Hang động Pê Răng Ky, nằm trên địa phận xã Huổi Só, huyện Tủa Chùa giấu mình dưới chân vách đá, giữa một vùng núi non hùng vĩ, điệp trùng. Hang động Pê Răng Ky là hang đá tự nhiên, nằm trong quần thể núi đá vôi, có thảm thực vật sinh học đa dạng và phong phú. Với vẻ đẹp mang màu sắc riêng, một kiệt tác của thiên nhiên ban tặng.
Hang đá Răng Pê Ky, xã Huổi Só, huyện Tủa Chùa
Trước cửa hang động là khu rừng nguyên sinh. Hang động ăn sâu vào núi khoảng 800m, cửa hang nhỏ có chiều dài 1,4m, chiều rộng 1,2m quay về hướng Bắc. Do địa hình núi đá vôi chia cắt cùng với quá trình karst hoà tan và ngưng đọng carbonat hình thành nhiều nhũ đá màu vàng, xám, xanh rêu hay các cột đá, măng đá, chuông đá… mang nhiều dáng vẻ hình thù khác nhau lôi cuốn khách tham quan khám phá và tìm hiểu.
Hang động Pê Răng Ky với chiều sâu khoảng 800m, chia làm 03 khoang. Khoang thứ nhất sâu 388m, rộng trung bình 17m, cao 8-10m. Ngay cửa hang vào phía bên trái có hai ngách, ngách thứ nhất có chiều sâu 12m, ngách thứ 2 có chiều sâu 50m; nền các ngách và nền của hang động là những cột đá to đường kính 1,2m, cao 10m màu vàng nhạt giống cột đèn hải đăng hay hình cây nấm khổng lồ. Hai bên vách hang động là những dải nhũ đá màu xám, bám vào nhau tạo thành những con ốc xoáy ở đuôi. Đặc biệt phần trần hang động có nhiều nhũ đá, măng đá mang nhiều hình thù kỳ lạ, đẹp mắt như một "kỳ quan bí ẩn, hùng vĩ", thách thức niềm đam mê khám phá của du khách.
Ánh nhũ đẹp mê hồn
Khoang thứ hai nằm ở vị trí cao hơn khoang thứ nhất khoảng 2m, bố cục như chiếc yên ngựa có chiều sâu 226m, rộng 37 - 101m, vòm cao 17- 36m; phần nền là những khối nhũ đá lớn màu trắng, xanh xám giống hình cây nấm, cây thông và những hình thù đa dạng, phong phú: san hô, viên cuội trắng ngà, tượng Phật, chiếc ô, tựa như bức tranh được dát ánh vàng, bạc, khiến cho không gian thêm phần lung linh, huyền ảo. Hai bên vách và trên trần hang động là những gườm đá dài, khi gõ vào phát ra những âm thanh khác nhau; những đám nhũ đá tựa những cụm lúa, đèn chùm to nhỏ khác nhau như có sự bài trí của con người tạo nên khung cảnh nguy nga lộng lẫy.
Khác hẳn so với hai khoang trước, khoang thứ ba ngay từ cửa vào trong rộng, phía bên phải có một ngách cụt, đi vào trong khoảng 20m, đi qua một ngách hẹp vào bên trong diện tích mở rộng dần, vào bên trong có một ngã ba quay ngược lại phía cửa khoang tạo thành một vòng tròn, phía bên trái có một ngách nhỏ đi ra phía cửa khoang, về cuối khoang này diện tích hẹp dần và có một hủm sâu.
Kiệt tác của tạo hóa
Nhũ đá có cấu trúc như một quần thể kiến trúc cổ xưa, với vẻ đẹp hoang sơ, cổ kính tĩnh mịch bởi nhiều cột đá, trụ đá, măng đá to, cao vút như muốn vươn tới tận trời xanh. Khoang thứ ba có chiều sâu hơn 202m, cao 20 - 25m, rộng 20 - 49m, vòm hang động là những chiếc đèn chùm lớn như được “trang trí” cầu kỳ, công phu với ánh sáng lấp lánh như thắp sáng cho những cột nhũ đá thạch anh. Nền hang động là những tảng đá lớn, gồ ghề hình ô vuông lớn, những đường chéo tựa như chiếc bàn cờ vua có đường nét rõ ràng.
Đặc biệt các nhũ đá hình hoa xếp chồng lền nhau lung linh hiện ra giống những bông hoa đá khổng lồ.Vách hang động là những dải nhũ lớn tựa bức tranh của thiên nhiên kỳ thú, bầu không khí trong lành sẽ làm cho chúng ta như đang sống trong khung cảnh "thần tiên". Đặc biệt cuối khoang là vẻ đẹp lộng lẫy và kì vĩ của rừng thạch nhũ đua nhau khoe sắc vây quanh hồ nước nhỏ rộng khoảng 8m, nước mát trong veo; xung quanh là các khối đá, khối thì giống cây nấm khổng lồ, khối thì cứng cáp, sắc nhọn như gươm đao, khối lại êm dịu, hiền lành tựa áng mây... chảy dài óng ánh như hòa chung, tạo nên cảnh sắc của bức tranh mà thiên nhiên ban tặng đã tạo nên sự bí ẩn, kích thích trí tò mò của người xem.
Được thiên nhiên ưu đãi ban tặng hang động Pê Răng Ky nhiều cảnh quan đẹp trong hang với những khối nhũ, măng đá, bụt đá có hình kỳ lạ tạo thành bức tranh làm say đắm lòng du khách khi đến tham quan hang động. Cảnh đẹp của tạo hóa như muốn níu kéo bước chân khiến cho du khách lưu luyến, bâng khuâng chưa muốn chia tay sớm với chốn thiên thai đầy mộng mơ này. Tạm biệt nơi đây ấn tượng đọng lại là cảm nghĩ về nghệ thuật điêu khắc, tạo hình của thiên nhiên, sự tuyệt diệu của đất trời. Có thể nói hang động Pê Răng Ky là một trong số những hang động đẹp của mảnh đất Tủa Chùa. Hang động như một bảo tàng nghệ thuật tự nhiên ở đó hội tụ đầy đủ các tác phẩm điêu khắc, kiến trúc, hội hoạ kết hợp hài hoà, tuyệt mỹ.
Đến với hang động Pê Răng Ky du khách sẽ chiêm ngưỡng phong cảnh “sơn thuỷ hữu tình”, non nước hùng vĩ, môi trường sinh thái trong lành của lòng hồ sông Đà, đặc biệt vào những ngày thu, làn nước sông Đà in bóng trời xanh, mây trắng vô cùng nên thơ, không khỏi khiến người ta liên tưởng như “Hạ Long trên cạn” của vùng Tây Bắc.
Hang động Pê Răng Ky, xã Huổi Só, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di tích danh lam thắng cảnh cấp Quốc gia theo Quyết định số 5372/QĐ-BVHTTDL ngày 29/12/2017.
Hoàng Châu - Nguyễn Như