Huyện Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) đang thể hiện quyết tâm với chủ trương “Nói không với hoạt động cúng đốt hàng mã tại các điểm, khu di tích trên địa bàn huyện, góp phần xây dựng Côn Đảo văn minh, xanh - sạch - đẹp”. Có thể nói đây là một trong những địa phương trên cả nước đẩy mạnh tuyên truyền, tiến tới bài trừ việc cúng đốt đồ mã tại các khu di tích.
Một tấm biển tuyên truyền tại Nghĩa trang Hàng Dương
Được biết, giữa năm 2023, UBND huyện Côn Đảo đã ban hành kế hoạch số 170/ KH-UBND về triển khai thực hiện chủ trương hạn chế tiến tới dừng dâng cúng, đốt hàng mã tại các điểm, khu di tích trên địa bàn huyện Côn Đảo, theo đó đề ra lộ trình thực hiện cụ thể với 3 giai đoạn, trong đó đặc biệt chú trọng đến công tác tuyên truyền.
Sau thời gian triển khai thực hiện (khoảng 4 tháng), theo đánh giá của huyện Côn Đảo, về cơ bản chủ trương quan trọng này đã nhận được sự đồng thuận của nhân dân và du khách; số lượng hàng mã, đồ mã dâng cúng đã được hạn chế, giảm dần tại các di tích, góp phần thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường, phòng cháy, chữa cháy. Tuy nhiên, việc tuyên truyền thực hiện chủ trương hạn chế tiến tới dừng dâng cúng, đốt hàng mã tại các điểm, khu di tích trên địa bàn huyện cũng gặp khó khăn, hạn chế; nhiều cơ sở kinh doanh đồ lễ có ý kiến trái chiều chưa đồng thuận, một số khách du lịch chưa ủng hộ. Dù đã được tuyên truyền nhưng không ít trường hợp người dân và du khách vẫn mang nhiều hàng mã vào các điểm, khu di tích trên địa bàn huyện; một số tài xế của các doanh nghiệp vận tải, tư nhân chưa thực hiện tốt việc thông tin, khuyến cáo đến khách hàng của mình về chủ trương thực hiện hạn chế đốt hàng mã tại các điểm, khu di tích trên địa bàn huyện.
Mẫu giỏ đồ lễ xanh “5 không” để phục vụ du khách
Theo thống kê, hiện nay trên địa bàn huyện Côn Đảo chỉ có 29 cơ sở được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh các mặt hàng đồ lễ (hoa, trái cây, vàng mã...) và nhiều cơ sở khác có hoạt động mua bán đồ lễ tự phát, tập trung chủ yếu tại khu trung tâm huyện và gần các địa điểm có di tích lịch sử, văn hóa. Theo UBND huyện Côn Đảo, việc kinh doanh các mặt hàng đồ lễ đã góp phần tạo công ăn việc làm và nguồn thu nhập chính của nhiều gia đình, người dân trên địa bàn huyện. Tuy nhiên có một thực tế, trong thời gian gần đây số lượng người dân và du khách thực hiện việc dâng cúng đốt đồ vàng mã tại Nghĩa trang Hàng Dương, các điểm di tích trên địa bàn ngày càng nhiều và xuất hiện vô số những bất cập, có biểu hiện bị lạm dụng, biến tướng sang hình thức mê tín dị đoan. Và để việc kinh doanh ngày càng được nhiều, không ít cá nhân, cơ sở dịch vụ đồ lễ đã tuyên truyền trên không gian mạng về các nghi thức, lễ cúng tại các di tích có biểu hiện mê tín dị đoan, sai lệch lịch sử, tạo thông tin không đúng về giá trị di tích, ảnh hưởng đến hình ảnh du lịch Côn Đảo. Chỉ tính vào thời điểm vắng khách, ước tính trung bình mỗi ngày đêm có khoảng 1.400 - 1.600 bộ vàng mã được đem đốt tại các điểm di tích. Những nơi đốt vàng mã đã xuất hiện tình trạng quá tải, gây khói bụi độc hại cho sức khỏe người dân, ô nhiễm môi trường, đồng thời phát sinh về vấn đề an ninh phòng cháy, chữa cháy.
Gần một năm qua, huyện Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) đã nỗ lực tuyên truyền để tiến tới nói không đốt đồ mã tại các điểm, khu di tích trên địa bàn Ảnh: Văn Quang
Đây là tình trạng không hề mới mà đã diễn ra trong nhiều năm qua, gây lãng phí rất lớn đối với nguồn lực xã hội, đặc biệt ảnh hưởng sức khỏe của người dân, đe dọa ô nhiễm môi trường xanh, sạch, đẹp trên đảo. Trước tình hình này, tháng 2.2024, UBND huyện Côn Đảo tiếp tục có văn bản về việc triển khai thực hiện tuyên truyền, vận động các cá nhân, tổ chức với các khẩu hiệu: “Nói không với hoạt động cúng đốt hàng mã tại các điểm, khu di tích trên địa bàn huyện, góp phần xây dựng Côn Đảo văn minh, xanh - sạch - đẹp”; “Cán bộ, đảng viên gương mẫu, nhân dân đồng tình thực hiện không cúng đốt hàng mã tại các điểm, khu di tích trên địa bàn huyện”.
Trao đổi với chúng tôi, một cán bộ của Trung tâm Bảo tồn di tích quốc gia Côn Đảo cho biết, xuyên suốt năm 2024 công tác tuyên truyền chủ trương “nói không với đốt đồ mã tại các di tích” vẫn là trọng tâm, và được quán triệt đến từng cán bộ, Đảng viên, tổ dân phố nhằm thay đổi thói quen để tiến tới dừng hẳn. Hiện các phòng ban chức năng của huyện đã tiến hành lắp dựng các biển pano, khẩu hiệu tuyên truyền tại các điểm, khu di tích, đồng thời từng bước thiết kế những mẫu mâm lễ với tiêu chí “5 không” gồm: không khay nhựa dùng một lần; không mút xốp cắm hoa; không vàng mã; không ly, chai nhựa dùng một lần và không túi ni-lông. “Để thay đổi thói quen này của người dân và du khách là điều không hề dễ dàng, thậm chí còn gặp những phản ứng của một số hộ kinh doanh đồ lễ, nhưng lãnh đạo huyện Côn Đảo vẫn kiên trì, làm từng bước theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”. Huyện đã và sẽ đẩy mạnh tuyên truyền cho đến hết năm 2024 theo hướng hạn chế, giảm dần dâng cúng, đốt đồ mã, sau đó sẽ tiến tới dừng hẳn, với mục tiêu kiên quyết nói không với việc đốt đồ mã tại các điểm di tích trên địa bàn”, cán bộ của Trung tâm cho biết.
Lâm Sơn; ảnh: Văn Quang