Ba Vì thuộc vùng bán sơn địa, nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 50km, gồm 2 vùng lớn: khu vực sườn Đông núi Ba Vì có thác, suối, rừng nguyên sinh đẹp và thơ mộng; khu vực sườn Tây núi Ba Vì có địa thế đẹp, địa hình núi non nhìn ra sông Đà hùng vĩ. Đây là tiềm năng to lớn để phát triển các loại hình du lịch, đặc biệt là du lịch sức khỏe, đáp ứng nhu cầu du khách sau đại dịch COVID-19.
Bella Resort nằm giữa không gian hoang sơ, hùng vĩ của rừng núi Ba Vì
Hoạt động du lịch sức khỏe tại Ba Vì
Ba Vì có cảnh sắc sông nước, núi non, rừng già hòa quyện. Vùng núi Ba Vì chiếm 42% diện tích toàn huyện, với trung tâm là ngọn núi Ba Vì cao 1.296m, cùng hệ động thực vật phong phú, quý hiếm. Các khu du lịch tại huyện Ba Vì như Khoang Xanh - Suối Tiên, Thiên Sơn - Suối Ngà, Ao Vua, Đầm Long, Hồ Tiên Sa, Khu nghỉ dưỡng Tản Đà Resort, Family Resort, Yên Bài Top Hill Resort… được hình thành dựa trên các yếu tố địa hình núi non, thung lũng và ao hồ.
Địa hình đặc biệt của huyện Ba Vì tạo nên miền khí hậu ôn đới trên núi, với bầu không khí trong lành, mát mẻ, rất thích hợp cho du khách nghỉ dưỡng phục hồi sức khỏe. Nhiệt độ bình quân năm trong khu vực là 23,40C. Ở độ cao 400m, nhiệt độ trung bình năm 20,60C. Từ độ cao 1.000m trở lên nhiệt độ chỉ còn 160C và không có mùa khô. Lượng mưa trung bình năm 2.500mm, tập trung nhiều vào tháng 7, tháng 8. Độ ẩm không khí 86,1%. Với đặc điểm khí hậu này, Ba Vì có thời tiết khí hậu rất thuận lợi cho sức khỏe con người và các hoạt động du lịch, hoàn toàn có điều kiện trở thành nơi nghỉ mát lý tưởng.
Theo điều tra thực tế, nguồn khách du lịch tới Ba Vì nghỉ dưỡng, du lịch sức khỏe đa số là khách nội địa, chủ yếu đến từ Hà Nội và một số tỉnh lân cận có bán kính không quá 100km. Đây là một trong những ưu thế không phải điểm đến nào cũng có được. Những năm gần đây, số lượng khách du lịch quốc tế tới Ba Vì có tăng trưởng, tuy nhiên chưa bằng 1% lượng khách nội địa. Khách quốc tế tới Ba Vì du lịch với hai mục đích chính là du lịch nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe và du lịch sinh thái.
Nhìn chung, du khách khá hài lòng về dịch vụ lưu trú tại các khu nghỉ dưỡng và vui chơi giải trí của huyện Ba Vì. Các khu nghỉ dưỡng Tản Đà Resort, Ba Vì Resort, Family Resort, Yên Bài Top Hill Resort… là những cơ sở lưu trú đạt tiêu chuẩn 3 sao trở lên, mới được xây dựng nên điều kiện cơ sở vật chất rất tiện nghi.
Số lượng nhà hàng tuy nhiều nhưng chỉ có 5 nhà hàng quy mô lớn tại các khu du lịch Tản Đà Resort, Khoang Xanh, Ao Vua, Đầm Long, Family Resort. Tại các khu du lịch khác, chất lượng phục vụ còn chưa cao nên chưa đáp ứng nhu cầu của khách, đặc biệt là khách có khả năng chi trả cao.
Dịch vụ bổ sung tại các khu du lịch được du khách đánh giá cao nhất vẫn là dịch vụ tắm nước khoáng nóng và bùn khoáng. Tại các khu du lịch như Khoang Xanh - Suối Tiên, Tản Đà Resort có dịch vụ tắm khoáng tốt nhất. Các khu du lịch Đầm Long, Thiên Sơn - Suối Ngà, Ao Vua, Hồ Tiên Sa… đều có các dịch vụ bổ sung như xông hơi, massage, bấm huyệt, ngâm thuốc bắc…
Hiện nay các sản phẩm du lịch chăm sóc sức khỏe tại Ba Vì còn chưa đa dạng; chưa có nhiều cơ sở dịch vụ đủ tầm cỡ về quy mô, chất lượng để đón khách du lịch có khả năng chi trả cao. Hoạt động phát triển sản phẩm, dịch vụ du lịch chăm sóc sức khỏe chưa có sự phối hợp chặt chẽ; công tác xúc tiến, quảng bá còn hạn chế. Ngoài ra, sự suy thoái tài nguyên và sự xuống cấp về môi trường dưới tác động của các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội đã ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe.
Thiên Sơn - Suối Ngà là khu du lịch sinh thái nằm giữa thung lũng trong khu rừng tự nhiên
Phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe tại Ba Vì
Trước hết, cần nâng cao chất lượng các dịch vụ hiện có như lưu trú, ăn uống, dịch vụ bổ sung… tại các khu du lịch quen thuộc như Thiên Sơn - Suối Ngà, Hồ Tiên Sa, Khoang Xanh, Ao Vua, Đầm Long, tắm khoáng nóng Thuần Mỹ… Mặt khác, nhu cầu chăm sóc sức khỏe và làm đẹp bằng dược liệu sạch từ tự nhiên như bùn khoáng, cây thuốc nam đang được du khách rất ưa thích, do vậy doanh nghiệp kinh doanh du lịch cần nghiên cứu, lập kế hoạch đầu tư xây dựng và bổ sung các dịch vụ spa, masage, tắm khoáng… dưới sự tư vấn của đội ngũ chuyên gia. Khu vực tắm khoáng phải đạt chuẩn và đầy đủ quy trình từ xông hơi – tắm bể bơi bằng nước khoáng nóng – tắm thác nước nóng – ngâm bùn khoáng – tắm bể xục massage – tắm vòi phun... để có thể đạt được hiệu quả chữa bệnh tốt nhất. Nguồn thuốc nam quý hiếm tại khu vực VQG Ba Vì cũng là tài nguyên cần được khai thác để tạo ra những sản phẩm sạch, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe và làm đẹp của du khách. Các dịch vụ spa, vật lý trị liệu, tắm thảo dược, các bài thuốc nam dân gian kết hợp với xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu nhằm phục vụ nhu cầu chữa bệnh cho khách trong thời gian ngắn và đạt hiệu quả cao là những dịch vụ cần được đầu tư khai thác. Ngoài ra, nên bổ sung dịch vụ khám chữa bệnh và phục hồi chức năng để du khách có thể vừa nghỉ dưỡng vừa chữa bệnh đồng thời giữ chân khách du lịch ở lại lâu hơn.
Bên cạnh các tour nghỉ dưỡng, khám phá vốn quen thuộc với nhiều du khách nên đưa thêm sản phẩm du lịch thiền - yoga vào phục vụ khách. Các liệu pháp giảm cân lành mạnh cũng là hình thức chăm sóc sức khỏe được nhiều du khách ưa chuộng, hướng đến đối tượng khách châu Âu và một phần khách du lịch nội địa.
Bên cạnh các mô hình nghỉ dưỡng kết hợp với hội nghị, hội thảo của các khu du lịch Ao Vua, Đầm Long, Ba Vì Resort…, các khu du lịch Hồ Tiên Sa, Khoang Xanh, Thiên Sơn - Suối Ngà nên rà soát lại cơ sở vật chất, đầu tư xây dựng và cải tạo hội trường, trang thiết bị kỹ thuật nhằm thu hút các doanh nghiệp, trường học đưa cán bộ, nhân viên tới nghỉ dưỡng kết hợp với hội nghị, hội thảo. Sản phẩm này có thể đẩy mạnh thu hút khách du lịch vào mùa thấp điểm, hạn chế dần tính mùa vụ của hoạt động du lịch tại Ba Vì.
Các khu du lịch nghỉ dưỡng cần liên kết xây dựng các chương trình du lịch tham quan, sinh thái VQG Ba Vì, vườn cò, tham quan nông trại, tham quan làng cổ, làng văn hóa các dân tộc, tham quan khu du lịch văn hóa Long Việt… hay kết hợp với các chương trình tour tâm linh, lễ chùa… tại các điểm du lịch trong huyện và các vùng lân cận nhằm tạo các chương trình tour khép kín, có nhiều hoạt động đa dạng, giúp khách bớt nhàm chán.
Theo nghiên cứu, 87% khách du lịch tới huyện Ba Vì là khách đến từ Hà Nội vào các dịp nghỉ lễ ngắn ngày, cuối tuần. Như vậy, đây chính là thị trường mục tiêu mà du lịch nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe Ba Vì cần quan tâm khai thác triệt để. Ngoài ra, cần mở rộng khai thác thị trường khách du lịch từ các tỉnh lân cận, tập trung vào đối tượng khách có khả năng chi trả cao; khai thác thị trường khách du lịch quốc tế thông qua các công ty du lịch inbound, các doanh nghiệp lữ hành truyền thống thường xuyên tổ chức các tour nghỉ dưỡng gần thủ đô Hà Nội.
Các khu du lịch nghỉ dưỡng và các nhà cung ứng dịch vụ như vận tải, nhà hàng, khách sạn… cần liên kết xây dựng chính sách giá tốt, ưu đãi nhằm thu hút khách tới Ba Vì nghỉ dưỡng vào mùa thấp điểm từ tháng 9 đến tháng 4 năm sau. Chính sách giá tốt có thể thu hút và tạo được ấn tượng cho du khách, đồng thời là cơ hội cho các khu du lịch nghỉ dưỡng quảng bá, xây dựng thương hiệu.
Song song với đó, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch; phát triển kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch nghỉ dưỡng; bảo vệ tài nguyên và môi trường du lịch...
TS. Nguyễn Phương Thảo, TS. Nguyễn Thị Ngọc Anh - Tạp chí Du lịch tháng 5/2022