Là xã có diện tích rộng, đông dân, nhiều nét đặc trưng về văn hóa, di tích lịch sử, cảnh quan nông thôn tươi đẹp, Yên Trị (Yên Thủy, Hòa Bình) có nhiều tiềm năng, lợi thế trong phát triển du lịch cộng đồng. Tuy nhiên, xã xác định để du lịch trở thành mũi nhọn, phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế cần có lộ trình với những định hướng, giải pháp hiệu quả.
Xã Yên Trị (Yên Thủy, Hòa Bình) khai thác tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch cộng đồng.
Xã chủ trương phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn theo hướng bền vững trên cơ sở sử dụng hiệu quả, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, làng nghề, các hoạt động nông nghiệp và môi trường sinh thái đặc trưng vùng miền, gắn với chuyển đổi số là một trong những giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM). Từ đó giúp phát huy tiềm năng, lợi thế về nông nghiệp, làng nghề, văn hóa và môi trường sinh thái của các địa phương, nhằm nâng cao chất lượng đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển bền vững.
Cách trung tâm huyện Yên Thủy khoảng 6 km, xã Yên Trị có 1.937 hộ với 7.299 nhân khẩu, chia làm 13 xóm; dân tộc Mường chiếm 59,4%, dân tộc Kinh chiếm 39,1%, còn lại là các dân tộc khác. Trên địa bàn xã có 3 di tích lịch sử, gồm: di tích chùa Hang - hang Chùa trên địa bàn xóm Á Đồng được công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1994; di tích đình Thượng trên địa bàn xóm Tân Thành được công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh năm 2003; di tích đình Trung trên địa bàn xóm Minh Thành được công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh năm 2016. Các di tích đều nằm ven vùng đệm Vườn quốc gia Cúc Phương, có đặc điểm chung về tự nhiên như: dòng suối chảy quanh năm từ trong lòng núi, môi trường, khí hậu trong lành. Đất đai phù hợp cho phát triển các loại cây trồng trong lĩnh vực nông nghiệp, nhất là cây dược liệu; trong khu vực có các thung lũng đẹp có thể phát triển du lịch trải nghiệm. Bên cạnh đó có dân tộc thiểu số mang nét văn hóa đặc trưng riêng, cùng các loại thực phẩm tự nhiên, bổ dưỡng mang tính bản địa là những điểm nhấn thu hút khách du lịch. Nhân dân trên địa bàn xã chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi. Bà con tập trung sản xuất, trồng các loại cây chủ lực như: lạc, khoai sọ, đậu tương... (lạc đen, đậu tương đen hiện đang trồng thử nghiệm), quy hoạch vùng, khu vực trồng cây dược liệu như xạ đen, từ đó đưa mức thu nhập bình quân hiện đạt khoảng 58 triệu đồng/người/năm.
Trước thực tế và nhu cầu của địa phương, xã Yên Trị triển khai xây dựng Đề án phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới, bắt đầu từ cụm 5 xóm tiêu biểu: Á Đồng, Tân Thành, Minh Thành, Minh Sơn và xóm Lòng. Khai thác lợi thế sẵn có của từng xóm như: xóm Á Đồng có dòng suối tự nhiên dài khoảng 600m, hệ thống hang động phong phú với hang nước ở núi Đọc, hệ thống hang động tại di tích chùa Hang, sản phẩm cây dược liệu, nông sản đặc trưng. Xóm Tân Thành có suối, hồ nước, di tích đình Thượng, khu hang động rộng khoảng 1.000 m2 tại núi Đồi. Xóm Minh Thành có di tích đình Trung, dòng suối chảy dọc khu dân cư, thung lũng rộng khoảng 3 ha giáp vùng đệm Vườn quốc gia Cúc Phương. Xóm Minh Sơn có hệ thống nước đầu nguồn hồ lái lũ và vành đai vùng đệm Vườn quốc gia Cúc Phương, có di chỉ khảo cổ học nền Văn hóa Hòa Bình tại núi hang Kèn và hệ thống suối ven rừng Vườn quốc gia Cúc Phương. Xóm Lòng có cánh đồng lúa cấy 2 vụ, ruộng bậc thang, hệ thống liên hồ đập và hệ thống đồi rừng, cây thị cổ hàng trăm năm tuổi, thuận lợi cho phát triển du lịch trải nghiệm, văn hóa lúa nước...
Đồng chí Bùi Phi Diệp, Chủ tịch UBND xã cho biết: Việc thực hiện đề án giúp phát triển tổng thể, toàn diện các mặt KT-XH của xã Yên Trị, tạo cơ sở cho người dân ổn định sinh kế, phát triển kinh tế gắn với xây dựng NTM, phấn đấu là điểm sáng về kinh tế - văn hóa - xã hội của huyện, từng bước khẳng định giá trị văn hóa bản địa và đóng góp vào sự phát triển kinh tế của địa phương.
Hoàng Dương