Triển khai thực hiện Dự án 6 về “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số (DTTS) gắn với phát triển du lịch”, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, giai đoạn 2021-2030 (viết tắt là Chương trình MTQG 1719), tỉnh Lạng Sơn đã từng bước khôi phục, bảo tồn, biến di sản văn hóa thành sản phẩm du lịch đặc trưng để thu hút du khách.
Nhờ triển khai thực hiện tốt Dự án 6, hiện nay, Lạng Sơn có gần 100 đội múa sư tử mèo. Ảnh: Ngọc Ánh
Trong những năm gần đây, lượng khách du lịch nội địa đến với vùng đất Lạng Sơn ngày càng tăng cao. Đặc biệt là trong năm 2023 và những tháng đầu năm 2024, nhiều sự kiện văn hóa, du lịch, lễ hội lớn đã được tỉnh Lạng Sơn và các huyện tổ chức, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, thưởng lãm. Tiêu biểu như Lễ hội Háng Pỉnh, Lễ hội hoa đào; Tuần Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn; Lễ hội na Chi Lăng; Lễ hội văn hóa các dân tộc huyện Chi Lăng; Ngày hội văn hóa các dân tộc thành phố Lạng Sơn; Lễ hội mùa vàng Bắc Sơn... Qua đó, tạo dựng nhiều hình ảnh đẹp về đất và người xứ Lạng trong lòng du khách.
Có được thành quả này, một phần nhờ việc triển khai Dự án 6 thuộc Chương trình MTQG 1719, do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) là cơ quan chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan tham mưu triển khai thực hiện. Trong giai đoạn 1 (từ năm 2021-2025), Sở VHTTDL tỉnh Lạng Sơn đã phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng, chính quyền địa phương triển khai thực hiện một số tiểu dự án thành phần như: Chống xuống cấp, tu bổ Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia hang Cốc Mười và Pác Lùng - Ký Làng thuộc xã Tri Phương, huyện Tràng Định; nghiên cứu phục hồi, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể hát Quan Lang của dân tộc Tày, huyện Bắc Sơn; bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa trong Lễ hội truyền thống Háng Pỉnh, gắn với phục dựng, tái hiện chợ phiên Kỳ Lừa xưa; xây dựng mô hình bảo tồn nghề thêu, dệt thổ cẩm dân tộc Nùng phàn slình (Nùng Cúm Cọt) xã Hòa Cư, huyện Cao Lộc; tổ chức lớp truyền dạy hát Páo Dung của dân tộc Dao và hát Then của dân tộc Tày, Nùng tại huyện Hữu Lũng.
Sở VHTTDL cũng chỉ đạo thành lập 12 câu lạc bộ (CLB) văn nghệ quần chúng theo mô hình sinh hoạt văn hóa dân gian dân tộc tại một số xã trên địa bàn tỉnh. Theo đó, các CLB được truyền dạy các kiến thức, thực hành trình diễn một số loại hình sinh hoạt văn hóa dân gian và được đầu tư trang phục, dụng cụ phục vụ sinh hoạt và biểu diễn với tổng chi phí hỗ trợ khoảng 1,2 tỷ đồng. Các CLB đi vào hoạt động đã góp phần làm phong phú thêm hoạt động văn hóa, văn nghệ quần chúng tại các huyện, thành phố trên địa bàn.
Tiêu biểu như tại huyện Cao Lộc, triển khai Dự án 6 từ năm 2022 đến nay, toàn huyện đã mở được 4 lớp truyền dạy múa sư tử, thêu dệt thổ cẩm, hát Sli với hơn 100 học viên tham gia. Toàn huyện nhân rộng thêm được 20 CLB văn hóa, văn nghệ quần chúng, nâng tổng số CLB văn hóa, văn nghệ trên địa bàn lên hơn 50 CLB, trung bình mỗi CLB có từ 15-30 hội viên tham gia. Các CLB, đội văn nghệ truyền thống tại các xã, thị trấn được hỗ trợ mua sắm trang thiết bị như tăng âm, loa đài..., ngày càng thu hút sự tham gia của các tầng lớp nhân dân và tạo sự lan tỏa sâu rộng trong xã hội.
Bên cạnh đó, tỉnh Lạng Sơn đã xây dựng chính sách và hỗ trợ cho 19 Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú người DTTS; hỗ trợ hoạt động cho 140 đội văn nghệ truyền thống tại các thôn vùng đồng bào DTTS và miền núi; hỗ trợ Ngày hội thi đấu thể thao truyền thống các DTTS tại huyện Đình Lập và Bắc Sơn; hỗ trợ đầu tư 18 bộ trang thiết bị tại các thôn vùng đồng bào DTTS.
Việc triển khai Dự án 6 không chỉ góp phần bảo tồn các giá trị di sản, mà còn nâng cao nhận thức của đồng bào DTTS, góp phần tạo sức lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng. Nhờ đó, từ năm 2022 đến nay, nhân dân trong tỉnh đã đóng góp được hơn 12 tỷ đồng, hơn 7.000 ngày công lao động, hiến gần 5.000m2 đất để xây dựng các công trình phục vụ hoạt động văn hóa, văn nghệ. Đến nay, toàn tỉnh có 1.666/1.676 thôn, tổ dân phố có nhà văn hóa (đạt 99,4%).
Không chỉ đẩy mạnh công tác khôi phục, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, việc thực hiện Dự án 6 còn tạo nên những sản phẩm du lịch mới vô cùng hấp dẫn trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn. Tiêu biểu như: Du lịch trải nghiệm nông nghiệp văn hóa; du lịch sinh thái nông nghiệp; du lịch lịch sử văn hóa, sinh thái trải nghiệm... Qua đó, góp phần tích cực trong việc nâng cao nhận thức của người dân về phát triển du lịch.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn có 139 di tích được xếp hạng các cấp; hơn 100 CLB dân ca và sinh hoạt văn hóa truyền thống, cùng hàng trăm tổ, đội văn nghệ cơ sở; 9 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; 2 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại gồm: “Thực hành Then” của đồng bào dân tộc Tày - Nùng - Thái và Thực hành tín ngưỡng thờ mẫu tam phủ, góp phần làm phong phú thêm sản phẩm du lịch xứ Lạng.
Ngọc Ánh