Xóm Khuổi Khon, xã Kim Cúc (Bảo Lạc, Cao Bằng) là vùng đất của đồng bào Lô Lô sinh sống lâu đời. Với hệ thống văn hóa vật thể, phi vật thể phong phú, đa dạng và các phong tục tập quán đặc sắc, Khuổi Khon đang trở thành điểm đến hấp dẫn du khách, góp phần nâng cao thu nhập cho đồng bào dân tộc thiếu số.
Ông Pâu Văn Phương, xóm Khuổi Khon cho biết: Khuổi Khon có 61 hộ, 297 nhân khẩu, 100% là người dân tộc Lô Lô. Xóm vẫn giữ được kiến trúc nhà sàn truyền thống bằng gỗ; có nhiều nghệ nhân còn lưu giữ và sử dụng các loại nhạc cụ của dân tộc, các lễ hội truyền thống như lễ cúng cầu mưa, lễ cúng mừng cơm mới, hát dân ca; nhiều hộ vẫn giữ được nghề dệt vải, nghề đan lát... Đặc biệt, người phụ nữ dân tộc Lô Lô vẫn giữ được trang phục và mặc trang phục truyền thống hằng ngày. Với lợi thế trên, xóm Khuổi Khon tập trung phát triển du lịch cộng đồng theo chủ trương, định hướng của huyện. Sau mấy năm thực hiện phát triển du lịch cộng đồng, Khuổi Khon được nhiều du khách đến tham quan, trải nghiệm, từ đó người dân có thêm thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Nằm trên tuyến du lịch Đông Bắc, điểm du lịch cộng đồng xóm Khuổi Khon được đánh giá là nơi có khả năng kết nối tốt, thuận lợi cho việc xây dựng các chương trình du lịch liên tỉnh (từ huyện Bảo Lạc đến các điểm du lịch của các tỉnh Hà Giang, Bắc Kạn, Lạng Sơn...); hoặc các tour, tuyến du lịch trong tỉnh (từ huyện Bảo Lạc đến Khu du lịch thác Bản Giốc (Trùng Khánh), Khu di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó (Hà Quảng), Vườn Quốc gia Phja Oắc - Phja Đén, Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo (Nguyên Bình)…
Xác định phát triển du lịch cộng đồng ở Khuổi Khon là giải pháp để vừa phát triển kinh tế - xã hội, vừa bảo tồn, phát huy tốt các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Lô Lô, Đảng bộ huyện ban hành nghị quyết về nội dung đột phá “Phát triển du lịch gắn với duy trì và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc địa phương” giai đoạn 2020 - 2025, trong đó chú trọng phát triển dịch vụ du lịch cộng đồng xóm Khuổi Khon.
Để thực hiện hiệu quả chương trình phát triển du lịch, huyện chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể xã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động cán bộ và nhân dân nhận thức đúng đắn về tiềm năng, lợi thế du lịch, du lịch cộng đồng của địa phương và vai trò, trách nhiệm đối với việc phát triển du lịch cộng đồng. Thu hút đầu tư, tranh thủ các nguồn lực phát triển hạ tầng và cơ sở vật chất - kỹ thuật, các dịch vụ du lịch. Khuyến khích người dân đầu tư phát triển các dịch vụ như homestay, vườn du lịch, sản xuất hàng lưu niệm, đặc sản địa phương và các dịch vụ du lịch khác. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kiến thức, kỹ năng cho người dân địa phương. Tăng cường các hoạt động quảng bá, xúc tiến về điểm du lịch, kết nối với các công ty lữ hành xây dựng các tour du lịch đến với Khuổi Khon; tập trung xúc tiến, quảng bá du lịch bằng nhiều hình thức đa dạng; sử dụng hiệu quả các phương tiện truyền thông kỹ thuật số, các kênh truyền thông trực tuyến như website, fanpage, panel, video quảng cáo xúc tiến, tờ rơi quảng bá,...
Đề án “Bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc Lô Lô gắn với phát triển Điểm du lịch cộng đồng xóm Khuổi Khon, xã Kim Cúc, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng” được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phê duyệt với tổng mức đầu tư 5 tỷ đồng. Năm 2020, dự án tu bổ, sửa chữa 5 ngôi nhà ở truyền thống, một nhà văn hóa sinh hoạt cộng đồng và một số công trình phụ trợ khác để phát triển du lịch cộng đồng. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức các lớp tập huấn nâng cao nhận thức về du lịch cộng đồng, mở lớp truyền dạy các nghề đan lát, thêu thùa... lựa chọn những bài hát, điệu múa đặc sắc để dàn dựng, hướng dẫn luyện tập, bồi dưỡng kỹ năng trình diễn cho các nghệ nhân và đội văn nghệ để phục vụ khách du lịch; vận động người dân thành lập tổ thêu, dệt vải để may trang phục truyền thống cho gia đình và bán cho du khách đến trải nghiệm.
Đồng bào dân tộc Lô Lô xóm Khuổi Khon, xã Kim Cúc (Bảo Lạc) gìn giữ nét văn hóa của dân tộc.
Với những nét văn hóa truyền thống đặc sắc còn được lưu giữ cũng như cảnh quan thiên nhiên nguyên sơ, xóm Khuổi Khon là điểm dừng chân phù hợp cho du khách tham quan, tìm hiểu bản sắc văn hóa dân tộc Lô Lô, khám phá thiên nhiên vùng cao, tận hưởng khí hậu trong lành và thưởng thức văn hóa ẩm thực đặc trưng. 2 năm gần đây, lượng du khách đến Khuổi Khon tăng theo từng năm, hằng ngày có ít nhất 3 đoàn khách nước ngoài đến du lịch trải nghiệm và lưu trú tại các homestay. Ông Chi Văn Tòng, chủ homestay trong xóm Khuổi Khon chia sẻ: Trong xóm hiện có 5 hộ gia đình làm homestay. Hằng ngày xóm đều có khách nước ngoài đến tham quan, ăn nghỉ tại các homestay. Có gia đình mỗi năm thu nhập trên 40 triệu đồng/năm từ làm homestay. Với nguồn thu nhập từ du lịch, các gia đình thoát nghèo, có cuộc sống ổn định.
Huyện Bảo Lạc tiếp tục tuyên truyền, vận động nhân dân nâng cao chất lượng các dịch vụ trải nghiệm văn hóa bản địa cho du khách, như: ngủ nhà sàn, chế biến các món ăn truyền thống, chăm sóc gia súc, gia cầm, thêu, dệt thổ cẩm, tham gia các hoạt động giao lưu văn nghệ cùng dân bản… Gắn Đề án quy hoạch phát triển điểm du lịch cộng đồng xóm Khuổi Khon với Chương trình xây dựng nông thôn mới và các chương trình mục tiêu quốc gia để lồng ghép nguồn lực thực hiện. Có như vậy, du lịch Khuổi Khon nói riêng, du lịch Bảo Lạc nói chung mới phát triển bền vững.
Minh Hòa