Xứ Lạng với nhiều danh thắng nổi tiếng từ ngàn xưa, trong đó có động Nhị Thanh, phường Tam Thanh (TP.Lạng Sơn) với những nét riêng biệt, độc đáo, là con suối Ngọc Tuyền chảy xuyên qua động dài 570 mét trong xanh, lung linh huyền ảo, hấp dẫn khách du ngoạn.
Nhưng đó là cảnh vật trong những thập niên trước, còn mới đây, Nhị Thanh phải nhận nhiều lời ta thán về con suối Ngọc Tuyền "bỗng dưng" nổi váng từng mảng, dậy mùi nồng nặc.
Động Nhị Thanh hợp thành một quần thể danh thắng Nhất - Nhị - Tam Thanh nổi tiếng vào bậc nhất của xứ Lạng. Khai thác thế mạnh này, mỗi năm ngành văn hóa du lịch đón hàng vạn lượt khách thập phương đến vãn cảnh, thưởng ngoạn danh thắng do Ngô Thì Sĩ - người đã phát hiện từ thế kỷ 18.
Song thật tiếc, trong thời gian gần đây, môi trường của Nhị Thanh bị hủy hoại nghiêm trọng. Các hộ dân xâm lấn đất đầu nguồn con suối và xả rác thải xuống nguồn nước trước khi chảy vào hang động, gây nên tình trạng ô nhiễm ngày càng nặng. Du khách không muốn du ngoạn xuyên động vì lượng nước ứ đọng trong hang động dậy mùi khó tả. Phía cửa mặt tiền của động Nhị Thanh, người ta phải dựng hàng rào chắn rác, tạo nên bãi rác mỗi khi mùa mưa lũ đến.
Do công tác quản lý lỏng lẻo mà tự nhiên nơi đây biến đổi nhanh chóng, cũng từ đó mà nước suối Ngọc Tuyền hình thành từ nguồn sinh thủy tự nhiên đã biến mất, gây ra tình trạng cạn kiệt nước vào mùa khô. Kể từ đó, dòng suối Ngọc Tuyền chuyển thành "cống" thải nước sinh hoạt của trên 500 hộ dân trong khu vực, với hàng vạn mét khối nước thải và hàng nghìn tấn rác mỗi năm xuyên qua lòng động Nhị Thanh.
Đơn vị quản lý đã bỏ nhiều công sức để thu gom rác song không thể xử lý triệt để, do lượng rác thải ngày càng nhiều. Tỉnh Lạng Sơn mới đây đã có quyết định phê duyệt xây dựng, cải tạo, khắc phục ô nhiễm suối Ngọc Tuyền với nhiều hạng mục, trong đó xây dựng hồ xử lý nước thải sinh hoạt mặt trước động, trước khi cho nước chảy vào suối Ngọc Tuyền, dù đó là giải pháp tình thế nhưng có vai trò quyết định nhằm giảm mức độ tối đa về ô nhiễm môi trường khu vực và nâng cao chất lượng nước suối trước mùa mưa lũ năm nay.
Cùng với việc xây dựng hồ xử lý nước thải theo phương pháp sinh học, các phương án bổ sung công nghệ xử lý nước thải theo công nghệ tiên tiến đang áp dụng trên địa bàn; phương án bơm nước sông Kỳ Cùng bổ sung vào suối Ngọc Tuyền để tạo thành dòng chảy liên tục cũng đang được đặt ra.
Tuy nhiên, cùng với các phương án khôi phục môi trường, thì phương án giáo dục tinh thần trách nhiệm cho các hộ dân không thải rác sinh hoạt vào dòng suối; gắn lợi ích của người dân trong khu vực với hoạt động du lịch để người dân có trách nhiệm bảo vệ môi trường thì môi trường khu vực động Nhị Thanh mới được cải thiện.