Hơn 90% người Việt Nam ủng hộ đóng cửa các chợ bán động vật hoang dã và cấm phá rừng để ngăn ngừa các đại dịch trong tương lai

Báo cáo được xây dựng dựa trên nghiên cứu “Đằng sau Lệnh cấm Ngà voi” do WWF và GlobeScan thực hiện vào năm 2020 để hiểu sâu hơn về thái độ và hành vi của công chúng đối với COVID-19 và các đại dịch trong tương lai. Hơn một năm sau khi bùng phát COVID-19, kết quả khảo sát cho thấy người dân đã nhận thức rõ việc tiếp xúc gần giữa người và động vật, thường liên quan đến nạn phá rừng và buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD) có nguy cơ cao, tiềm ẩn nhiều rủi ro về sức khỏe, có thể gây bùng phát dịch bệnh nghiêm trọng. Có tới 46% số người tham gia cho rằng lây truyền bệnh từ động vật sang người là nguyên nhân gốc rễ có thể gây ra một đại dịch trong tương lai. Điều tra gần đây của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng chỉ ra ĐVHD có khả năng là nguồn lây nhiễm của đại dịch COVID-19.

Ngoài ra, cuộc khảo sát năm nay cho thấy đa số những người được khảo sát tin rằng việc ngăn chặn các đại dịch trong tương lai cần bắt đầu bằng việc giải quyết các nguyên nhân gốc rễ, bao gồm buôn bán ĐVHD có nguy cơ cao và phá rừng. Tại cả 5 quốc gia, người dân ủng hộ mạnh mẽ các nỗ lực của chính phủ nhằm đóng cửa các chợ bán động vật hoang dã có nguy cơ cao - nơi bán động vật bị bắt từ tự nhiên (85%) và chấm dứt nạn phá rừng (88%). Trong đó, tại Việt Nam, tỷ lệ ủng hộ cho 2 vấn đề trên lần lượt là 94% và 95%. 

Thêm vào đó, 85% số người được hỏi ở cả 5 quốc gia ủng hộ hoặc ủng hộ mạnh mẽ cách tiếp cận “Một sức khỏe” để đối phó với đại dịch. Riêng tại Việt Nam, tỉ lệ đồng ý là 93% và là quốc gia đứng thứ 2 có tỉ lệ đồng thuận cao nhất. “Một sức khoẻ” là cách tiếp cận trong đó các chương trình hành động, chính sách và pháp luật của nhiều lĩnh vực khác nhau cùng hợp tác để hướng tới mục tiêu sức khoẻ tốt hơn cho con người, động thực vật đặc biệt trong bối cảnh lây lan dịch bệnh giữa động vật và con người gia tăng và tình trạng kháng thuốc kháng sinh ngày càng phổ biến. 

Cụ thể hơn, 39% số người được hỏi ở Việt Nam đã tiêu thụ ít ĐVHD hơn hoặc đã ngừng tiêu thụ ĐVHD vì COVID-19 - con số này vẫn tương đối ổn định so với năm 2020 là 41%. Tại Thái Lan, tỉ lệ này tăng gần gấp đôi từ 21% vào năm 2020 lên 41% vào năm 2021. Trong khi tại Trung Quốc, con số này là 28% năm 2021. Tuy nhiên, vẫn có 9% số người tham gia khảo sát có ý định mua các sản phẩm từ ĐVHD trong tương lai ở cả năm quốc gia. 

Đại dịch COVID-19 đã đảo lộn cuộc sống của xã hội loài người và khiến con người cần phải suy nghĩ thấu đáo hơn về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên. Cách tốt nhất để ngăn chặn các đại dịch trong tương lai là giảm thiểu các hoạt động hủy hoại môi trường tự nhiên như phá rừng, buôn bán và tiêu thụ động vật hoang dã không bền vững, có nguy cơ cao, thay vì thụ động ứng phó với các làn sóng dịch bệnh bùng phát sau khi chúng xuất hiện. 

“Việc ngăn chặn đại dịch, ước tính, sẽ ít tốn kém hơn 100 lần so với việc ứng phó với đại dịch khi nó bùng phát. Đại dịch COVID-19 đã cho thấy đầu tư vào sức khỏe hành tinh và thiên nhiên là cách duy nhất để tránh phải trả một cái giá quá đắt về kinh tế và xã hội”, ông Marco Lambertini, Tổng Giám đốc WWF Quốc tế nhận định. 

Bà Nguyễn Đào Ngọc Vân, Quản lý Chương trình chống buôn bán trái pháp luật các loài hoang dã của WWF-Việt Nam, nhận xét: “Tháng 7 năm 2020, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 29/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp cấp bách quản lý động vật hoang dã. Chúng tôi kỳ vọng chính phủ tiếp tục chỉ đạo sát sao việc thực hiện, kịp thời khen thưởng các bộ ngành, địa phương thực hiện tốt và nghiêm khắc xử lý các địa phương thực hiện chưa tốt để Chỉ thị đi vào cuộc sống.”

“Việc đóng của các chợ, tụ điểm buôn bán động vật hoang dã được gần 90% người dân ủng hộ, đó chính là cơ hội để Chính phủ hạ quyết sách xóa trắng các chợ buôn bán động vật hoang dã có nguy cơ cao, nạn tận diệt chim trời và phá rừng, nhằm ngăn chặn tận gốc nguồn lây nhiễm và nguy cơ bùng phát dịch trong tương lai.” bà Vân nói thêm.

Kết quả của báo cáo là cơ sở quan trọng để Việt Nam và các nước trong khu vực cân nhắc những quyết sách về đóng cửa các chợ buôn bán động vật hoang dã, đóng cửa rừng nhằm chủ động phòng chống đại dịch COVID-19 cũng như các bệnh dịch liên quan đến ĐVHD lây bệnh sang con người có thể xảy ra trong tương lai. WWF kêu gọi các nhà hoạch định chính sách đưa ra các biện pháp can thiệp cần thiết để giải quyết các động lực chính gây bùng phát dịch bệnh từ động vật sang người trong các kế hoạch phòng chống đại dịch. Ví dụ, việc đóng cửa rừng và đóng cửa các chợ buôn bán ĐVHD có nguy cơ cao sẽ giúp phục hồi các quần thể ĐVHD và duy trì đa dạng sinh học ở cấp quốc gia và toàn cầu. Qua đó, dịch bệnh có thể được điều chỉnh một cách tự nhiên, cũng như giúp đảm bảo việc sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên.

Trong bối cảnh COVID-19 đang diễn biến phức tạp trở lại, mỗi người dân không mua, bán, sử dụng các sản phẩm ĐVHD dưới bất kỳ hình thức nào là hành động thiết thực cùng Chính phủ phòng chống dịch và bảo đảm an toàn sức khỏe cho chính mình và cộng đồng.

Về khảo sát GlobeScan

Cuộc khảo sát trực tuyến với những người trên 18 tuổi này được thực hiện tại 5 quốc gia trong khoảng thời gian từ ngày 4/2 đến ngày 18/3/2021. Thời điểm này trùng với cuộc khảo sát năm 2020, được thực hiện từ ngày 6-11/3/2020. Quốc gia tham gia bao gồm: Mỹ (2.000 người), Trung Quốc (2.000 người), Việt Nam (1.000 người), Thái Lan (1.000 người) và Myanmar (631 người). Do tình hình chính trị bất ổn ở Myanmar, nghiên cứu tại quốc gia này đã bị cắt ngắn.

Về WWF

WWF là một tổ chức bảo tồn độc lập, với hơn 35 triệu người ủng hộ và một mạng lưới toàn cầu đang hoạt động thông qua sự lãnh đạo của địa phương ở gần 100 quốc gia. Sứ mệnh của chúng tôi Ngăn chặn sự xuống cấp của môi trường thiên nhiên của trái đất và xây dựng một tương lai trong đó con người sống hoà hợp với thiên nhiên, bằng cách bảo tồn đa dạng sinh học trên thế giới, đảm bảo sử dụng bền vững những nguồn tài nguyên có thể tái sử dụng và thúc đẩy việc giảm ô nhiễm và tiêu thụ lãng phí. 

Trung tâm Thông tin du lịch