TPHCM là một trong 10 thành phố có nguy cơ ảnh hưởng do biến đổi khí hậu cao nhất thế giới. Được biết, khả năng kiểm soát ngập do triều cường là điều kiện không thể thực hiện được do đó cần phải tiếp tục nghiên cứu triển khai một chiến lược quản lý ngập lụt một cách bền vững, thân thiện môi trường.
Theo dự báo, khi biến đổi khí hậu diễn ra, diện tích bị ngập của TPHCM đến cuối thế kỷ XXI lần lượt là 128 km2, 204 km2 và 473 km2 tương ứng với các kịch bản nước biển dâng 65cm, 75cm và 100cm.
Nếu những năm trước, triều cường tại TP thường ở mức thấp, mực nước triều chỉ dâng cao vào những tháng cuối năm thì hiện triều cường xuất hiện quanh năm, thường xuyên vượt mức báo động 3, có khi lên trên 1,7 m, gây ngập rất nhiều khu vực. Ngoài một số địa bàn trũng thấp thường xuyên bị ảnh hưởng bởi triều cường như khu vực quận 4, quận 7, huyện Nhà Bè, Bình Chánh, hiện triều cường dâng cao có thể gây ngập nhiều tuyến đường thuộc quận 1 vốn là khu vực ở vị trí cao, được trang bị đầy đủ hệ thống thoát nước.
Theo các chuyên gia môi trường tại TPHCM, triều cường diễn biến ngày càng bất thường là do nhiều nguyên nhân, trong đó có biến đổi khí hậu. Hậu quả của biến đổi khí hậu là khiến nước biển dâng; nước biển dâng sẽ tạo nên triều cường, có những điểm rất biến động, năm sau cao hơn năm trước. Bên cạnh đó, quá trình đô thị hóa nhanh làm cho triều cường vốn được gọi là "triều lành" trở thành "triều dữ" với nhiều bất thường, như có nơi dâng cao, có nơi tạo thành những xoáy nước gây ngập nghiêm trọng.
Hệ thống cống kiểm soát triều lớn và đê kè trên sông Sài Gòn
Được biết, hệ thống cống thoát nước lưu vực kênh Tân Hóa - Lò Gốm, kênh Đôi, kênh Tẻ, kênh Hàng Bàng có cao độ 1 m so với cao độ chuẩn quốc gia nhưng so với mực nước triều cường thực tế đòi hỏi cao độ hệ thống cống thoát nước là 1,7 m thì cao độ này cần nâng cao đường và hệ thống cống thoát nước. Tuy nhiên, quá trình này cần nguồn kinh phí rất lớn và gây ảnh hưởng đến nhà cửa và cuộc sống của người dân trong lưu vực.
Để giữ nguyên cao độ khu vực các kênh thoát nước mà vẫn đảm bảo giảm ngập, TP đang thực hiện dự án Giải quyết ngập do triều khu vực TPHCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu - giai đoạn 1. Trong đó, công ty TNHH Trung Nam BT 1547 - chủ đầu tư dự án sẽ triển khai theo hình thức BT (xây dựng - chuyển giao) với tổng vốn đầu tư gần 10.000 tỷ đồng. Quy mô chính của dự án là đầu tư xây dựng 6 cống kiểm soát triều lớn gồm các cống Bến Nghé, Tân Thuận, Phú Xuân, Mương Chuối, Cây Khô, Phú Định, các cống nhỏ và 7,8km đê kè xung yếu khu vực sông Sài Gòn. Hiện dự án đang thực hiện đạt 78% giá trị xây lắp, dự kiến hoàn thành và đưa vào vận hành trong năm 2020.
Khi hoàn thành và đưa vào vận hành, dự án ngăn triều sẽ góp phần giải quyết vấn đề ngập do triều cường trên địa bàn TP với diện tích khoảng 570 km2, tương đương với khoảng 6,5 triệu dân thuộc khu vực bờ hữu sông Sài Gòn và trung tâm TPHCM. Đồng thời hỗ trợ thoát nước cho hệ thống hiện hữu khi mưa lớn kết hợp triều cường cao.
Ngọc Huyền