo điều kiện phối hợp tốt với các đơn vị trong quá trình triển khai.
Nhân rộng mô hình tự quản
Nhiều ý kiến của các địa phương cho rằng, việc xây dựng các mô hình điểm BVMT sẽ góp phần quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân theo hướng tích cực; đồng thời, phát huy trách nhiệm lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương, năng lực tổ chức thực hiện của đội ngũ cán bộ mặt trận cơ sở và ban công tác mặt trận ở khu dân cư.
Chương trình quản lý môi trường dựa vào cộng đồng chắc chắn sẽ xuất hiện nhiều cách làm hay, sáng tạo được hình thành qua việc gắn kết chặt chẽ giữa chi bộ, ban công tác mặt trận với tổ dân phố và các chi hội đoàn thể BVMT. Sự tham gia của cộng đồng vào công tác BVMT vừa là trách nhiệm, nghĩa vụ, vừa là quyền lợi. Đây cũng là giải pháp cơ bản để BVMT và phát triển bền vững.
Để đẩy mạnh phong trào cộng đồng tham gia BVMT, cần đổi mới nội dung, hình thức công tác tuyên truyền, tiến tới xây dựng chuẩn mực đạo đức, phong tục đẹp về hành động BVMT, tiết kiệm tài nguyên. Thông qua các phương tiện truyền thông như phát thanh, truyền hình, báo in, tranh cổ động... để chuyển tải thông tin, thông điệp môi trường tới các nhóm đối tượng khác nhau.
Bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, Phó Giám đốc Sở TN&MT TP. Hồ Chí Minh cho biết, để nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, trách nhiệm của mỗi người dân trong việc tham gia BVMT, TP. Hồ Chí Minh đã và đang triển khai mô hình quản lý môi trường dựa vào khu dân cư để xử lý các điểm ô nhiễm môi trường; Cải thiện điều kiện vệ sinh, hướng tới nâng cao năng lực chủ động triển khai các hoạt động BVMT, năng lực giám sát của cộng đồng dân cư nhằm xây dựng xã hội văn minh - sạch - đẹp, phát triển bền vững theo các tiêu chí xây dựng nông thôn mới.
Thu Hằng