Chính quyền địa phương cơ sở với sự phát triển du lịch
Chính quyền địa phương cơ sở theo cách hiểu phổ biến của khoa học hành chính là chính quyền cấp thấp nhất. Ở Việt Nam hiện nay, chính quyền địa phương cấp thấp nhất được gọi là "cấp xã'' (bao gồm xã, phường, thị trấn) . Chính quyền địa phương cơ sở là chính quyền được tổ chức ra nhằm bảo đảm, bảo vệ và phục vụ quyền, lợi ích của nhân dân trong xã, phường, thị trấn. Ở đây có địa giới hành chính, có các tài nguyên du lịch tự nhiên, có các đặc sản của địa phương. Tại đây có cộng đồng dân cư sinh sống bao đời nay đã tạo ra những tài nguyên du lịch nhân văn phong phú và đa dạng. Tất cả những yếu tố này sẽ tạo nên điểm tham quan du lịch hấp dẫn không chỉ đối với khách du lịch trong nước mà cả khách du lịch nước ngoài.
Đây chính là nền tảng cho sự phát triển du lịch của đất nước và vai trò của chính quyền địa phương cơ sở chiếm vị trí quan trọng, vì họ là những người gần dân nhất, hiểu dân nhất và phải chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân trên cơ sở phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Một trong những hướng phát triển kinh tế - xã hội đó là chuyển đổi cơ cấu kinh tế của địa phương sang lĩnh vực dịch vụ, trong đó hoạt động dịch vụ du lịch có tiềm năng lớn. Khai thác tốt các tài nguyên du lịch của địa phương sẽ đem lại nhiều lợi ích cho cộng đồng, cho chính quyền địa phương và cả cho đất nước. Chính vì vậy, những năm gần đây, Thái Lan đã phát động một chương trình “Mỗi làng là một điểm tham quan du lịch”, đây cũng là sự khẳng định vai trò của chính quyền địa phương cơ sở trong việc phát triển du lịch.
Thực trạng hoạt động du lịch tại các điểm tham quan
Có thể nói từ nhiều năm nay, Hội An là một mẫu điển hình về vai trò của chính quyền địa phương cơ sở trong việc phát triển du lịch. Nhưng vấn đề tổng kết, nhân rộng điển hình này ra các địa phương vẫn còn hạn chế. Vì thế, hình ảnh Du lịch Việt Nam vẫn còn nhiều chuyện để bàn.
Đến nay, tình trạng “chặt chém” còn xảy ra tại nhiều điểm tham quan du lịch. Các cửa hàng, quầy hàng đẩy giá cả hàng hóa lên cao hơn so với giá bán lẻ trên thị trường. Nếu như khách du lịch Việt Nam bị hét giá 2 thì khách Tây bị chặt chém 5. Rất nhiều khách du lịch đã phải lên tiếng ca thán họ bị lừa khi phải thanh toán tiền vận chuyển (taxi, xích lô, xe ôm, xe điện), tiền ăn, tiền uống, tiền giải trí... gấp 1 - 2 lần. Tâm lý coi khách du lịch là người giàu và hét giá cao hơn tại nhiều điểm tham quan du lịch khiến hình ảnh của địa phương bị xấu đi rất nhiều và để lại những ấn tượng không mấy tốt đẹp trong mắt du khách.
Nạn móc túi, cướp giật
Nhiều thành phố là trung tâm du lịch, đặc biệt là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh được khách du lịch quốc tế liệt vào danh sách những điểm đến mà du khách dễ trở thành “miếng mồi béo bở” của nạn ăn trộm, móc túi.
Nạn trộm cướp hoành hành gây trở ngại cho những khách du lịch lần đầu đến Việt Nam và thay vì thưởng ngoạn phong cảnh đường phố, văn hóa, họ sẽ phải chăm chăm nhìn trước ngó sau để cảnh giác với những tên trộm bất ngờ.
Tình trạng chèo kéo khách du lịch
Nạn chèo kéo, chèn ép
Việc chèo kéo mua hàng, mua đồ một cách dai dẳng, vô duyên của những người bán hàng rong đã khiến rất nhiều khách du lịch trong nước và nước ngoài khó chịu. Nếu có mua thì không chỉ giá “cắt cổ” mà hàng lại không chất lượng. Nếu không mua, một số người bán hàng thậm chí còn văng tục, chửi bậy đối với khách. Đây là một hiện tượng rất phổ biến tại các điểm tham quan du lịch và làm ảnh hưởng không nhỏ đến hình ảnh của địa phương.
Bảo vệ môi trường tự nhiên
Đến phần lớn các điểm tham quan, cảm nhận đầu tiên của khách du lịch đó là “bẩn”. Rác có ở mọi nơi, bụi bám ở mọi chỗ, hàng quán không được quy hoạch và xây dựng cẩn thận, trông rất mất mỹ quan. Nhà vệ sinh không có người chăm nom và dọn dẹp nên không sạch sẽ. Thậm chí nhiều nơi không có nhà vệ sinh.
Ô nhiễm môi trường tại bãi biển
Tất cả những vấn đề trên đều liên quan đến chính quyền địa phương sở tại. Theo Nghị định số 39/2007/NĐ ngày 16/3/2007 của Chính phủ về cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên không phải đăng ký kinh doanh đã quy định: “Nghiêm cấm cá nhân hoạt động thương mại thực hiện các hành vi sau đây trong hoạt động kinh doanh lưu động:
Đeo bám, nài ép, chèo kéo, tranh giành, gây phiền hà cho khách và có lời nói hoặc cử chỉ thô tục, bất lịch sự với khách;
Rao bán rong, rao làm dịch vụ lưu động gây ồn tại nơi công cộng và ảnh hưởng đến sự yên tĩnh chung trong khoảng thời gian từ 22 giờ đến 5 giờ sáng hôm sau;
Bán hàng rong tại các điểm du lịch
Đổ chất thải, phóng uế bừa bãi; vứt hoặc để các phương tiện di chuyển, thiết bị, dụng cụ thực hiện các hoạt động thương mại, bao bì và dụng cụ gói, đựng hàng khác, giấy, rác, hàng hóa, chất béo, mỡ động vật và các đồ vật khác ra đường giao thông, xuống sông, cống rãnh hoặc bất kỳ khu vực nào gây ô nhiễm môi trường, làm cản trở lưu thông, gây bất tiện cho cộng đồng”. Ở những “ Khu vực thuộc các di tích lịch sử, văn hóa đã được xếp hạng, các danh lam thắng cảnh khác” hoặc các diểm tham quan, các khu du lich.
Trách nhiệm của UBND xã, phường, thị trấn được quy định trong Nghị định: “Triển khai thực hiện các giải pháp tổ chức hoạt động thương mại và hình thức quản lý phù hợp, bảo đảm hoạt động bình thường của các khu vực, tuyến đường, địa điểm cấm hoặc cho phép cá nhân thực hiện các hoạt động thương mại; bảo đảm an ninh, an toàn cho các hoạt động hợp pháp của cá nhân hoạt động thương mại trên địa bàn quản lý”.
Bên cạnh đó, chính quyền địa phương sở tại thực hiện tốt các biện pháp bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội; xây dựng phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc vững mạnh; chủ động thực hiện biện pháp phòng ngừa và chống tội phạm, các tệ nạn xã hội và các hành vi vi phạm pháp luật khác, chắc chắn những hiện tượng không tốt nêu trên sẽ không xẩy ra. Điểm tham quan du lịch của địa phương sẽ tạo ra những ấn tượng sâu sắc và hình ảnh đẹp trong tâm trí khách du lịch..
TS. Trịnh Xuân Dũng