Với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, quyết liệt cải tạo của chính quyền TP Hồ Chí Minh và địa phương, sau hơn 30 năm, kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè (TP Hồ Chí Minh) không chỉ “lột xác” ngoạn mục mà có phát triển du lịch sông nước tại đây.
Phấn khởi trước sự xanh, sạch, đẹp của dòng kênh
Một sáng Chủ nhật với tiết trời mát mẻ, tại bờ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, chúng tôi hòa vào dòng người, háo hức hò reo, cổ vũ cho 12 đội tranh tài tại Lễ hội đua ghe ngo Quận 3 mở rộng trên kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè lần thứ hai năm 2024 do Quận ủy - UBND - Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam Quận 3 tổ chức. Trong đám đông nhộn nhịp, chúng tôi bắt gặp bóng dáng mảnh khảnh của một bà cụ tóc đã bạc phơ, đang cùng con cháu hòa chung niềm vui ngày Lễ hội. Qua trò chuyện, chúng tôi biết được bà Nguyễn Thị Lý (ngụ tại Quận 3, TP Hồ Chí Minh) cùng biết bao thế hệ trong gia đình đã sinh sống tại khu vực gần kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè từ trước những năm 1970. Không giấu được niềm phấn khích, vui mừng, bà chia sẻ: “Cách đây hơn 3 thập kỷ, sẽ chẳng ai từng sinh sống tại khu vực ven kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè tưởng tượng được có ngày dòng kênh sẽ xanh lại và mọi người có thể đứng đây vui chơi. Chứng kiến con kênh thay đổi tích cực như vậy khiến tôi không khỏi vui mừng. Cảnh quan ở đây giờ đã đẹp đẽ, khang trang, tôi có thể cùng con cháu dạo quanh khu vực này”.
Dòng kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè sạch sẽ giúp các tuyển thủ có tinh thần thoải mái khi thi đấu, thể hiện tiềm năng phát triển du lịch trong tương lai.
Tiếng còi vang lên báo hiệu cuộc đua ghe ngo bắt đầu. Không khí nóng lên với những màn đua ghe sôi nổi. Năm nay, Lễ hội thu hút 12 đội thi không chỉ trong khu vực TP Hồ Chí Minh mà còn đến từ các tỉnh, thành lân cận như: Bình Dương, Kiên Giang, Cần Thơ, Sóc Trăng. Anh Trần Thanh Hiền, tuyển thủ đội Pitu khôsa răngsây đến từ TP Cần Thơ chia sẻ: “Được đua ghe tại một con kênh xanh, sạch, đẹp khiến chúng tôi vô cùng phấn khởi. Chúng tôi cảm ơn các cấp lãnh đạo đã dành nhiều thời gian, công sức để bảo đảm vệ sinh cho dòng kênh khi Lễ hội diễn ra. Nhờ thế mà các đội có thể dốc hết sức thi đấu, mang đến cho người xem những màn tranh tài sôi nổi mà không lo ghe và mái chèo sẽ bị vướng vào rác, lục bình gây mất an toàn cho tuyển thủ”.
Để dòng kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè bảo đảm môi trường nước, không gây hại đến sức khỏe, tinh thần của người tham gia thi đấu lẫn khán giả tham dự, UBND Quận 3 đã có những triển khai cụ thể. Qua phối hợp với Công ty TNHH Một thành viên Dịch vụ công ích Quận 3, các nhánh cây to đã được cắt tỉa để tránh rơi rụng lá xuống kênh. Các thùng rác cũng được bố trí hợp lý dọc theo bờ kênh. Rác thải và lục bình dưới kênh được trục vớt bằng những trang thiết bị chuyên dụng. Ngoài ra, trong quá trình Lễ hội diễn ra, 4 ca-nô cùng 10 nhân viên sẽ túc trực thường xuyên tại đầu cầu Lê Văn Sỹ và đầu cầu Công Lý để xử lý, ngăn chặn tình trạng tái ô nhiễm trong khu vực diễn ra cuộc đua. Bà Vũ Thị Mỹ Ngọc - Phó chủ tịch UBND Quận 3, TP Hồ Chí Minh, cho biết: “Kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đã trải qua nhiều giai đoạn chỉnh trang từ năm 1988 đến hôm nay, người dân Quận 3 và TP Hồ Chí Minh đã và đang thụ hưởng thành quả về một con kênh xanh sạch gắn với các hoạt động du lịch. Chúng tôi có trách nhiệm giữ gìn và tiếp tục phát huy những giá trị tốt đẹp này”.
Vì du lịch sông nước phát triển bền vững
Không chỉ Lễ hội đua ghe ngo Quận 3 mở rộng trên kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè lần thứ hai năm 2024, mà rất nhiều sản phẩm du lịch khác đã diễn ra tại đây. Điều này đã cho thấy nỗ lực cải tạo, chỉnh trang dòng kênh này từ 1988 đến nay của chính quyền địa phương và người dân, đã phát huy nhiều hiệu quả khi dòng kênh ngày một xanh sạch, gắn với các hoạt động văn hóa, du lịch ý nghĩa tại TP Hồ Chí Minh.
Kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè từng là dòng kênh ô nhiễm với những dãy nhà xập xệ san sát nhau, rác thải sinh hoạt cùng với những lò mổ gia súc, gia cầm không xử lý đúng cách khiến mùi hôi thối xộc lên kinh khủng đến mức đi ngang qua cũng không thể chịu nổi. Rác thải nổi lềnh bềnh dưới kênh gây nghẹt cống, từ đó dẫn tới khu vực này thường xuyên bị ngập nước. Trước tình trạng tiêu cực đó, chính quyền thành phố có kế hoạch đầu tư cải tạo và xây dựng hai tuyến đường ven kênh.
Sự trong xanh của dòng kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè và cảnh quan tại khu vực đã được duy trì.
Dự án vệ sinh môi trường Nhiêu Lộc - Thị Nghè với tổng mức đầu tư gần 8.600 tỷ đồng đã được triển khai, mang lại những hiệu quả rõ nét. Hơn 7.000 hộ gia đình với gần 50.000 người dân được bồi thường thỏa đáng, giúp giải quyết tình cảnh nhà dân xâm lấn lòng sông. Dọc theo chiều dài dòng kênh đã được triển khai xây dựng hệ thống cống ngầm thu gom nước thải có đường kính 3m nhằm tăng khả năng thoát nước và lắp đặt 60km cống thu nước thải. Kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đang "thay da đổi thịt" từng ngày. Cảnh quan hai bên bờ kênh sau khi cải tạo trở nên trong lành, xanh mát. Nhiều loài cây, hoa, tiểu cảnh được trồng trên vỉa hè đường Hoàng Sa, Trường Sa. Các máy tập thể dục đã được lắp đặt dọc tuyến kênh. Tất cả tạo nên tuyến kênh sạch đẹp.
Đáng chú ý, những thay đổi tích cực đó đã giúp kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè phát huy được giá trị khai thác du lịch. Các tour du lịch, sự kiện văn hóa, lễ hội hấp dẫn đã được diễn ra tại khu vực tuyến kênh này có thể kể đến như: Tour “Du ngoạn sử xanh” với trải nghiệm làm hoa đăng từ chất liệu giấy bột tre có thể tự hủy để làm thức ăn cho cá và thả cá trên sông để góp phần cải thiện nguồn nước, tăng cường hệ sinh thái; tour “Một thoáng Sài Gòn” với các câu chuyện quá khứ tại dòng kênh để du khách hiểu sâu hơn về giá trị của dòng kênh xanh trong việc đầu tư cải tạo và bảo vệ môi trường, cũng như các nguyên lý cơ bản trong việc xử lý rác thải, nước thải; Lễ thả hoa đăng vào mỗi dịp Lễ Phật đản tạo nên một khung cảnh lễ hội lung linh, huyền ảo.…
Bà Nguyễn Thị Vương, Quản lý điều hành công ty TNHH Thuyền Nhiêu Lộc, chia sẻ: “Sản phẩm du lịch trên dòng kênh đang có sức cạnh tranh với nhiều điểm đến du lịch khác ở TP Hồ Chí Minh. Hiện khách quốc tế chiếm tới hơn 50%. Thời gian tới, Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh và công ty sẽ phối hợp đón thêm nhiều đoàn khách quốc tế, đẩy mạnh sản phẩm tour đường sông nội đô này”.
Những tour du lịch đường thủy tại kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè không chỉ là một hành trình khám phá thú vị, mà mang sứ mệnh cao cả, góp phần nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho đông đảo người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Qua những hoạt động trải nghiệm thực tế, cộng đồng, xã hội cùng nhau chung tay bảo vệ dòng sông, xây dựng một môi trường sống xanh - sạch - đẹp.
Bài và ảnh: Bảo Ngân