Đi khắp đất nước Việt Nam này không đâu có mùa thu đặc trưng riêng như ở Hà Nội. Chẳng thế mà người Hà Nội phải xa quê cứ mỗi độ thu về lại nhớ đến quay quắt những cảm giác, những kỷ niệm mà chỉ nhờ có cái lạnh se lòng của gió heo may mới đong được vơi đầy.
Khi gió heo may về là mùa thu đã đến, cái gió chớm thu ấy thực lả lơi mơn trớn làm sao, thực êm dịu đủ để đưa hương hoa nhè nhẹ khẽ bắt hồn, ve vuốt lòng người khiến ta bỗng nhiên xao xuyến trong nỗi buồn tênh vô cớ.
Rõ ràng là gió mà chẳng như là gió, vì nó chẳng ồn ào tốc lá giật cây, cứ nhè nhẹ đu đưa như gỡ tóc, chải đầu cho cây thế này thôi nhưng cũng đủ làm se lạnh làn da, ngấm vào tận sâu thẳm hồn ta, đến như mặt hồ cũng phải lung lay xao động, mênh mang da diết. Gọi là kỷ niệm đã đi qua trong quãng thời gian nào đó của vòng đời trần thế mà ta cứ ngỡ đã bị chìm đi trong sự già nua như rễ si hàng trăm năm tuổi, hay xưa như mái đền đã phủ kín rêu phong trong quên lãng như chính màu ngói của mình.
Gió heo may chớm thu bao giờ cũng được tôn lên cùng sắc nắng vàng hoe. Nắng mà chẳng như là nắng, không chang chang thiêu đốt, chỉ như là cốc thuỷ tinh vỡ vãi qua tán cây thành muôn vàn hạt nắng lung linh vàng mong manh trên thảm cỏ. Đúng là thứ nhan sắc mê hồn của cái vẻ liễu yếu đào tơ nhưng đủ độ nồng nàn say đắm. Hỏi làm sao các nghệ sĩ như uống phải men say để cho ra những tác phẩm về mùa thu đến nghiêng ngả cõi lòng.
Kể cũng lạ, gió thì khô nhẹ mơn man, nắng cũng chỉ hoe vàng, ấy vậy mà chỉ sau một số ngày đầu thu đi qua là những chiếc lá xanh đang độ tuổi mạnh mẽ hôm nào nay đã thi nhau ngả màu, cái vàng, cái đỏ, cái nâu. Chiếc lá chuyển màu của mùa thu cũng giống một tác phẩm hoàn hảo của thiên nhiên, thật khó gọi tên cụ thể của thứ màu sắc vàng mà không hẳn vàng, pha trộn với đỏ mà cũng khó gọi là đỏ, chỉ có thể giải thích, đó là sản phẩm của khoảng khắc giao mùa ẩn chứa cả nét quyến rũ của màu sắc rực rỡ lẫn nỗi buồn rình rập sau vẻ đẹp rực rỡ ấy một sự báo hiệu của cái lụi tàn ngay phía sau sự phát quang viên mãn của đất trời ban cho.
Những màn sương mong manh như khói buông xuống vấn vít không gian như đưa cảnh vật vào cõi chẳng thực chẳng hư. Sương mang hơi lạnh lan toả như tấm voan nhè nhẹ mà cũng mong manh quá đỗi. Đó là hơi thở nhẹ của thiên nhiên chứa chan cảm hứng mang lại nỗi khát khao cho trái tim đa cảm của những người say đắm, xi mê vốn thích mượn cảnh thiên nhiên để thăng hoa ảo giác của mình, đưa con người lạc vào trong cõi mơ. Giống như quy luật của muôn đời, khi lá nhuộm màu là lúc chuẩn bị cho cây trút lá. Cuối thu là lúc mưa lạnh đầu đông bắt đầu ùa về. Chỉ sau vài trận mưa là lá vàng thi nhau trút xuống trải tấm thảm vàng dưới những bước chân, để những cành khô còn lại chơ vơ già cỗi như nhớ thương, hoài niệm những gì đã có, đã qua của thời rực rỡ.
Phạm Nghị