Phát triển toàn diện kinh tế biển gắn bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu

Tại diễn đàn, các bộ, ngành Trung ương và địa phương đã có nhiều tham luận liên quan đến vấn đề phát triển bền vững kinh tế biển, các mô hình phát triển tăng trưởng xanh, vai trò kết nối doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ…

Các đại biểu tham dự Diễn đàn phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam năm 2022

Các cấp, ngành tham gia xây dựng phát triển kinh tế biển

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân cho biết, thế kỷ XXI được xem là “Thế kỷ của đại dương”. Biển đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội cũng như vấn đề an ninh quốc gia. Kinh tế biển, các vùng biển, ven biển đang trở thành động lực phát triển đất nước, hiện đóng góp khoảng 3 nghìn tỉ USD mỗi năm, tức 5% GDP của thế giới bao gồm các ngành chính là dầu khí, vận tải biển, cảng, năng lượng tái tạo, thủy sản, hệ sinh thái biển và du lịch biển. Kinh nghiệm lịch sử cho chúng ta biết “ra biển là thịnh vượng, ngược biển là suy tàn”.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân phát biểu tham luận

Về chiến lược phát triển, Thứ trưởng Lê Minh Ngân cho biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra một số nhiệm vụ trước mắt cần tập trung thực hiện, cụ thể:

Kiến tạo môi trường chính sách, pháp lý cho nền kinh tế biển bền vững, kinh tế xanh lam để khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên bảo vệ môi trường,, phát triển bền vững kinh tế biển, thúc đẩy thu hút và huy động được các nguồn lực xã hội cho phát triển các ngành kinh tế biển mới; triển khai thực hiện các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch liên quan đến biển và hải đảo, phát triển kinh tế biển; đầu tư phát triển hạ tầng kết nối các vùng kinh tế động lực ven biển; khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu, phát triển công nghệ, chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực; thực hiện các dự án thí điểm để tiếp cận tất cả các nguồn năng lượng tái tạo biển, nhằm phát huy tối đa tiềm năng về năng lượng tái tạo biển của Việt Nam; tăng cường hợp tác về quản lý, giám sát và giải quyết ô nhiễm môi trường các vùng biển; tích cực tham gia các sáng kiến, hành động toàn cầu để giải quyết ô nhiễm nhựa đại dương phù hợp với Nghị quyết của Hội đồng Môi trường Liên hợp quốc để tận dụng các cơ hội từ xu thế thời đại về giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo.

Tham luận tại diễn đàn, Ủy viên Ban Thường vụ, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Phú Yên Lê Tấn Hổ đã chia sẻ, khu vực ven biển của tỉnh Phú Yên phát triển mạnh, là đầu tàu kinh tế của tỉnh với tốc độ tăng trưởng bình quân trên 10,5%/năm; thu hút nhiều nguồn vốn đầu tư, đóng góp trên 65% giá trị GDP và trên 75% ngân sách tỉnh. Kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi, du lịch được quan tâm đầu tư tương đối đồng bộ, phục vụ tốt công tác thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội khu vực ven biển. Hoạt động khai thác, nuôi trồng thủy sản gắn với bảo vệ chủ quyền, an ninh trên biển được đẩy mạnh. Khu vực ven biển của tỉnh đã hình thành 5 khu công nghiệp tập trung, tổng diện tích hơn 460ha, đã có hơn 80 dự án đầu tư, tỉ lệ đăng ký đầu tư lấp đầy khoảng 77%.

Ủy viên Ban Thường vụ, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Phú Yên Lê Tấn Hổ phát biểu tham luận

Phú Yên đang đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện quy hoạch tỉnh nhằm thống nhất quy hoạch các địa phương ven biển; đầu tư, khai thác có hiệu quả cảnh quan tự nhiên như vũng, vịnh bãi biển, đảo, cụm đảo để khai thác đa dạng loại hình dịch vụ du lịch; hiện đại hóa và đồng bộ hạ tầng kỹ thuật đô thị, khu dân cư, khu kinh tế, giao thông, cảng biển, cảnh quan vùng ven biển; chú trọng bảo vệ các hệ sinh thái biển, đảo; khoanh vùng, bảo vệ các khu, hệ sinh thái san hô, cỏ biển trên vùng biển của tỉnh.

Tham luận của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đồng chí Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho biết: Vùng biển Việt Nam có trữ lượng nguồn lợi hải sản phong phú, đa dạng với 2.040 loài cá, trong đó có khoảng 110 loài có giá trị kinh tế cao, ngoài ra còn rong biển và trên 600 loài giáp xác, nhuyễn thể. Ngoài ra, vùng biển Việt Nam còn có tiềm năng rất lớn về NTHS với các đối tượng có giá trị kinh tế cao như rong tảo, trai ngọc, tôm hùm, các loại cá biển, nhuyễn thể,… Đây là nguồn cung thực phẩm dinh dưỡng cao, nguồn nguyên liệu và dược liệu phong phú cho công nghiệp CBTS xuất khẩu và tiêu thụ nội địa.

Đại điện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đồng chí Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản phát biểu

Thực hiện Nghị quyết 26/NQ-CP ngày 5/3/2020 của Chính phủ về kế hoạch tổng thể và kế hoạch 5 năm thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Quyết định số 4413/QĐ-BNN-TCTS ngày 04/11/2020 phê duyệt Kế hoạch hành động của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện Nghị quyết số 26/NQ-CP ngày 05/3/2020 của Chính phủ ban hành kế hoạch tổng thể và kế hoạch 5 năm của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Ban chấp Hành Trung ương Đảng khóa XII về chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Là một doanh nghiệp nhà nước với vai trò nòng cốt, chủ lực của ngành hàng hải Việt Nam, Tổng công ty Hàng hải Việt Nam luôn vươn lên vị trí dẫn đầu, dẫn dắt sự phát triển của ngành, ông Lê Anh Sơn, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng công ty Hàng hải Việt Nam - CTCP (VIMC) nhấn mạnh: Một trong những chủ trương lớn và khâu đột phá tại Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là ưu tiên kinh tế hàng hải đứng thứ hai trong việc phát triển các ngành kinh tế biển.

Ông Lê Anh Sơn, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng công ty Hàng hải Việt Nam phát biểu

Nhằm gia tăng năng lực khai thác, thực hiện theo tinh thần Nghị quyết số 36-NQ/TW “Xây dựng và hoàn thiện hạ tầng logistics và các tuyến đường giao thông, kết nối liên thông các cảng biển các vùng, miền, địa phương trong nước và quốc tế”, Tổng công ty tập trung đầu tư phát triển để hình thành ít nhất 03 trung tâm logistics lớn tại khu vực miền Bắc (Hải Phòng, Hà Nội), miền Trung (Đà Nẵng, Quy Nhơn), miền Nam (khu vực Cái Mép - Thị Vải, ĐBSCL). Tuy nhiên, trên thực tế, hoạt động đầu tư phát triển hệ thống ICD, kho bãi mới còn chậm do khả năng tiếp cận quỹ đất tại các vùng kinh tế trọng điểm gặp nhiều khó khăn vì hạn chế về quỹ đất và giá đất tăng cao. Các doanh nghiệp rất khó xác định, tìm kiếm được khu vực vừa có quỹ đất phù hợp, vừa đảm bảo khả năng kết nối giao thông thuận lợi, vừa nằm gần nguồn hàng, có đủ quỹ đất để đáp ứng nhu cầu phát triển lâu dài, có diện tích tối thiểu 05 ha đối với các cảng cạn hình thành mới theo quy định.

Tại diễn đàn, còn diễn ra chương trình tọa đàm liên quan đến các vấn đề vận tải biển, năng lượng gió, du lịch biển, bảo vệ môi trường sinh thái biển, phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững, phát triển kinh tế biển gắn với địa phương…

Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Duy Hưng (áo đen, ngoài cùng bên phải) điều hành Chương trình tọa đàm liên quan đến các vấn đề vận tải biển, năng lượng gió, du lịch biển, bảo vệ môi trường sinh thái biển, phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững.

Dưới khía cạnh của các cơ quan quản lý, các địa phương cùng các chuyên gia trong nước và quốc tế, các nội dung thảo luận, trao đổi tập trung vào một số nội dung quan trọng như: Phát triển bền vững kinh tế biển, trong đó phát triển hạ tầng cảng biển, mạng lưới kết nối giao thông; phát triển năng lượng, công nghiệp ven biển; phát triển du lịch, dịch vụ; phát triển kinh tế biển của một số địa phương như: Hải Phòng, Đà Nẵng, Kiên Giang và khuyến nghị của đại diện Chương trình phát triển của Liên hợp Quốc tại Việt Nam về một số lĩnh vực kinh tế biển của Việt Nam, trong đó đặc biệt là: thúc đẩy quy hoạch không gian biển; phát triển xanh…

Phát triển toàn diện kinh tế biển gắn bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu

Phát biểu kết luận và bế mạc Diễn đàn, thay mặt Ban Kinh tế Trung ương, đồng chí Trần Tuấn Anh cảm ơn sự chuẩn bị tích cực, chu đáo của Ban Tổ chức, sự phối hợp trách nhiệm, hiệu quả của Tỉnh uỷ Phú Yên và Bộ Tài nguyên và Môi trường; đánh giá cao việc các ban, bộ, ngành, địa phương, các viện, trường, các doanh nghiệp, các tổ chức quốc tế đã trực tiếp tham luận, gửi bài tham luận và phát biểu, đóng góp các ý kiến tâm huyết, trách nhiệm tại Diễn đàn.

Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh ghi nhận, qua các báo cáo, ý kiến tham luận và phát biểu tại Diễn đàn đã tập trung vào những nội dung trọng tâm trong phát triển bền vững kinh tế biển của Việt Nam, nhất là đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế, những yê cầu đã đặt ra như vấn đề thể chế hóa, đòi hỏi tính đồng bộ, khả thi của các chính sách và cả nhận thức trong quá trình tổ chức thực hiện.

Uỷ viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh phát biểu chỉ đạo Hội nghị

Trước những yêu cầu đặt ra, đồng chí Trần Tuấn Anh cho rằng thực tiễn đòi hỏi phải phát triển đồng bộ, từng bước hình thành khu kinh tế, khu công nghiệp, khu đô thị sinh thái ven biển; phát triển các vùng biển dựa trên lợi thế về điều kiện tự nhiên, hài hoà giữa bảo tồn và phát triển; bảo vệ môi trường, bảo tồn, phát triển bền vững đa dạng sinh học biển; chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng và phòng, chống thiên tai; nâng cao đời sống nhân dân, xây dựng văn hoá biển, xã hội gắn bó, thân thiện với biển; Bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại và hợp tác quốc tế.

Để việc thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW trong thời gian tới có được kết quả như mong đợi, Trưởng ban Kinh tế Trung ương đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục nỗ lực thực hiện các mục tiêu: Công tác tuyên truyền, quán triệt các chủ trương của Đảng về phát triển bền vững kinh tế biển. Cần tiếp tục tăng cường tuyên truyền, nâng cao và thống nhất nhận thức trong cả hệ thống chính trị và toàn xã hội về biển, đảo, về chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển.

Tiếp tục về thể chế hoá các chủ trương của Đảng về phát triển bền vững kinh tế biển. Tập trung rà soát, đánh giá và đề xuất sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới hệ thống pháp luật về biển và hải đảo; từng bước thực hiện đầy đủ và toàn diện các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp trong Nghị quyết số 36-NQ/TW của Trung ương và Nghị quyết số 26/NQ-CP của Chính phủ, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho việc khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững kinh tế biển, bảo đảm tính thống nhất, khả thi, phù hợp với chuẩn mực luật pháp và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Xây dựng, trình duyệt và triển khai thực hiện các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch liên quan đến biển và hải đảo, phát triển kinh tế biển, trọng tâm là quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; quy hoạch không gian biển quốc gia; quy hoạch tổng thể khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ; quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia; Quy hoạch các khu vực biển, đảo cho nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.

Củng cố quốc phòng, an ninh; kiên quyết, kiên trì bảo vệ và giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Triển khai hiệu quả hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế, củng cố môi trường hòa bình, ổn định và thuận lợi để phát triển.

Bí thư Tỉnh uỷ Phú Yên Phạm Đại Dương, Bí thư Tỉnh uỷ Khánh Hoà Nguyễn Hải Ninh trao đổi với các đại biểu bên lề Diễn đàn

Đầu tư phát triển phải gắn bảo vệ môi trường và các hệ sinh thái biển

Về tổ chức thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phát triển bền vững kinh tế biển, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh cho biết, cần triển khai quản lý tổng hợp vùng bờ giữa các ngành, địa phương; bố trí ngân sách và nguồn lực nhằm hỗ trợ tăng cường năng lực và hiện đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ quản lý tài nguyên, môi trường biển, hải đảo tại các địa phương có biển. Nghiên cứu, triển khai xây dựng bộ chỉ tiêu thống kê quốc gia về biển và hải đảo và bộ chỉ tiêu đánh giá quốc gia biển mạnh; xây dựng và ban hành hướng dẫn cụ thể về việc xác định, đánh giá các ngành kinh tế thuần biển làm cơ sở giám sát, đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết.

Đồng chí Trần Tuấn Anh chỉ đạo, đầu tư phát triển biển phải gắn bảo vệ môi trường và các hệ sinh thái biển

Tăng cường công tác điều tra cơ bản tài nguyên, môi trường biển và hải đảo nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững kinh tế biển, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại và hợp tác quốc tế; xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên, môi trường biển: đầu tư nâng cấp hệ thống cơ sở dữ liệu biển quốc gia; triển khai việc tích hợp và số hóa cơ sở dữ liệu tài nguyên và môi trường biển của các bộ, ngành, địa phương với cơ sở dữ liệu biển quốc gia, đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ đảm bảo việc nhập, cập nhật, khai thác, chia sẻ dữ liệu đối với các hệ thống cơ sở dữ liệu biển đảo của các bộ, ngành và các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có biển.

Về công tác đầu tư cho phát triển bền vững kinh tế biển, đồng chí Trần Tuấn Anh đề nghị, cần tiếp tục đầu tư phát triển, hiện đại hóa đô thị biển; phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại; kết nối phát triển kinh tế biển giữa các địa phương. Đầu tư phát triển năng lượng tái tạo trên các đảo phục vụ sản xuất, sinh hoạt, bảo đảm quốc phòng, an ninh; đầu tư xây dựng, khai thác điện gió, điện mặt trời và các dạng năng lượng tái tạo khác trên các vùng biển và hải đảo. Quan tâm, hỗ trợ nguồn vốn để đầu tư khu neo đậu tránh trú bão và các dự án kết cấu hạ tầng ven biển, đảo của các địa phương có biển; phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng trong hoạt động nuôi trồng, đánh bắt và chế biến thủy sản, đầu tư công nghệ, kỹ thuật hiện đại để nuôi trồng thủy sản xa bờ; Ưu tiên đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật trong khâu chế biến, bảo quản và xuất khẩu thủy sản, tạo động lực phát triển ngành thủy sản theo hướng tiềm năng, lợi thế. Đầu tư, khai thác có hiệu quả cảnh quan tự nhiên như vũng, vịnh bãi biển, đảo, cụm đảo để khai thác đa dạng loại hình dịch vụ du lịch; nâng cao hệ thống nhà hàng, khách sạn, khu nghỉ mát; đảm bảo sự kết nối chuỗi liên kết du lịch giữa các địa phương có biển để khai thác tối đa mọi tiềm năng và lợi thế vùng biển, ven biển, đảo kết hợp với bảo đảm quốc phòng, an ninh và lợi ích quốc gia trên biển.

Nói về bảo vệ môi trường và các hệ sinh thái biển, đồng chí Trần Tuấn Anh nhấn mạnh việc chú trọng bảo vệ các hệ sinh thái biển, đảo, khoanh vùng, bảo vệ các khu, hệ sinh thái san hô, cỏ biển trên vùng biển. Lập kế hoạch phục hồi và phát triển các khu, hệ sinh thái, đa dạng sinh học bị suy giảm, kiểm soát chặt chẽ các nguồn thải có nguồn gốc từ đất liền và từ biển, đảo, nguồn thải từ hoạt động giao thông vận tải, dịch vụ du lịch, nguồn thải từ hoạt động nuôi trồng đánh bắt thủy sản. Tích cực khắc phục và tuân thủ các quy định về “chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo báo và không tuân thủ quy định” để sớm hoàn thành việc gỡ thẻ vàng IUU của Uỷ ban Châu Âu.

Trên cơ sở những nội dung được báo cáo, tham luận, phát biểu, thảo luận, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương cũng đề nghị Ban Tổ chức Diễn đàn tổng hợp, chắt lọc, tiếp thu tối đa những nội dung được trình bày và ý kiến đóng góp để tiếp tục giám sát tình hình thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW và kiến nghị, đề xuất với Bộ Chính trị, Ban Bí thư những giải pháp thực hiện tốt Nghị quyết trong thời gian tới.

Khương Trung – Mỹ Bình