Cùng với nỗ lực thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học, Ban Quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng (xã Sơn Lang, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai) xây dựng kế hoạch sử dụng hợp lý tài nguyên gắn với phát triển du lịch, ổn định đời sống người dân vùng đệm.
Theo phân công của nhóm hộ, cứ khoảng giữa tháng là đến lượt ông Đinh Văn Uy - Trưởng nhóm bảo vệ rừng làng Hà Lâm (xã Sơn Lang) cùng những người trong nhóm hộ tham gia tuần tra trên diện tích gần 270 ha rừng nhận khoán quản lý, bảo vệ với Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng.
Ông Uy cho biết: Làng Hà Lâm có 7 nhóm bảo vệ rừng với 111 hộ, tham gia nhận khoán bảo vệ hơn 1.560 ha rừng. Bình quân, mỗi hộ tham gia giữ rừng được chi trả trên 4 triệu đồng/năm. Thu nhập không nhiều, nhưng quan trọng hơn là người thân trong gia đình, dòng họ và dân làng chung tay bảo vệ, không để rừng bị xâm hại.
“Từ khi tham gia nhận khoán bảo vệ rừng, người dân ở đây đã dần thay đổi thói quen, hạn chế xâm hại rừng. Nhiều người đã tự nguyện trả lại diện tích đất nông nghiệp lấn chiếm bằng hình thức chuyển đổi cây trồng phù hợp với mục đích lâm nghiệp” - ông Uy phấn khởi nói.
Nhờ kiên trì tuyên truyền, vận động, Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng đã từng bước tháo gỡ vấn đề tranh chấp đất sản xuất với người dân. Đến nay, đơn vị đã giao khoán quản lý, bảo vệ hơn 4.000 ha rừng cho 329 hộ dân và 18 cộng đồng người Bahnar của 5 thôn, làng vùng đệm với đơn giá 300 - 400 ngàn đồng/ha/năm.
Mặt khác, theo chính sách hỗ trợ vùng đệm, mỗi năm, Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng còn chi hỗ trợ 5 thôn, làng vùng đệm 200 triệu đồng/năm (40 triệu đồng/thôn, làng) để mua giống cây trồng, vật nuôi, máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất hay vật tư xây dựng, sửa chữa nhà rông, điện chiếu sáng, hệ thống nước sạch phục vụ sinh hoạt cộng đồng.
Nhờ đó, tỷ lệ che phủ rừng của Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng đạt 98,5%, tăng 1,1% so với thời điểm thành lập năm 2004.
Thác 50 là một thắng cảnh thiên nhiên nổi tiếng nằm trong Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng. Ảnh: Phương Vi
Theo ông Nguyễn Hồng Quân - Phó Giám đốc phụ trách Ban Quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng: Kết quả này có được một phần là nhờ đơn vị thực hiện phương châm “Chuyển từ đối đầu với dân sang đối thoại và từ đối thoại thành đối tác”, bằng cách sử dụng chính những hộ dân có tranh chấp đất với Khu bảo tồn tham gia nhận khoán bảo vệ rừng; đồng thời, tạo điều kiện cho con em đồng bào Bahnar vùng đệm vào làm việc tại đơn vị.
“Một trong những giải pháp phòng ngừa hiệu quả là mỗi làng vùng đệm đều có ít nhất một người làm việc cho Khu bảo tồn, góp phần ngăn chặn hành vi xâm hại tài nguyên rừng. Nhờ đó, gần 16.000 ha rừng ở đây luôn được bảo vệ an toàn, diện tích và độ che phủ rừng liên tục tăng” - ông Quân nêu giải pháp.
Theo ý kiến của ông Quân, Kon Chư Răng sở hữu cảnh quan thiên nhiên đẹp, lại nằm trong vùng có không gian văn hóa bản địa độc đáo cùng với hệ thống giao thông ngày càng mở rộng nên có tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch sinh thái nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân vùng đệm, giảm áp lực đến tài nguyên rừng, tăng kinh phí môi trường rừng để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ rừng, bảo vệ đa dạng sinh học.
Mặt khác, việc cao nguyên Kon Hà Nừng được công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới sẽ mở ra cơ hội để các nhà khoa học trong nước và quốc tế tiếp cận khu vực này với các nghiên cứu chuyên sâu và quy mô hơn, góp phần khẳng định và nâng cao giá trị đa dạng sinh học của vùng lõi là Kon Chư Răng.
Đây cũng là bước ngoặt mở ra triển vọng đầu tư phát triển du lịch và các mô hình kinh tế theo hướng tăng trưởng xanh, biến nơi đây thành điểm đến hấp dẫn trong tương lai. Đặc biệt, đây là cơ hội để người dân chuyển từ sản xuất nông nghiệp đơn thuần sang tham gia kinh doanh dịch vụ, thu hút lao động địa phương tạo ra các sản phẩm du lịch, cải thiện sinh kế bền vững.
“Thực hiện phương châm “Bảo tồn để phát triển, phát triển để bảo tồn”, thời gian tới, Ban Quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng tiếp tục chỉnh sửa, cập nhật và hoàn thiện Đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng trình cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt, từng bước tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để du lịch Kon Chư Răng không chỉ là tiềm năng” - ông Quân nhấn mạnh.
Minh Nguyễn