Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Ca trù là các di sản văn hóa phi vật thể có ý nghĩa quan trọng trong đời sống xã hội, huyện Yên Phong luôn chú trọng công tác bảo tồn, phát huy giá trị, góp phần đưa 2 di sản này lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng.
Công tác tuyên truyền luôn được các cấp ủy đảng, chính quyền quan tâm với nhiều hình thức phong phú, đa dạng thông qua các hoạt động của cơ quan, đơn vị, địa phương, sinh hoạt văn hóa tại cơ sở, hội thi, hội diễn, chương trình nghệ thuật, giao lưu, lễ hội... gắn liền với văn hóa Quan họ, Ca trù… nhằm nâng cao ý thức của cộng đồng dân cư; động viên, khích lệ các nghệ nhân, liền anh, liền chị, ca nương, kép đàn tiếp tục phát huy vai trò, trách nhiệm lưu giữ và truyền dạy Dân ca Quan họ, Ca trù trong cộng đồng.
Quan họ Yên Phong đón Quan họ bạn.
Huyện thường xuyên tổ chức các chương trình hát Quan họ trên thuyền cùng các hoạt động văn hóa đường phố. Từ năm 2024 chương trình hát Quan họ trên thuyền có sự tham gia biểu diễn của các liền anh, liền chị thuộc các làng Quan họ thực hành. Năm 2022, Yên Phong tổ chức Liên hoan các Câu lạc bộ (CLB) Quan họ lần thứ I; năm 2023, Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện tổ chức Liên hoan “Phụ nữ hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh, tuyên truyền xây dựng gia đình hạnh phúc”...
Các hội thi, hội diễn, liên hoan thu hút đông đảo liền anh, liền chị, cán bộ, hội viên phụ nữ các xã, thị trấn tham gia. Vào dịp đầu xuân, đa số các địa phương tổ chức lễ hội, trong phần hội có chương trình hát Dân ca Quan họ... UBND huyện chỉ đạo Phòng Văn hóa, Thông tin và Truyền thông tuyên truyền, hướng dẫn các địa phương tổ chức các hoạt động sinh hoạt văn hóa Quan họ tại cộng đồng phù hợp với điều kiện thực tế. Các chương trình giới thiệu và quảng bá Dân ca Quan họ Bắc Ninh với các địa phương khác trong và ngoài huyện được thực hiện với hình thức như: Giao lưu, giới thiệu về văn hóa Quan họ cho hơn 200 giáo viên, học sinh trường THCS Bắc Quang, tỉnh Hà Giang; tổ chức giao lưu canh hát Quan họ tại làng Quan họ gốc Đông Yên, xã Đông Phong. Cùng với công tác tuyên truyền, hoạt động truyền dạy Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Ca trù tại cộng đồng, trường học luôn được đẩy mạnh. Hàng năm Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông huyện phối hợp với Trung tâm Văn hóa tỉnh, Trường trung cấp Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh, tổ chức từ 1 đến 2 lớp học hát Quan họ, Ca trù cho thanh thiếu niên, nhân dân các xã, thị trấn. Năm 2024 Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông huyện mở được 2 lớp truyền dạy Quan họ, trong đó 1 lớp cộng đồng tại xã Thụy Hòa cho 70 học viên; 1 lớp học hát Quan họ măng non cho hơn 70 học viên.
Dự kiến cuối năm 2024 Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông huyện sẽ mở 1 lớp truyền dạy Quan họ nâng cao không nhạc đệm cho các liền anh, liền chị. Vào dịp hè hàng năm, ở nhiều địa phương, các liền anh, liền chị tổ chức lớp học hát Quan họ cho các em thiếu niên, điển hình như: CLB Quan họ thôn Đông Yên; CLB Quan họ thôn Ấp Đồn, xã Yên Trung; CLB Quan họ thôn Đại Lâm, xã Tam Đa, các CLB Quan họ thuộc xã Long Châu; thôn Phú Mẫn, thị trấn Chờ… Mỗi lớp thu hút từ 25 đến 30 học viên tham gia.
Nhận thức sâu sắc việc đưa vào giảng dạy trong trường học là một giải pháp hiệu quả bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa Dân ca Quan họ. Hiện nay, tất cả các trường học có CLB Quan họ và duy trì dạy hát Dân ca Quan họ. Các buổi sinh hoạt ngoại khóa tìm hiểu về Quan họ, học sinh được giao lưu với các nghệ nhân, liền anh, liền chị, được trải nghiệm nhiều hoạt động thú vị, thiết thực như tìm hiều về văn hóa Quan họ, góp phần bồi đắp tâm hồn cho thế hệ trẻ, khơi dậy trong các em niềm tự hào về truyền thống văn hóa của quê hương Bắc Ninh - Kinh Bắc. Từ năm 2021 đến nay, Yên Phong tổ chức cho 60 lượt học viên thôn Thượng Thôn, xã Đông Tiến tham gia lớp học Ca trù tại Trung tâm Văn hóa tỉnh.
Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông huyện phối hợp với UBND xã Đông Tiến tổ chức thành công 2 lớp truyền dạy đàn và hát ca trù tại thôn Thượng Thôn cho gần 100 học viên là những hạt nhân văn nghệ. Thượng Thôn là địa phương duy nhất của Yên Phong sở hữu loại hình di sản văn hóa phi vật thể Ca trù. Ông Nguyễn Đình Hảo, Giám đốc Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông Yên Phong cho biết: Yên Phong có 2 làng Quan họ gốc và 28 làng Quan họ thực hành, 1 CLB Ca trù Thượng Thôn. Từ khi được UBND tỉnh quan tâm hỗ trợ kinh phí và UBND huyện Yên Phong triển khai Đề án bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Quan họ, Ca trù, các CLB hoạt động sôi nổi, tích cực hơn. Hiện nay, 100% các xã, thị trấn trong huyện có phong trào hát Quan họ, 61/75 làng, khu phố có CLB Quan họ, 1 CLB Quan họ cấp huyện, tăng 7 CLB so năm 2020.
Minh Hường