Những năm qua, huyện Bảo Lạc (Cao Bằng) đã phát huy những lợi thế về thiên nhiên, chú trọng tới công tác bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số bằng nhiều hình thức. Từ đó, góp phần gìn giữ những giá trị văn hóa tốt đẹp của các dân tộc trên địa bàn, từng bước nâng cao đời sống của người dân; tạo ra những sản phẩm mới về du lịch, góp phần đưa du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế quan trọng của huyện.
Tuần lễ Văn hóa - Chợ tình Phong lưu huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng
Bảo Lạc là một huyện vùng cao biên giới của tỉnh Cao Bằng, nằm cách thành phố Cao Bằng 130km về hướng Tây. Phía Bắc giáp với Nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa (có đường biên giới dài hơn 56 km); phía Đông giáp huyện Hà Quảng và Nguyên Bình; phía Tây giáp huyện Bảo Lâm; phía Nam giáp huyện Pác Nặm (Bắc Kạn). Tổng diện tích tự nhiên là 92.072 ha, với 17 đơn vị hành chính, bao gồm 16 xã và 01 thị trấn. Trên địa bàn huyện có 07 dân tộc chính đang sinh sống là Tày, Nùng, Mông, Dao, Sán Chỉ, Lô Lô, Kinh.
Bên cạnh những lợi thế về cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, kỳ vĩ, đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số ở huyện miền núi Bảo Lạc (Cao Bằng) còn chứa đựng kho tàng văn hóa đa dạng, độc đáo. Bảo Lạc có tiềm năng và lợi thế để phát triển các loại hình dịch vụ - du lịch từ Du lịch sinh thái, cộng động, khám phá và trải nghiệm, du lịch mạo hiểm đến du lịch tâm linh.
Điển hình như những di tích lịch sử - văn hóa được xếp hạng cấp quốc gia và cấp tỉnh đó là: Đồn Đồng Mu (xã Xuân Trường); Di tích lịch sử Trông Nhìa Hậu (xã Hồng An); Chùa Vân An, Miếu Quan Đế (thị trấn Bảo Lạc). Ngoài ra, trên địa bàn huyện có nhiều cảnh quan, danh thắng đẹp như: Núi Phja Dạ (xã Sơn Lập) cao 1.987m so với mặt nước biển, đây được coi là “nóc nhà” của Cao Bằng với cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, kỳ vĩ; dốc 15 tầng Khau Cốc Chà, Hồ Thôm Lốm (xã Xuân Trường); hồ thủy điện xã Bảo Toàn; cùng với đó là mạng lưới hang động lớn, nhỏ trong lòng các dãy núi Lũng Nà (xã Thượng Hà), Lũng Rì (xã Khánh Xuân)…
Bảo Lạc có nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp và hùng vỹ, nổi bật là dốc 15 tầng Khau Cốc Trà, Hồ Thôm Lốm, xã Xuân Trường
Bên cạnh đó, huyện Bảo Lạc có cung đường kết nối liên tỉnh Cao Bằng với Hà Giang, nơi có hai Công viên địa chất toàn cầu là Công viên địa chất Non nước Cao Bằng và Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn thông qua Quốc lộ 4A, Quốc lộ 34. Thêm nữa, nhờ vị trí tiếp giáp với các khu, điểm du lịch trong và ngoài tỉnh, Bảo Lạc có thể kết nối tour, tuyến du lịch tới các điểm đến như: Khu di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó (huyện Hà Quảng); Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo, Khu du lịch sinh thái Kolia (huyện Nguyên Bình); hồ Ba Bể (tỉnh Bắc Kạn)… Đó là những điều kiện thuận lợi cho việc khai thác và phát triển thương mại, dịch vụ gắn với các loại hình du lịch.
Rừng trúc Lũng Pán (Bảo Lạc, Cao Bằng)
Ngoài ra, Bảo Lạc còn là vùng đất đa dân tộc hội tụ nên bản sắc văn hóa vô cùng độc đáo. Theo báo cáo kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể tỉnh Cao Bằng năm 2018, huyện Bảo Lạc có 101 di sản thuộc 7 loại hình. Trong đó: Dân tộc Tày có 19 di sản; dân tộc Nùng có 18 di sản; dân tộc Mông có 20 di sản; dân tộc Dao có 16 di sản; dân tộc Lô Lô có 13 di sản; dân tộc Sán Chỉ có 14 di sản và 01 di sản chung của các dân tộc trên địa bàn huyện - Chợ tình Phong Lưu. Đồng bào Lô Lô còn có hai nghề truyền thống độc đáo là nghề thêu, dệt thổ cẩm tại xóm Khuổi Khon (xã Kim Cúc) và nghề đan lát tại xóm Khau Trang (xã Hồng Trị) là tiền đề để phát triển du lịch làng nghề tại địa phương.
Thời gian qua, huyện Bảo Lạc đã đã xây dựng hoàn chỉnh Đề án “Phát triển dịch vụ - du lịch gắn với bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa các dân tộc huyện Bảo Lạc giai đoạn 2021 - 2025”, trong đó phân tích sâu tiềm năng, lợi thế, các nhóm giải pháp thực hiện từng giai đoạn và định hình những sản phẩm du lịch thế mạnh, đặc trưng, liên kết nội tỉnh và liên kết vùng để từng bước khai thác du lịch.
Trong đó đặc biệt chú trọng tuyên truyền cho bà con nhân dân các dân tộc bảo tồn các không gian văn hóa làng bản truyền thống, giữ nguyên cảnh quan, kiến trúc nhà cửa, các làn điệu dân ca, dân vũ, dân nhạc, các nghi lễ truyền thống, nghề thủ công truyền thống và các trò chơi dân gian để thu hút du khách đến tham quan, tìm hiểu, trải nghiệm một số hoạt động của người dân bản địa.
Hàng năm, huyện Bảo Lạc đã tổ chức các lễ hội truyền thống như lễ hội lồng tồng, chợ tình phong lưu (háng toán), ngày hội văn hóa dân tộc Lô Lô, ngày hội văn hóa dân tộc Mông. Các lễ hội của địa phương đều ghi được dấu ấn và thu hút đông đảo khách du lịch đến trải nghiệm, cùng hòa mình vào các hoạt động tại lễ hội của huyện. Tuy nhiên, để bảo tồn được văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng vẫn cần những giải pháp cụ thể và dài hơi trong thời gian tới.
Những nét văn hóa truyền thống trong sinh hoạt thường ngày được người Lô Lô ở xóm Khuổi Khon, xã Kim Cúc, huyện Bảo Lạc được lưu giữ đến nay đã trở thành yếu tố quan trọng để phát triển du lịch cộng đồng, nâng cao thu nhập cho người dân.
Theo thống kê, Bảo Lạc có khoảng 20 cơ sở lưu trú (trong đó có 06 khách sạn, 03 homestay và 11 nhà nghỉ). Ngoài ra còn có hệ thống nhà hàng, cửa hàng giải khát, cơ sở phục vụ ăn uống, chợ đêm thị trấn Bảo Lạc được duy trì vào thứ 6 và thứ 7 hàng tuần với 4 khu chính: Khu ẩm thực, khu bán hàng thương mại và các sản phẩm địa phương, khu giải trí trò chơi dân gian, các loại hình nghệ thuật dân tộc, khu trưng bày tranh ảnh.
Bảo Lạc còn có nhiều sản phẩm đặc trưng như: bánh chưng, bánh gio, cơm lam, xôi ngũ sắc, khau nhục, thịt gà đen của người Mông, các loại thịt trâu, bò, lợn xiên que được treo lên gác bếp để khô, cá sông suối, các loại cây ăn trái như mận máu, lê, dưa hấu, xoài, chanh leo, các sản phẩm từ cây dược liệu như hà thủ ô, cát sâm, xòm đeng,… Đây sẽ là điều kiện thuận lợi để du khách được trải nghiệm và thưởng thức những sản vật của địa phương.
Phát huy những lợi thế về thiên nhiên và bản sắc văn hóa dân tộc, từ nay đến năm 2025, huyện Bảo Lạc phấn đấu thu hút khách du lịch đạt 30.000 lượt khách, thu nhập xã hội từ du lịch đạt trên 10 tỷ đồng. Việc định hướng bài bản bằng kế hoạch cụ thể sẽ giúp cho địa phương có cái nhìn khác về du lịch, qua đó khai thác và phát huy tối ưu tiềm năng của huyện nói chung và của du lịch cộng đồng nói riêng.
Thiên Trường - Kiều Hiếu