Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt chùa Thầy và khu vực núi đá Sài Sơn được xác định trong phạm vi khoảng 98,30 ha, bao gồm khu vực khoanh vùng bảo vệ di tích và vùng đệm, nằm trên địa bàn xã Sài Sơn, xã Phượng Cách, xã Yên Sơn và thị trấn Quốc Oai, huyện Quốc Oai (Hà Nội).
Theo Quyết định của Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ lập Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt chùa Thầy và khu vực núi đá Sài Sơn, Quy hoạch nhằm mục tiêu bảo tồn, gìn giữ lâu dài các giá trị nổi bật về lịch sử, văn hóa, khoa học, địa chất, địa mạo của Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt chùa Thầy và khu vực núi đá Sài Sơn, Hoàng Xá, Phượng Cách; phát huy và khai thác có hiệu quả các giá trị của di tích, hình thành điểm đến du lịch hấp dẫn, tạo nguồn thu cho địa phương góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo nguồn lực để bảo tồn di tích.
Không gian chùa Thầy nhìn từ trên cao.
Đồng thời, xác định ranh giới bảo vệ, làm cơ sở quản lý và cắm mốc giới di tích; xác định các khu chức năng, khu dân cư bảo tồn, khu vực bảo vệ cảnh quan, môi trường. Tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan và bố trí hạ tầng kỹ thuật phù hợp với các giai đoạn bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Làm cơ sở pháp lý cho công tác lập, thẩm định, phê duyệt, thu hút nguồn lực đầu tư và triển khai các dự án thành phần bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích theo quy hoạch được duyệt. Xây dựng quy định về quản lý, kiểm soát không gian quy hoạch kiến trúc cảnh quan khu vực di tích và các giải pháp quản lý, bảo vệ di tích theo quy hoạch.
Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt chùa Thầy và khu vực núi đá Sài Sơn, Hoàng Xá, Phượng Cách, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội là Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt; điểm tham quan du lịch hấp dẫn của Hà Nội và vùng đồng bằng sông Hồng. Nội dung Nhiệm vụ lập quy hoạch bao gồm: Xác định yêu cầu nghiên cứu, khảo sát, đánh giá hiện trạng di tích; đặc trưng và giá trị tiêu biểu của di tích; quan điểm, mục tiêu và tầm nhìn quy hoạch; các chỉ tiêu, dự báo phát triển của khu vực; nội dung và định hướng bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích.
Núi đá Sài Sơn. Ảnh: C.P
Di tích chùa Thầy được xây dựng dưới thời vua Lý Nhân Tông (1066-1128), chùa Thầy (Sài Sơn, Quốc Oai, Hà Nội) được Nhà nước chính thức công nhận là di tích Quốc gia đặc biệt kể từ năm 2015. Ngôi chùa này gắn liền với vị thiền sư Từ Đạo Hạnh, người có công lớn trong việc dạy học, chữa bệnh cho dân và sáng lập ra bộ môn múa rối nước. Thông thường lễ hội truyền thống chùa Thầy được tổ chức từ ngày mùng 5 tới mùng 8 tháng 3 (âm lịch), ngày hội chính là ngày mùng 7 tháng 3 hàng năm. Lễ hội chùa Thầy, giống như nhiều ngôi chùa lớn khác, bao gồm hai phần, phần nghi lễ và các diễn xướng dân gian. Hiện chùa còn lưu giữ các nghi lễ chính như: Nghi lễ mộc dục, lễ phục nghinh bài vị – lễ cúng yên vị, lễ tế và lễ rước. Ngoài mang giá trị lớn về văn hóa, lịch sử, khu di tích chùa Thầy là nơi có nhiều cảnh quanh thiên nhiên đẹp, yên tĩnh, môi trường trong lành.
Thảo Phương