Dân ca, dân vũ là các loại hình diễn xướng dân gian được hình thành trong đời sống lao động, sản xuất, tín ngưỡng tôn giáo và các sinh hoạt cộng đồng các dân tộc thiểu số. Để bảo tồn phát huy những giá trị đặc sắc này, Lai Châu đã có nhiều cách làm thiết thực, hiệu quả trong thời đại công nghệ số và hội nhập quốc tế.
Các tiết mục dân ca, dân vũ luôn là một phần không thể thiếu trong các trong các sự kiện cũng như sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Ảnh: Nhật Minh
Bảo tồn giá trị truyền thống dân ca dân vũ...
Cùng với ban hành Nghị quyết chuyên đề của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, Lai Châu còn triển khai đồng bộ các chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững... đảm bảo phù hợp với thực tiễn địa phương và từng vùng đồng bào dân tộc. Trong đó bảo tồn giá trị truyền thống dân ca, dân vũ luôn là điểm nhấn được các địa phương quan tâm triển khai thực hiện hiệu quả.
Trong giờ giải lao của buổi hướng dẫn lớp truyền dạy nghệ thuật trình diễn dân gian dân tộc Mảng tại xã Nậm Pì, huyện Nậm Nhùn, chị Mào Thị Đức, biên đạo múa Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật tỉnh Lai Châu chia sẻ: “Để đội văn nghệ các xã, bản trên địa bàn có những tiết mục hay, độc đáo, mang đậm bản sắc của từng tộc người thì chúng tôi, những biên đạo múa thường xuyên đến từng xã, bản vùng sâu, khu vực biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số như: Thu Lũm, Mù Cả (Mường Tè); Sì Lở Lầu, Vàng Ma Chải (Phong Thổ)... để hướng dẫn các đội văn nghệ từng động tác, nét mặt, dáng múa, chất liệu âm nhạc... nhờ đó giá trị văn hóa truyền thống của từng dân tộc thông qua các bài dân ca, dân vũ, dân nhạc được quan tâm bảo tồn phát huy và trở thành nét đẹp trong các dịp lễ, tết, hội...”.
Với tinh thần khơi dậy, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh thúc đẩy sự phát triển, bằng nhiều hình thức cách làm khác nhau đến nay phong trào văn hóa, văn nghệ trong quần chúng nhân dân không ngừng phát triển, người dân chủ động, tích cực tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ.
Nhờ đó, hiện nay toàn tỉnh có 975 đội văn nghệ xã, bản hoạt động thường xuyên, hiệu quả. 100% các trường học duy trì, phát triển các câu lạc bộ văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao; 45/45 trường học thành lập và duy trì hoạt động thường xuyên “Câu lạc bộ bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc”.
Biên đạo múa Mào Thị Đức hướng dẫn tại lớp truyền dạy nghệ thuật trình diễn dân gian dân tộc Mảng. Ảnh: Nhật Minh
Bên cạnh đó Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh còn thành lập mới các câu lạc bộ Bảo tồn nghệ thuật biểu diễn nhạc cụ dân gian dân tộc Lào, Mảng, Giáy; duy trì hoạt động 12 câu lạc bộ bảo tồn dân vũ, dân ca giao duyên, đàn tính, trò chơi dân gian và hát đồng dao dân tộc Thái, Lự...
Ông Trần Mạnh Hùng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu cho biết, để các nghị quyết, đề án của Trung ương và của tỉnh đi vào cuộc sống, thời gian qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức 22 lớp truyền dạy nghệ thuật trình diễn dân gian; hỗ trợ thành lập và duy trì hoạt động trên 20 câu lạc bộ bảo tồn văn hóa các dân tộc. Triển khai thực hiện 4 đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh; thực hành, trình diễn, bảo tồn 7 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và đại diện của nhân loại; gắn hoạt động bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp các dân tộc với các hoạt động văn hóa, văn nghệ trên địa bàn: Phát triển dân ca, dân vũ các dân tộc biểu diễn trong các chương trình nghệ thuật chuyên nghiệp; tổ chức các hội thi, hội diễn, liên hoan nghệ thuật quần chúng các cấp, các sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch như: Hội diễn Nghệ thuật quần chúng các xã biên giới, Liên hoan Nghệ thuật quần chúng các dân tộc thiểu số, Ngày hội văn hóa các dân tộc có số dân dưới 10.000 người….
Phát huy thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội
Với phương châm lấy bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc để phát triển du lịch bền vững, tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn, từ đó nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh cho du lịch của tỉnh, thời gian qua, các giá trị dân ca dân vũ của các dân tộc nói chung và đặc biệt là 11 điểm du lịch cộng đồng cấp tỉnh nói riêng đã khai thác phát huy hiệu quả. Bên cạnh đó người dân đã chủ động đầu tư xây dựng các homestay, thành lập các đội biểu diễn văn nghệ, cung ứng sản phẩm từ nghề thủ công truyền thống, sản phẩm nông nghiệp, thổ cẩm, dịch vụ ẩm thực… phục vụ du khách.
Đội văn nghệ bản Sin Suối Hồ tham gia Liên hoan Làng du lịch cộng đồng các tỉnh Tây Bắc mở rộng năm 2023, tại tỉnh Hòa Bình. Ảnh: Nhật Minh
Không những say sưa chụp những khuôn hình đẹp mà còn livestream trực tiếp những bài hát, điệu múa của Đội văn nghệ bản Sin Suối Hồ biểu diễn ngay tại sân nhà Trưởng bản Vàng A Chỉnh, Chị Nguyễn Thị Hồng Thanh Giám đốc Công ty CP Liên minh du lịch Toàn Cầu (Global Travel) cho hay: “Chúng tôi thấy những bài hát, điệu múa tối nay rất hay, độc đáo và khác lạ so với các vùng miền mà tôi đã đi qua. Nó đẹp không chỉ bởi sự rực rỡ sắc màu hoa văn thổ cẩm của những bộ trang phục, những tiếng khèn, tiếng sáo véo von, mà cả những nụ cười của các chàng trai, cô gái trong đội văn nghệ cũng rất tự nhiên, mộc mạc như chính núi rừng nơi đây vậy... tất cả những điều đó đã tạo cho chúng tôi cảm giác hưng phấn trong chuyến đi này... Tất nhiên rồi chúng tôi sẽ sớm dẫn khách quay trở lại nơi này để thưởng thức những đặc trưng về ẩm thực, những bài hát dân ca, dân vũ, phong cảnh hữu tình của đất và người nơi đây.
Đồng quan điểm về vấn đề này, ông Nguyễn Đạo Dũng, Trưởng phòng Quản lý Lữ hành, Cục Du lịch quốc gia Việt Nam cho biết: “Điều hấp dẫn du khách chính là những “sắc màu” riêng biệt, độc đáo và khác lạ của mỗi vùng miền, mỗi dân tộc... Điểm du lịch bản Sin Suối Hồ đã làm rất tốt điều này. Nhờ đó bản đã đạt sản phẩm OCOP 3 sao và đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị công nhận là sản phẩm du lịch đạt sản phẩm OCOP 4-5 sao trong năm 2023. Đặc biệt bản đạt “Giải thưởng Du lịch cộng đồng ASEAN lần thứ 3” do khối ASEAN vinh danh tại Diễn đàn Du lịch ASEAN (ATF) 2023 tại Indonesia.
Từ việc phát huy giá trị của dân ca, dân vũ nên lượng khách du lịch đến Lai Châu đều tăng qua các năm. Trong giai đoạn 2021 - 2023, tổng lượt khách ước đạt gần 2 triệu lượt người, đạt 55,4% kế hoạch; tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 39,6%/năm cao hơn mục tiêu của Nghị quyết đã đề ra là 19,6%. Năm 2023, toàn tỉnh ước đón 1.045.000 lượt khách, tăng 37,1% so với năm 2022, đạt 127,4% so với kế hoạch năm 2023; doanh thu ước đạt 784,3 tỷ đồng, tăng 41,2% so với cùng kỳ năm 2022.
Để phát huy giá trị dân ca, dân vũ của đồng bào các dân tộc thiểu số, thời gian tới, Lai Châu tiếp tục xây dựng các tour, tuyến gắn với hoạt động của đội văn nghệ tại các điểm du lịch cộng đồng, từ đó góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, “Biến di sản thành tài sản”, đồng thời lan tỏa sâu rộng các giá trị văn hóa phong phú, độc đáo, nổi bật của các tộc người nơi biên cương tổ quốc, góp phần xây dựng một nền du lịch bền vững và đậm đà bản sắc.
Nhật Minh