Bước qua cổng làng cổ Đường Lâm (xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, Thành phố Hà Nội), nhiều du khách ngạc nhiên với dãy nhà được trát vách bằng bùn trộn rơm rạ. Đó là ĐOÀI Creative - không gian sáng tạo do kiến trúc sư Khuất Văn Thắng sáng lập tháng 4/2023.
Theo anh Khuất Văn Thắng, địa điểm này trước kia là tiệm sửa chữa xe phục vụ người dân trong làng. Bằng tình yêu với giá trị truyền thống, anh đã thuê lại trong thời hạn 5 năm và cải tạo thành ngôi nhà truyền thống trên tinh thần sáng tạo. Nhìn từ ngoài vào, ĐOÀI Creative có nhiều ô cửa sổ tầm thấp, bên trong được trang trí bằng các sản phẩm sáng tạo như: Đèn lồng, xe đạp cũ, ngói cổ...
Anh Thắng là trai nội thành Hà Nội và hoạt động trong lĩnh vực kiến trúc nhà vườn. Cách đây 14 năm, anh chuyển về Đường Lâm sinh sống chỉ vì mê văn hóa truyền thống ở ngôi làng cổ này. Anh Thắng lần lượt cho ra đời các sản phẩm văn hóa - du lịch như: Nok Studio, Bếp Làng, ĐOÀI Community và giờ là ĐOÀI Creative với tiêu chí: Truyền thống - tái sinh - sáng tạo. Anh cho biết: "Cùng ĐOÀI Creative hãy viết, vẽ hoặc làm một thứ gì đó ở nơi đây và tôi sẽ cùng bạn gửi Đường Lâm đi muôn nơi. Đây là thông điệp mà tôi muốn lan truyền và bảo tồn hơn nữa giá trị văn hóa ở Đường Lâm cũng như tạo ra một hệ sinh thái du lịch bền vững”.
Trẻ em thỏa sức sáng tạo tại không gian ĐOÀI Creative.
Tương tự là câu chuyện của Trà Nhà Vân, một không gian văn hóa trà ở Đường Lâm do chị Lâm Thị Hồng Vân sáng lập, nằm yên bình tại số 9 đường Mông Phụ. Chị Vân vốn là một doanh nhân thành đạt nhưng vì lỡ yêu một chiếc cổng nhà cổ làm bằng đá ong nên đã mua lại cả mảnh đất và xây dựng không gian thưởng thức trà của người Việt xưa.
Chị Vân cũng đã phối hợp cùng anh Thắng xây dựng lại căn nhà theo lối truyền thống bằng gỗ và giữ nguyên chiếc cổng cổ bằng đá ong. Ngoài sản phẩm từ các dòng trà Shan Tuyết cổ thụ, Trà Nhà Vân còn là nơi tìm hiểu và tôn vinh gốm sứ Việt cũng như các loại kẹo đặc trưng của người Việt như: Kẹo dồi, kẹo lạc, kẹo hạt mè... Chị Vân cho biết, văn hóa uống trà của người Việt xưa rất độc đáo. Người Việt chỉ cần nhìn thấy nhau, gặp nhau và mời nhau uống trà. Bên chén trà có thể là những câu chuyện đời thường, chuyện công việc hay lấy cảm hứng sáng tạo thơ ca...
Dù chuyện gì đi chăng nữa, phong thái uống trà của người Việt cũng mang một nét riêng không giống với các nước khác. Chị Vân cho hay: “Mỗi tách trà Shan Tuyết cổ thụ tại Trà Nhà Vân là hành trình gợi nhớ vẻ đẹp hoang sơ, tinh khiết của núi cao Tây Côn Lĩnh. Trà được chế biến bởi những nghệ nhân với gần 40 năm kinh nghiệm, mang đến hương vị độc đáo, ẩn chứa nét đẹp văn hóa và tâm hồn người Việt".
Thạc sĩ Trần Kim Loan, giảng viên thỉnh giảng lĩnh vực du lịch bền vững, Trường Quốc tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết: "ĐOÀI Creative hay Trà Nhà Vân đều là những mô hình du lịch bền vững vì phát triển trên nền giá trị văn hóa truyền thống. Anh Thắng, chị Vân và rất nhiều người ở Đường Lâm phải có tình yêu mãnh liệt với văn hóa truyền thống, họ sẵn sàng từ bỏ những công việc khác có thu nhập cao hơn, đi theo một lối riêng nhưng chắc chắn được cộng đồng ủng hộ, chung tay".
Bài và ảnh: Nguyễn Văn Công