Vườn quốc gia Côn Đảo (tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) là nơi đầu tiên của Việt Nam thực hiện thành công chương trình bảo tồn rùa biển. Số lượng rùa biển về đẻ trứng tại Côn Đảo chiếm khoảng 90% số lượng rùa biển của Việt Nam.
Côn Đảo hiện phân bố 4 loài rùa biển gồm: rùa xanh (chelonia mydas), đồi mồi (eretmochelys imbricata), đồi mồi dứa (lepidochelys olivacea) và rùa Quản Đồng (caretta caretta). Trong đó, quần thể rùa xanh về Côn Đảo đẻ nhiều nhất. Theo thống kê mỗi năm có khoảng 450 cá thể rùa mẹ lên bãi đẻ và hơn 150.000 rùa con được thả về biển.
Nghiên cứu của Vườn quốc gia Côn Đảo cho thấy, mùa làm tổ sinh sản của rùa biển là quanh năm, nhưng cao điểm thường vào dịp cuối tháng 4 đến tháng 10. Đến mùa sinh sản, rùa biển di cư từ vùng kiếm ăn đến khu vực làm tổ, quá trình giao phối thường diễn ra trên đường di cư và trước các bãi đẻ.
Vườn quốc gia Côn Đảo chuẩn bị các phương án sẵn sàng cho mùa sinh sản của rùa biển, qua đó bảo tồn và phát triển loài quý hiếm này.
Trong 4 tháng đầu năm 2023, Vườn quốc gia Côn Đảo đã ghi nhận rùa biển lên bãi đẻ thành công 50 tổ. Qua đó, đã ấp nở 134 tổ (cộng dồn các tổ đẻ những tháng cuối năm 2022) và thả về biển có kiểm soát hơn 8.000 cá thể rùa con. Từ năm 1993-2022, có 11.643 rùa mẹ lên bãi làm tổ đẻ trứng, trong đó cứu hộ, di dời thành công 31.400 tổ rùa với tổng số trứng là 2.898.640 trứng, ấp nở thả về biển 2.238.597 cá thể rùa con; tỷ lệ rùa nở và thả về biển đạt 80,71%.
Ngoài việc bảo vệ môi trường thiên nhiên Côn Đảo nguyên vẹn với đa dạng sinh học trong quá trình phát triển, lực lượng kiểm lâm của Vườn quốc gia Côn Đảo còn có nhiệm vụ cứu hộ rùa biển. Trong mùa cao điểm, lực lượng rất bận rộn khi ban ngày thì thu dọn bãi cát, làm vệ sinh để rùa lên đẻ trứng. Ban đêm phải canh chờ rùa mẹ đẻ xong để thực hiện di dời trứng, đào hố ấp trứng. Sau đó là quá trình theo dõi để đón các ổ rùa con chào đời, thả rùa con về biển.
Vườn quốc gia Côn Đảo đã lên kế hoạch chuẩn bị sẵn sàng cho mùa cao điểm rùa biển đẻ trứng năm 2023. Đơn vị đã triển khai tập huấn công tác quản lý, bảo tồn rùa biển cho lực lượng kiểm lâm và các viên chức liên quan; ra quân thay cát các hồ ấp trứng rùa; vệ sinh san lấp bãi cát, tạo thuận lợi cho rùa mẹ lên đẻ trứng; kiểm tra các hoạt động quản lý liên quan đến bảo tồn rùa biển...
Hiện khu vực này có 18 bãi cát được ghi nhận là bãi đẻ của rùa, trong đó 5 bãi cát được ghi nhận có hơn 150 lượt rùa mẹ lên đẻ hàng năm như Bãi Cát Lớn - Hòn Bảy Cạnh, Bãi Dương - Hòn Bảy Cạnh, Hòn Cau, Hòn Tài và Hòn Tre Lớn. Các tổ trứng sau khi rùa đẻ đều được di chuyển, di dời vào hồ ấp nhằm đảm bảo tỷ lệ nở cao, tránh hao hụt do bất lợi từ thiên nhiên và con người. Vòng đời của rùa biển, từ khi được sinh ra đến lúc trưởng thành đều gặp rất nhiều mối đe dọa từ thiên nhiên cũng như con người.
Các lực lượng tại VQG Côn Đảo dọn vệ sinh, loại bỏ vật cản để thuận lợi cho rùa mẹ đẻ trứng. Ảnh: VQG Côn Đảo.
Ngoài ra, Vườn quốc gia Côn Đảo còn tiến hành phối hợp tổ chức chương trình tình nguyện viên bảo tồn rùa biển năm 2023; có phương án hạn chế các phương tiện tàu thuyền ra vào các bãi cát làm ảnh hưởng đến quá trình sinh sản của rùa biển. Đồng thời nghiêm cấm các hoạt động đánh bắt trái phép, xẻ thịt, lấy trứng rùa...
Vườn quốc gia Côn Đảo là nơi đầu tiên của Việt Nam thực hiện thành công chương trình bảo tồn Rùa biển. Từ năm 1994, Ban Quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo đã triển khai chương trình bảo tồn rùa biển với ba nội dung chủ yếu: nghiên cứu đặc tính sinh thái học của rùa biển; Bảo vệ sinh cảnh làm tổ và các tổ trứng; Xây dựng trại giống. Các chương trình hành động cụ thể là đeo thẻ, đeo máy định vị vệ tinh, đo đạc kích thước rùa biển; tuần tra, kiểm soát, san lấp vệ sinh bãi đẻ, di dời các tổ trứng đến nơi an toàn, tạo trạm ấp trứng an toàn, kiểm tra và thả rùa con về biển.
Tháng 12/2022, Vườn quốc gia Côn Đảo vinh dự được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen vì đã có thành tích trong công tác bảo tồn rùa biển. Tháng 1/2009, Vườn quốc gia Côn Đảo được xác lập kỷ lục quốc gia "Vườn quốc gia thả rùa con về biển nhiều nhất Việt Nam". Theo đánh giá thì kỷ lục này không chỉ của Việt Nam mà của cả Đông Nam Á. Vườn cũng là đơn vị đầu tiên của Việt Nam trở thành thành viên mạng lưới "Bảo tồn rùa biển khu vực Ấn Độ Dương - Đông Nam Á" (IOSEA).
Thành An