Là một thắng cảnh khá nổi tiếng bên sườn tây Yên Tử nhưng Vực Rêu (còn gọi là Suối Rêu), tên con suối dài 3km nằm gọn dưới khe núi Lòng Thuyền thuộc địa phận thôn Giáp Sơn, xã Cẩm Lý, huyện Lục Nam (Bắc Giang), ít được biết đến. Điều đó đã thôi thúc chúng tôi lên đường...
Tháng 11 trở đi, đất trời Hà Nội ngấm dần cái lạnh se sắt của mùa đông. Với niềm hứng khởi muốn thay đổi không khí, từ sáng sớm chúng tôi đã lên đường đến Vực Rêu.
Qua thành phố Bắc Giang, theo quốc lộ 37 hướng đi Sao Đỏ khoảng hơn 30km là đến địa phận xã Cẩm Lý. Từ đây vượt con dốc lởm chởm đầy đất cát, chúng tôi mới đặt chân tới hạ nguồn Vực Rêu.
Nước suối mùa cạn chỉ còn chảy róc rách từng dòng nhỏ, tạo cơ hội cho những tảng đá lớn phô bày hết vẻ đẹp khỏe khoắn pha chút mềm mại. Cũng chính vì thế, tất cả quyết định đi ngược dòng suối để lên thượng nguồn thay vì đi theo đường mòn ven núi. Dẫu biết khá vất vả nhưng càng đi càng gặp nhiều bất ngờ.
Những ghềnh đá, thác nước cao vun vút cứ nối tiếp nhau tầng tầng lớp lớp như những bậc thang khổng lồ, kỳ vĩ. Thi thoảng giữa lưng chừng thác nước lại gặp những cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi với bộ rễ chằng chịt bám vào những vách đá. Hai bên triền núi là rừng thông xanh mướt trải dài vô tận. Không khí trong mát và dễ chịu vô cùng.
Men theo những vách đá còn bắt gặp vô số những loài bướm lạ, nhiều màu sắc. Chúng bay lượn tung tăng hoặc tắm mình dưới nắng. Chốc chốc từng đôi bướm lại vụt bay nô đùa rồi hút mật của những bông hoa dại ven suối.
Những nhánh lau trắng muốt hoặc thâm nâu vươn lên tua tủa như những đám mây hòa cùng nền trời xanh ngắt. Mỗi khi có gió thổi qua, những cành lau lay động bật tung bụi phấn khắp không gian.
Hành trình ngược Vực Rêu biến chúng tôi thành những nhà leo núi nghiệp dư: lúc phải bám vào cây rừng, cheo leo trên những vách đá dựng đứng; lúc phải luồn qua những bụi cây rậm rạp, đầy gai. Bù lại, sau chặng đường vất vả là cảm giác hạnh phúc tuyệt vời khi lên tới thượng nguồn Vực Rêu.
Một quang cảnh bao la, hùng vĩ và nguyên sơ trải ra trước mắt với một thung lũng mênh mông những trảng cỏ xanh mướt bao quanh những đồi thông.
Đi sâu vào trong, cả nhóm còn bất ngờ khi gặp vài căn nhà vách đất, bao quanh là những cây đào rừng trụi lá. Chủ nhân của chúng là chị Duyên, 28 tuổi, người Lục Nam. Gia tài của gia đình chị còn có một đàn trâu bò và mấy thửa đất trước nhà đang chờ làm cỏ để trồng hoa màu khi đông về.
Cuộc sống của gia đình chị Duyên cách biệt hoàn toàn với bên ngoài: không điện, không thông tin và cũng không ồn ào nhưng bao phủ lên đấy là một không gian yên ả và bình dị.
Theo lời chị Duyên, trên ngọn núi Huyền Đinh còn có ngôi chùa Mã Yên năm xưa Trần Nhân Tông chọn làm nơi tu hành sau khi từ bỏ ngôi vua (1293). Chỉ tiếc qua năm tháng, giờ ngôi chùa chỉ còn lại những dấu tích bằng đá nằm sau bìa rừng.
Quyết tâm tìm ra dấu tích ngàn năm, chúng tôi đi sâu vào núi dù được cảnh báo sẽ không có đường mòn tới đó. Nhưng may mắn cuối cùng cả nhóm cũng tìm ra dấu tích ngôi chùa cổ.
Nằm giữa một vườn vải rộng lớn giờ chỉ còn những bức tường đá thấp đổ nát bị thời gian bào mòn thành đất, một giếng nước giờ đã bị đất đá lấp đầy… Nhưng bấy nhiêu cũng đủ khiến tất cả bồi hồi, lòng dâng đầy thành kính trước cuộc đời thanh bạch của vị sư tổ Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử.
Vực Rêu về chiều càng xanh mát. Nắng dát vàng đổ xuống những tán lá thông chuyển sắc thu - đông. Lạ lẫm khi giữa chốn rừng hoang lại có một cây phong hội đủ ba màu lá: đỏ, vàng, xanh. Khoảnh khắc giao mùa hiện rõ trên mỗi chiếc lá.