Thác Bản Giốc là địa danh thiêng liêng có ý nghĩa lịch sử, văn hóa trên miền biên viễn Cao Bằng. Dù là người Việt Nam, kiều bào ở nước ngoài hay khách quốc tế, đến thác Bản Giốc, ngoài thăm thú danh lam thắng cảnh tuyệt đẹp, còn được tìm hiểu, nghiên cứu về vùng đất thiêng liêng thuộc chủ quyền của Việt Nam.
Thác Bản Giốc mang vẻ đẹp kỳ vĩ và huyền bí. Ảnh: Mai Thắng
Thiên nhiên kỳ thú
Sau 4 ngày đêm “phượt” bằng xe bán tải, chúng tôi đến thác Bản Giốc lúc nửa chiều. Mặt trời nghiêng bóng cây sào, trước mắt chúng tôi, thác Bản Giốc như một bức tranh thủy mặc hữu tình. Chúng tôi gặp một người dân bản xứ tên là Lý A Giàu. Anh Giàu và gia đình đã sinh sống ở đây hơn 30 năm qua. “Từ khi hoàn thành phân giới, cắm mốc xác định rõ ràng một đường biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc, ngày nào cũng có khách du lịch tới đây tham quan" - Anh Giàu cho biết.
Trước khi đặt chân đến thác Bản Giốc, tôi đã tìm hiểu qua người dân bản xứ về ngọn nguồn dòng thác kỳ vĩ này. Ông Lý Viết Coỏng, nguyên Đồn trưởng Đồn Biên phòng Đàm Thủy, Bộ đội Biên phòng Cao Bằng - một sĩ quan Biên phòng đã có nhiều năm “sống với rừng, vui buồn bên thác” bảo: “Thác Bản Giốc tồn tại với tư cách là kỳ quan thiên nhiên du lịch, nhưng cũng là máu thịt của Tổ quốc Việt Nam. Người dân ở đây còn nghèo nàn, lạc hậu, bà con luôn có ý thức bảo vệ thác Bản Giốc và coi đó như máu thịt của mình”.
Từ chính sử, thác Bản Giốc là kỳ quan nổi tiếng cấp quốc gia ở xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Nơi đây, từng ngọn núi, dòng sông, ngọn thác mang hình hài Tổ quốc. Dòng thác như dải lụa mềm ngày đêm chảy yên ả giữa hai sườn núi trong phong cảnh hữu tình, đây cũng là “điểm mốc hữu nghị” phân định ranh giới lãnh thổ giữa Việt Nam và Trung Quốc. Thác Bản Giốc bắt nguồn từ dòng sông Quây Sơn chảy dọc dài theo biên giới Việt Nam - Trung Quốc, đổ vào lãnh thổ Việt Nam tại Pò Peo thuộc xã Ngọc Khuê, huyện Trùng Khánh, sau đó, tiếp tục chảy qua các xã Đình Phong, Chí Viễn, Đàm Thủy (Cao Bằng). Tại đây, dòng sông lượn quanh dưới chân núi Cô Muông, băng qua những cánh đồng, khe núi giữa lưng trời, rồi đột ngột trụt xuống khoảng 35 mét, tạo thành thác Bản Giốc.
Đứng ở cánh đồng nhìn lên, thác Bản Giốc chẳng khác nào những dải lụa mềm từ mây trời buông xuống. Nắng cũng như mưa, ngày cũng như đêm, bốn mùa vẫn miệt mài tuôn chảy xuống thung lũng nước trong xanh tận đáy lòng hồ. Phía xa là những ngôi nhà của bà con bản xứ, những cách đồng cỏ vàng trải dài theo triền núi, những con suối uốn lượn róc rách theo khe đá dẫn vào các bản làng. Mỗi sớm bình minh, lúc chiều tà, tiếng chuông chùa Phật tích Trúc Lâm Bản Giốc ngân nga vang vọng cả một vùng đồi núi, thức tỉnh người dân bản xứ sống thuận hòa, giữ biên cương Tổ quốc
Ông Lý Viết Coỏng cho biết, qua nhiều lần đàm phán, thác Bản Giốc được phân định rõ ràng. Lãnh thổ giữa Việt Nam và Trung Quốc được phân định chính giữa đỉnh thác chính kéo xuống trung tuyến giữa dòng hồ nước. Bên này là Việt Nam, bên kia là Trung Quốc, núi liền núi, thác liền thác cùng nhau gìn giữ, chung sống hòa bình
Chuyện tình người bản xứ
Lên thác Bản Giốc, ngoài ngắm cảnh thác đổ, đặt chân lên dải đất Tổ quốc miền biên viễn Cao Bằng, có một chuyện thu hút chúng tôi, đó là câu chuyện tình yêu lãng mạn giữa cô gái Tày và chàng hoàng tử. Đây cũng chính là nét văn hóa cổ xưa truyền tụng của người Tày làm cho thác Bản Giốc càng thêm huyền bí.
Ông Lý Viết Coỏng dẫn tôi đi dưới dòng thác phụ, rồi trèo lên ngọn đồi cao, vừa đi vừa kể. Theo đó, tích xưa để lại, ở Bản Giốc có một người con gái tóc dài da trắng, đẹp nết, đẹp người được hoàng tử người Tày yêu thương. Nhưng tiếc thay, trái tim người con gái ấy chỉ dành cho chàng trai cày ruộng bản bên. Biết chuyện hoàng tử yêu mình, người con gái đã thổ lộ với người mình yêu và bàn mưu bỏ trốn. Nhưng chưa thực hiện thì hoàng tử nọ đem quân lính bắt nàng về cung canh gác cẩn mật.
Thương người yêu trong cung cấm, chàng trai nọ tìm cách cứu người yêu. Vượt qua nhiều cánh cửa cung điện, vào một đêm đông lạnh giá, chàng đã lẻn vào nơi giam giữ dắt nàng trốn thoát. Giữa ngàn trùng rừng núi, họ chẳng biết đi đâu. Đi mãi, cuối cùng họ dừng lại ở bìa rừng bên khe suối Bản Giốc - nơi mà trước kia hai người lần đầu gặp gỡ. Họ ôm nhau trong đói rét và lả đi. Ông Lý Viết Coỏng chỉ tay về phía thác chính nói: “Anh nhìn lên kia kìa, ở chính giữa thác là chỗ đôi trai gái yêu nhau đấy. Vì câu chuyện này mà thác Bản Giốc linh thiêng. Có rất nhiều cặp tình nhân lên đây để nghe chuyện tình”.
Ông Coỏng kể tiếp câu chuyện, vì quá mệt sức, đôi trai gái nọ đã thiếp đi trong cơn đại hồng thủy bão tố kéo đến ầm ầm. Sau một tuần mưa tạnh, gió ngớt, một buổi sớm, người đàn bà đi hái măng nhìn lên đỉnh đồi thấy có hai dòng thác chảy mạnh kéo dài xuống chân đồi. Bà về gọi dân làng ra xem. Họ quỳ xuống khấn vái cho rằng, dòng thác là hiện linh của mối tình đẹp đẽ son sắt thủy chung của đôi trai gái người Tày.
Mai Thắng