Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam vừa công nhận cây thị cổ thụ hơn 700 năm tuổi tại thôn Kim Sơn, xã Kim Hoa, huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh) là Cây Di sản Việt Nam.
Theo các vị cao niên tại xã Kim Hoa, cây thị có tuổi đời trên 700 năm. Gốc của cây thị (đoạn gốc tiếp giáp với mặt đất) có chu vi khoảng 12m, chiều cao từ 45-50m, cành lá xum xuê; phía trong gốc cây rỗng, có thể chứa được 4-5 người. Cây thị này hiện nằm trên khu đất tiếp giáp giữa vườn của 3 hộ dân là tại thôn Kim Sơn.
Cây thị cổ thụ hiện nay nằm trên khu đất giáp ranh giữa 3 vườn nhà dân tại thôn Kim Hoa. (Ảnh: TT).
Tương truyền, cây thị cổ thụ gắn liền với sự tích về một thời dấy binh đánh giặc của Lê Lợi. Đó là vào năm 1424, trong quá trình đánh giặc Minh, để bảo toàn lực lượng, chờ thời cơ chín muồi, nghĩa quân Lê Lợi phải di chuyển vào vùng núi Thiên Nhẫn (giáp ranh hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh) để ẩn nấp.
Trong một lần bị địch truy đuổi, Lê Lợi chạy đến vùng núi huyện Hương Sơn và nấp vào trong hốc của gốc thị này. Khi truy tìm thủ lĩnh nghĩa quân Lam Sơn, đàn chó săn của quân Minh liên tục sủa vang xung quanh gốc thị, quân địch dùng gươm giáo xỉa vào cây khiến ông bị thương phải nén đau xé áo băng bó. Ngay lúc đó, một con cáo trắng từ bên trong hốc cây sợ quá chạy ra khiến đàn chó săn của giặc đuổi theo nên Lê Lợi thoát nạn.
Vào năm 1425, biết tin thủ lĩnh nghĩa quân Cốc Sơn Nguyễn Tuấn Thiện đang tuyển quân dấy binh khởi nghĩa ở vùng núi Hương Sơn, Lê Lợi đã tìm đến chiêu quân, kết nghĩa anh em. Sau đó hai người cùng giết ngựa trắng, cắt tóc ăn thề dưới gốc thị cổ thụ, thể hiện quyết tâm đồng lòng đánh giặc Minh. Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi lên ngôi vua, Nguyễn Tuấn Thiện được phong là khai quốc công thần. Từ đó, người dân địa phương vẫn luôn lưu truyền câu thơ nói về giai thoại lịch sử trên: "Cắt tóc, giết ngựa trắng/ Dưới gốc thị thề nguyền/ Nguyện đồng tâm đồng chí/ Phá giặc xây cơ đồ".
Bia đá chỉ rõ gốc thị là chứng tích của một lời thề quyết tâm đánh đuổi giặc Minh của nghĩa quân Lam Sơn.
Lãnh đạo UBND xã Kim Hoa cho biết, ngoài ý nghĩa lịch sử, cây thị còn có ý nghĩa tâm linh rất lớn, luôn bảo vệ, che chở cho người dân nơi đây. Để cây thị được quan tâm đầu tư và bảo tồn tốt hơn, từ tháng 3/2023, chính quyền xã Kim Hoa đã gửi văn bản và các tư liệu liên quan về cây thị tới Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đề xuất công nhận cây thị là Cây Di sản Việt Nam. Việc công nhận Cây Di sản Việt Nam ngoài giúp bảo vệ đa dạng sinh học, sự phong phú của hệ thực vật còn có ý nghĩa quảng bá lịch sử văn hóa, phát triển du lịch của địa phương, đồng thời sẽ có phương án chăm sóc, bảo vệ cây.
Phan Ấn