Du lịch xanh đang là xu hướng phát triển của thế giới cũng là chủ trương của Chính phủ để phát triển du lịch bền vững, hiệu quả. Du lịch xanh đang tạo nên một hệ sinh thái mới cho du lịch Việt, hướng tới sự chung tay của cộng đồng trong việc giữ gìn cảnh quan, thiên nhiên, môi trường sống và các phong tục văn hóa bản địa.
Điểm lưu trú tại Tà Đùng (tỉnh Đắk Nông) hướng du khách tới các hoạt động thân thiện với môi trường.
Xu hướng tất yếu
Theo Hiệp hội Du lịch sinh thái quốc tế (TIES), du lịch xanh được hiểu là du lịch có trách nhiệm với các khu tự nhiên, bảo tồn môi trường; duy trì cuộc sống của người dân địa phương. Loại hình du lịch này dựa vào thiên nhiên, môi trường sống, hạn chế những tác động xấu đến môi trường như xả thải, xả khói, tàn phá động thực vật, khuyến khích sử dụng các nguồn năng lượng, vật dụng tái tạo, phát huy các di sản văn hóa thiên nhiên, sản phẩm thân thiện với môi trường.
Tại Việt Nam, du lịch xanh là một trong những nội dung quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch Việt Nam. Nghị quyết số 08-NQ/TƯ ngày 16/01/2017 của Bộ Chính trị khóa XII về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn đã khẳng định phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, trong đó có phát triển du lịch bền vững; bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa và các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc; bảo vệ môi trường và thiên nhiên; giải quyết tốt vấn đề lao động, việc làm và an sinh xã hội...
Trong những năm gần đây, các hoạt động du lịch mang quy mô quốc gia cũng đề cao yếu tố phát triển du lịch xanh bền vững, điển hình như Năm Du lịch quốc gia 2022 diễn ra tại Quảng Nam được lấy chủ đề “Quảng Nam - Điểm đến du lịch xanh”, tổ chức nhiều hoạt động hướng tới du lịch xanh bền vững. Năm Du lịch quốc gia 2023 do tỉnh Bình Thuận đăng cai tổ chức tới đây mang chủ đề “Bình Thuận - Hội tụ xanh”, hướng đến sản phẩm xanh, năng lượng sạch, tạo ra môi trường thân thiện, an toàn cho sức khỏe.
Theo Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng, du lịch xanh là xu hướng tất yếu để phát triển du lịch bền vững và hiệu quả. Đây cũng là cách để vừa phát triển du lịch, thu hút du khách, vừa bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hóa và giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, hướng đến một nền kinh tế tăng trưởng xanh, phát triển du lịch gắn với các ngành kinh tế khác.
Còn theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch Nguyễn Anh Tuấn, với địa hình nhiều đồi núi và cao nguyên, đường bờ biển dài, hàng ngàn hòn đảo lớn nhỏ…, Việt Nam có nhiều điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển du lịch xanh, tạo nên sản phẩm du lịch sinh thái độc đáo và khác biệt, có sức hút lớn với du khách quốc tế.
Tôn trọng tài nguyên, môi trường
Ý thức tầm quan trọng và cần thiết của du lịch xanh, nhiều năm qua, các địa phương, đơn vị kinh doanh du lịch đã chú trọng đến việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên và môi trường sinh thái trong phát triển du lịch. Tại các địa phương như: Quảng Ninh, Quảng Nam, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Hà Nội…, nhiều cơ sở lưu trú chủ trương không sử dụng túi ni lông, vật dụng nhựa. Không ít địa phương đã có những phương thức du lịch gắn với bảo vệ môi trường, như: Huyện đảo Cô Tô (tỉnh Quảng Ninh) đề nghị du khách không mang túi ni lông, đồ dùng bằng nhựa ra đảo, tổ chức tour du lịch nhặt rác; tỉnh Quảng Nam phát động chiến dịch không sử dụng túi ni lông…
Những đổi mới trong phát triển du lịch xanh được nhìn thấy rõ nét hơn ở những tỉnh miền núi như: Hà Giang, Mộc Châu (Sơn La), Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu… Nhiều bản du lịch cộng đồng được hình thành dựa trên phát huy bản sắc dân tộc và thiên nhiên. Theo Chủ tịch Hội Du lịch cộng đồng Việt Nam Phạm Hải Quỳnh, khi hướng dẫn các địa phương xây dựng du lịch cộng đồng, yếu tố quan trọng luôn được đặt lên hàng đầu là tập huấn cho bà con thay đổi tư duy làm du lịch, tận dụng tài nguyên thiên nhiên và bản sắc văn hóa đang có để thu hút du khách. Cũng theo ông Phạm Hải Quỳnh, du lịch Việt Nam đang phải đối diện với nhiều thách thức, đó là mâu thuẫn giữa phát triển, xây dựng với bảo tồn thiên nhiên; thói quen xả rác bừa bãi, sử dụng vật liệu có hại với môi trường của người dân và du khách…
Để đẩy mạnh phát triển du lịch xanh, đầu tháng 1-2023, tại Hà Nội, Hiệp hội Du lịch Việt Nam đã ra mắt Chi hội Du lịch xanh Việt Nam, với sự đăng ký tham gia của 80 doanh nghiệp du lịch, lữ hành. Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình cho biết, để phát triển du lịch xanh, các doanh nghiệp du lịch, lữ hành sẽ tiên phong trong việc phát triển sản phẩm, xây dựng môi trường du lịch thân thiện. Còn Chủ tịch Chi hội Du lịch xanh Việt Nam Phùng Quang Thắng chia sẻ, thời gian tới, chi hội sẽ lập kế hoạch và triển khai các hoạt động du lịch theo hướng tăng trưởng xanh đến các hội viên; tập trung vào xây dựng sản phẩm du lịch xanh, thân thiện môi trường, gần gũi thiên nhiên; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để tăng thêm sức hút của du lịch Việt Nam với du khách, nhất là khách quốc tế.
Hoàng Lân