Du lịch địa chất – Hướng phát triển mới cho Di sản thiên nhiên thế giới Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng

Vì sao nên phát triển loại hình du lịch địa chất?
 

Phong Nha - Kẻ Bàng có trên 300 hang động lớn nhỏ, trong đó đã có hơn 170 hang động với tổng chiều dài hàng trăm Km đã được khảo sát có hệ thống, mỗi hang động trong khu vực này đều chứa đựng những giá trị địa chất đặc trưng và đặc thù, hiếm nơi nào có được. Ngoài động Phong Nha, động Tiên Sơn, động Thiên Đường đã được khách du lịch trong và ngoài nước biết đến, việc phát hiện ra hang Sơn Đoòng – hang động lớn nhất thế giới vào năm 2009 càng làm nổi bật các giá trị di sản địa chất có nguồn gốc kiến tạo đá vôi dạng karst đáng kinh ngạc của khu vực này. Karst ở VQG Phong Nha Kẻ Bàng bao gồm cả trên mặt lẫn các dạng ngầm, với nhiều hình dáng khác nhau và phân bố đa dạng trên các dạng địa hình như ở các khe hẻm sâu thẳm, những đỉnh núi cao sừng sững hay những thung lũng karst với sườn vách dốc đứng và rừng cây rậm rạp..... Tuy nhiên, ngoài những nhà nghiên cứu hang động và những người yêu thích du lịch khám phá, hầu hết những khách du lịch thông thường rất khó có thể cảm nhận hết những giá trị mang tầm vóc quốc tế từ những hang động đang được khai thác. Điều này vô hình dung chúng ta đang lãng quên đi một loại hình du lịch trải nghiệm, nghiên cứu khoa học hấp dẫn của VQG Phong Nha – Kẻ Bàng.

 

Để khai thác xứng với tiềm năng và nâng tầm giá trị di sản VQG Phong Nha – Kẻ Bàng, cần thiết phải nghiên cứu, đánh giá và phát triển kịp thời loại hình du lịch địa chất này. Du lịch địa chất sẽ cung cấp cho du khách những thông tin, kiến thức về cơ chế hình thành, lịch sử phát triển của Phong Nha – Kẻ Bàng…Biết được những thông tin cần thiết đó, chắc chắn du khách sẽ có cái nhìn mới mẻ về giá trị của di sản, chuyến du lịch sẽ trở nên bổ ích hơn thay vì chỉ đến để ngắm nhìn và ra về. Có thể nói, phát triển du lịch thiên nhiên trên cơ sở khai thác sử dụng yếu tố địa chất trong vùng di sản sẽ thúc đẩy một mô hình bảo vệ tích hợp giữa bảo tồn các đặc điểm di sản địa chất nổi trội, kích thích và thúc đẩy nhu cầu đi du lịch, phát triển nền kinh tế khu vực cũng như nâng cao nhận thức của khách du lịch và cộng đồng địa phương.
 

Có thể nói, giá trị địa chất nổi bật chính là tiêu chí then chốt để VQG Phong Nha – Kẻ Bàng trở thành di sản thiên nhiên thế giới. Tuy nhiên, trên thực tế, chúng ta chỉ mới khai thác du lịch ở các mặt bề nổi mà chưa xoáy sâu khai thác vào yếu tố vừa mang tính khoa học lẫn thực tiễn này. Do đó, việc đầu tiên để phát triển du lịch ở VQG Phong Nha – Kẻ Bàng là chúng ta cần phải xác định vai trò và tầm quan trọng của loại hình du lịch địa chất, từ đó định hướng và thực hiện công tác quy hoạch nhằm khai thác du lịch có hiệu quả, tạo ra các sản phẩm du lịch địa chất có chất lượng. Để làm được điều đó, đòi hỏi phải có sự chỉ đạo, phối kết hợp đồng bộ của 3 giải pháp chủ yếu, đó là chủ trương chính sách của Tỉnh, sự quản lý điều hành của các Sở liên quan cùng chính quyền các cấp và sự tham gia của cộng đồng dân cư địa phương.
 

Trên cơ sở quy hoạch phát triển du lịch địa chất, chúng ta cần sớm có kế hoạch đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, phát triển các cơ sở lưu trú du lịch, khu vui chơi giải trí, bảo vệ môi trường sinh thái… để thu hút khách đến với Phong Nha – Kẻ Bàng ngày một đông.
 

Hỗ trợ các nghiên cứu khoa học, phối hợp với các viện nghiên cứu, các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu địa chất, các nhà hoạt động văn hóa… Cần thiết phải xây dựng những kịch bản cho hình thức du lịch địa chất di sản, thông qua đó lồng ghép những thông tin hướng dẫn du lịch thông thường với nội dung địa chất du lịch, làm cho việc thuyết minh không nhàm chán, cứng nhắc mà ngược lại càng làm tăng sức hấp dẫn của các thắng cảnh đối với du khách.
 

Tính độc đáo, đặc sắc không chỉ phụ thuộc vào tài nguyên du lịch sẵn có, đặc điểm và cách thức tổ chức các tour tuyến để tăng tính hấp dẫn của tài nguyên cũng chiếm một phần rất quan trọng. Ngoài những tour, tuyến du lịch thông thường, cần tạo ra những tour tuyến riêng biệt, có chất lượng dành cho những du khách thực sự yêu thích khám phá địa chất và tất nhiên là cả yêu thích sự mạo hiểm. Để tổ chức các tour, tuyến du lịch này, đòi hỏi  phải có tính chuyên nghiệp cao, phải có những nhóm khảo sát địa hình chuyên nghiệp, đội hậu cần tốt và phải luôn giữ được liên lạc trong mọi điều kiện.
 

Bất cứ một diện tích nào có đặc điểm địa chất giá trị cũng chỉ mới đáp ứng điều kiện cần. Để phát triển loại hình du lịch địa chất còn điều kiện đủ là có sự tham gia của người dân địa phương. Tạo cơ hội việc làm, chia sẻ lợi ích mang lại từ du lịch sẽ giúp người dân nâng cao được ý thức bảo vệ các giá trị địa chất di sản, giúp cho việc phát triển du lịch bền vững. Bên cạnh đó, cần tổ chức nhiều hoạt động khác nhau nhằm tăng thêm sự hiểu biết về địa chất và môi trường đến công chúng thông qua việc bảo tồn, tôn tạo các thực thể địa chất, xây dựng các bảo tàng tự nhiên, lập các trung tâm thông tin hỗ trợ du khách, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, xúc tiến và quảng bá du lịch, tổ chức các hội thảo khoa học hay giao lưu giữa các nhà khoa học với người dân địa phương, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, các hướng dẫn viên, thuyết minh viên của ngành du lịch đáp ứng nhu cầu cho phát triển du lịch trong hội nhập quốc tế hiện nay. 

 

Có thể nói, du lịch địa chất là lĩnh vực mới mẻ nhưng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của ngành du lịch. Đã đến lúc những giá trị di sản địa chất ở VQG Phong Nha – Kẻ Bàng phải được “đánh thức”, khai thác và phát triển tương xứng với tiềm năng, trên nguyên tắc phát triển bền vững. Điều này không chỉ góp phần bảo vệ đa dạng địa chất mà còn góp phần phát triển kinh tế địa phương./.