Việc đầu tư bài bản, đồng bộ, tạo điều kiện cho các làng nghề phát triển du lịch là hướng phát triển bền vững cho các làng nghề truyền thống, từ đó góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và thúc đẩy kinh tế xã hội của địa phương phát triển.
Nguyễn Văn Chí, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội thăm một số gian hàng sản phẩm nông nghiệp, OCOP của Hà Nội. Ảnh: VGP/Thiện Tâm
Ông Nguyễn Văn Chí, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội cho biết, Hà Nội hiện có hơn 1.350 làng nghề, chiếm 1/3 số làng có nghề và làng nghề được công nhận của cả nước. Trong đó, có những làng nghề hơn 1.000 năm phát triển gắn với quá trình hình thành Thăng Long - Hà Nội; nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo.
Để khai thác được thế mạnh của các làng nghề phát triển du lịch, thành phố Hà Nội cần sớm hoàn thiện quy hoạch phát triển tổng thể các làng nghề. Cùng với đó là các chính sách hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, thiết kế mẫu mã sản phẩm cũng như hỗ trợ các làng nghề trong hoạt động quảng bá xúc tiến thương mại để hỗ trợ cho các làng nghề phát triển. Đồng thời có chính sách quan tâm hỗ trợ cho các doanh nghiệp làng nghề cũng như quan tâm đối với các nghệ nhân làng nghề vì đó chính là những người lưu giữ giá trị truyền thống, là hạt nhân để làng nghề bảo tồn và phát triển bền vững. Nếu khai thác được thế mạnh này sẽ tạo ra một sản phẩm du lịch độc đáo của Hà Nội, góp phần đẩy nhanh quá trình phục hồi kinh tế tại các địa phương của Hà Nội trong việc phát triển du lịch làng nghề.
Hiện, ngoài việc đầu tư xây dựng hoàn thiện cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch, nghỉ dưỡng, Hà Nội cũng đang tập trung triển khai chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) và xây dựng các cửa hàng giới thiệu sản phẩm OCOP của thành phố và các địa phương tạo thành một hệ sinh thái OCOP, để từ đó khai thác phát triển hoạt động du lịch làng nghề của mỗi địa phương. Hiện nay, với trên 1.500 sản phẩm OCOP và hơn 13 cửa hàng trưng bày giới thiệu sản phẩm OCOP đã được xây dựng trên địa bàn thành phố. Trong đó mỗi quận, huyện sẽ chủ động xây dựng các chuỗi cửa hàng trưng bày giới thiệu sản phẩm của địa phương sẽ tạo nên những điểm nhấn của các làng nghề, phục vụ cho người dân và du khách tham quan, mua sắm các sản phẩm làng nghề của địa phương.
Nghệ nhân Nguyễn Văn Sửu, thôn Thụy Ứng, xã Hòa Bình, huyện Thường Tín chia sẻ, do vốn phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu, nhất là thị trường Đài Loan và Trung Quốc nhưng từ khi dịch COVID-19 xảy ra, cơ sở sản xuất lược sừng của ông Sửu cũng chủ động thay đổi mẫu mã, sản xuất các mặt hàng dân dụng cùng các mặt hàng trang trí mang tính nghệ thuật tinh xảo phục vụ thị trường trong nước, cũng như nhu cầu mua sắm của du khách tham quan làng nghề.
Theo bà Nguyễn Thị Hồi, Chủ tịch Hiệp hội làng nghề sơn mài thôn Hạ Thái, xã Duyên Thái, huyện Thường Tín, nghề sơn mài Hạ Thái, với truyền thống hơn 300 năm đã tạo ra những sản phẩm nghệ thuật độc đáo, tinh xảo được thị trường trong và ngoài nước đón nhận. Nghệ thuật sơn mài hết sức độc đáo này đã được Bộ VHTTDL đồng ý xây dựng hồ sơ đa quốc gia trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể. Khai thác thị trường trong nước, cùng với hoạt động mở cửa cho hoạt động du lịch Quốc tế phát triển du lịch làng nghề của Hà Nội được kỳ vọng sẽ là động lực để cho làng nghề sơn mài độc đáo này phát triển mạnh mẽ.
Theo phòng Kinh tế huyện Thường Tín, với định hướng phát triển du lịch trở thành một ngành kinh tế có vai trò quan trọng, huyện đang nỗ lực xây dựng điểm đến có tính chất là điểm nhấn cho du lịch của huyện với việc quy hoạch làng nghề Duyên Thái, xây dựng các tour, tuyến tới các làng nghề có thế mạnh để phát triển du lịch làng nghề như: Làng nghề lược sừng Thụy Ứng, nghề mộc Vạn Điểm, nghề hoa cây cảnh Hồng Vân, bánh dày Quán Gánh… Bên cạnh đó sẽ hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, xây dựng các cụm điểm công nghiệp làng nghề với điểm trưng bày giới thiệu sản phẩm tập trung đang được huyện Thường Tín triển khai.
Ông Lê Tiến Xuân, Trưởng phòng Kinh tế huyện Phú Xuyên cho biết, từ huyện Thường Tín có thể dễ dàng nhận thấy tiềm năng và thế mạnh của thành phố Hà Nội trong việc phát triển du lịch làng nghề. Tại các quận, huyện, thị xã ngoại thành Hà Nội, cũng đang rà soát các làng nghề phù hợp để phát triển du lịch làng nghề. Với thế mạnh của mình, huyện Phú Xuyên cũng đã xây dựng được 2 tuyến du lịch làng nghề gắn với hoạt động văn hóa tâm linh: Chuyên Mỹ - Vân Từ - Phú Yên - Quang Lãng tạo động lực để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao thu nhập cho người dân.
Sản phẩm lược sừng và các vật dụng của làng nghề Thụy Ứng. Ảnh: VGP/Thiện Tâm
Theo nhận định của ông Nguyễn Văn Trường, Phó Bí thư thường trực quận Hà Đông, hiện nay, một trong những điểm sáng về quy hoạch phát triển du lịch làng nghề trên địa bàn quận là làng lụa Vạn Phúc. Tại đây, cùng với việc quy hoạch tổng thể 51,6 ha bố trí điểm trưng bày giới thiệu sản phẩm, hoàn thiện quy trình làm nên một tấm lụa nổi tiếng của làng Vạn Phúc xưa từ trồng dâu, nuôi tằm đến công đoạn dệt cửi; giới thiệu trưng bày các sản phẩm đặc trưng của làng lụa để du khách có thể trải nghiệm quy trình làm ra sản phẩm cũng như tìm kiếm cho mình những tấm lụa ưa thích mang đặc trưng, dấu ấn của những nghệ nhân làng nghề.
Với 2 làng nghề truyền thống như Lụa Vạn Phúc và nghề rèn Đa Sỹ, phường Kiến Hưng, hiện quận Hà Đông đang tập trung quy hoạch tổng thể để phục vụ cho hoạt động du lịch làng nghề. Theo ông Nguyễn Văn Trường, quận Hà Đông với lợi thế có nhiều di tích lịch sử văn hóa tâm linh nổi tiếng khi kết hợp với các hoạt động du lịch tham quan làng nghề sẽ tạo nên sản phẩm du lịch độc đáo. Điều đó không chỉ góp phần nâng cao thu nhập cho người dân mà còn thúc đẩy kinh tế xã hội của địa phương phát triển.
Với việc đầu tư bài bản, đồng bộ, tạo điều kiện cho các làng nghề phát triển du lịch thì đây sẽ là hướng phát triển bền vững cho các làng nghề truyền thống của địa phương. Hiện nay, Hà Nội cũng đã quy hoạch xây dựng hoàn thiện được 2 điểm du lịch làng nghề nổi tiếng gồm Lụa Vạn Phúc, quận Hà Đông và nghề Gốm Bát Tràng, huyện Gia Lâm để thúc đẩy hoạt động du lịch làng nghề, đón du khách đến tham quan, trải nghiệm quy trình sản xuất và mua sắm sản phẩm. Việc xây dựng các tour tuyến du lịch làng nghề gắn với hoạt động văn hóa tâm linh, lễ hội truyền thống của mỗi địa phương đang góp phần đa dạng hóa các sản phẩm du lịch để thu hút du khách đến tham quan trải nghiệm, nâng cao thu nhập cho nhân dân, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phương phát triển.
Thiện Tâm