Trải qua nhiều thế kỷ canh tác và chăm sóc, ở vùng núi cao phía Bắc Việt Nam đã hình thành nên những thửa ruộng bậc thang tuyệt đẹp, trong đó ruộng bậc thang Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái đã được các tổ chức du lịch quốc tế công nhận là thửa ruộng bậc thang đẹp nhất thế giới. Ruộng bậc thang Mù Cang Chải được đánh giá là một trong những tuyệt tác mà con người kiến tạo giữa khoảng không gian bao la rộng lớn. Không chỉ vậy, Mù Cang Chải còn có những nét văn hóa địa phương sống động và độc đáo.
Những sóng lúa uốn lượn đầy nghệ thuật ôm theo các triền đồi
Năm 2021 có lẽ là năm có ý nghĩa đặc biệt đối với người dân Mù Cang Chải khi ruộng bậc thang Mù Cang Chải chính thức được công nhận và xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt. Riêng Lễ mừng cơm mới của người Mông ở Mù Cang Chải, những người đã góp phần làm nên những thửa ruộng bậc thang tuyệt đẹp trên những sườn núi cao cheo leo ở vùng này cũng được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.
Mù Cang Chải có địa hình chia cắt mạnh, độ dốc lớn, chủ yếu là đất Feralit vàng đỏ. Chính vì vậy, tổ tiên cha ông của người Mông vùng này không thể trồng lúa theo phương thức nương rẫy nên họ đã phải tận dụng những quả đồi thấp, có diện tích ruộng, tận dụng cả nước mưa và nước suối từ trên đầu nguồn đổ về rồi dẫn từ độ cao tràn xuống ruộng thấp để hình thành nên những thửa ruộng bậc thang. Trải qua bao thế hệ, với sự cần cù và sáng tạo đã hình thành nên những thửa ruộng bậc thang đẹp như trong truyền thuyết của ngày hôm nay.
Mù Cang Chải vào mùa lúa chín đẹp đến mê hồn dưới chân dãy núi Hoàng Liên Sơn
Theo số liệu thống kê, huyện Mù Cang Chải có khoảng hơn 800 ha ruộng bậc thang, tập trung ở các xã La Pán Tẩn, Chế Chu Nha, Dế Xu Phình, Kim Nọi, Mồ Dề và Lao Chải. Những thửa ruộng này đã được bà con người Mông tạo dựng từ nhiều đời nay, từ biết bao mồ hôi và công sức, sự cần mẫn của chính đôi tay và sự chịu thương chịu khó của biết bao thế hệ người Mông. Không chỉ mang ý nghĩa về của cải vật chất, ruộng bậc thang ngày nay đã trở thành sản phẩm du lịch độc đáo của bà con vùng này. Hơn thế nữa, những đường cong tuyệt mỹ do bao thế hệ người Mông canh tác lúa tạo nên nay được ví như những tác phẩm nghệ thuật đẹp say đắm lòng người khắp nơi. Có thể nói rằng, thiên nhiên đã ban tặng cho người dân nơi đây di sản của trời đất đó chính là những ngọn núi dựng đứng, cheo leo nhưng chính bàn tay, khối óc và sức lao động của bà con dân tộc Mông nhiều thế hệ qua đã góp phần tạo nên vẻ đẹp riêng biệt mà cả thế giới đã phải công nhận là một trong số ít nơi có những thửa ruộng bậc thang đẹp nhất thế giới. Từ vùng đất khô cằn, hoang hóa trở thành một danh thắng được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, ruộng bậc thang Mù Cang Chải đã cho thấy sự khéo léo và bền bỉ của đồng bào người Mông nơi đây. Vì vậy mà cứ mỗi độ tháng 10, khi những thửa lúa bắt đầu ngả vàng óng ánh, thay vì gặt lúa, thì bà con lại nhộn nhịp lên ruộng chào đón những người khách từ khắp nơi, cả trong và ngoài nước đến chiêm ngưỡng những sóng lúa chín vàng. Chỉ đến khi lúa không thể để được nữa, bà con mới bắt đầu tổ chức gặt lúa gom về nhà.
Nguyễn Nghĩa