Lãnh đạo UBND TP Hà Nội vừa có buổi làm việc với đoàn đại biểu TP Seoul (Hàn Quốc) về triển khai dự án cải tạo sông Tô Lịch. Dự án này được phía bạn hỗ trợ theo đề nghị của Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Thế Thảo trong chuyến thăm Seoul hồi tháng 7-2009.
Rất có thể, việc TP Seoul thực hiện thành công dự án khơi lại dòng sông lịch sử Cheonggyecheon đã để lại ấn tượng sâu sắc cho người đứng đầu TP Hà Nội, cũng như bất cứ ai có dịp đến thăm thủ đô của xứ sở kim chi.
Tô Lịch vốn là dòng sông cổ quan trọng của kinh đô Thăng Long. Ngay từ thế kỷ VI, sách Lương thư, Trần thư của Trung Quốc đã ghi lại rằng, Nam Việt đế Lý Bí cho đắp dựng một tòa thành bên một dòng sông xưa trên đất Hà Nội cổ (545), được gọi là “Tô Lịch giang thành” (Thành sông Tô Lịch). Tên sông đặt theo tên một vị quan anh minh, liêm khiết, tổ tiên ông đã cư ngụ lâu đời bên bờ sông, “gia đình lấy sự thanh bạch và hòa thuận, hiếu thảo làm trọng”. Về sau, ngài được tôn làm thần, được phong làm Thành hoàng Thăng Long. Như vậy, sông Tô Lịch đã hiện hữu và đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của người dân trong vùng từ trước khi Vua Lý Thái Tổ dời đô về Thăng Long. Với nguồn gốc ấy, sông Tô Lịch gắn liền với quá trình hình thành và phát triển thủ đô Hà Nội.
Tô Lịch vốn là một phân lưu đưa nước từ sông Hồng sang sông Nhuệ. Ngày trước, sông sâu, nước trong mát, hai bên bờ buôn bán tấp nập. Tuy vậy, hiện nay nhiều đoạn sông đã bị lấp, sông không còn dẫn nước, nguồn nước chảy vào chỉ là nước thải từ nội thành hầu như không qua xử lý (khoảng 150.000m³ nước thải/ngày, đêm). Nhiều chỉ số sinh, hóa của nước sông vượt tiêu chuẩn cho phép rất nhiều lần.
Từ cuối những năm 1990, TP Hà Nội đã có dự án nạo vét, kè bờ, cải tạo cảnh quan, môi trường, chống lấn chiếm. Một vài năm trước cũng từng có dự án “cống hóa” nhiều đoạn sông để làm đường giao thông, bãi đỗ xe, thậm chí xây nhà chung cư, song không được công luận đồng tình…
Theo Phó Chủ tịch UBND TP Vũ Hồng Khanh, mục đích của TP Hà Nội là tìm phương án tối ưu, giải quyết tận gốc “vấn đề sông Tô Lịch”, với 3 yêu cầu: thực hiện tiêu thoát nước, xử lý môi trường nước và tạo dựng cảnh quan hai bên bờ sông sạch đẹp để phục vụ đời sống sinh hoạt, nghỉ dưỡng cho người dân… Trước mắt từ nay đến tháng 9-2010, Hà Nội sẽ tiến hành cải tạo môi trường nước sông, trong đó thí điểm triển khai đoạn từ đường Hoàng Quốc Việt đến quận Cầu Giấy, dài khoảng 2 km.
Là một trong những người từng tham gia công việc khơi lại dòng sông lịch sử Cheonggyecheon giữa thủ đô Seoul, Trưởng đoàn chuyên gia Hàn Quốc Kim Byung Ok cho biết, công việc “hồi sinh” cho sông Tô Lịch chắc chắn đòi hỏi rất nhiều nỗ lực và nguồn lực tài chính; nhưng đó là một công trình thiết thực, đem lại lợi ích lớn cho người dân thủ đô Hà Nội hôm nay và rất nhiều thế hệ sau.
Ông kể lại, trong suốt thế kỷ 18 - 19, Cheonggyecheon cũng từng là dòng chảy huyết mạch của thành phố Seoul. Dưới sức ép của sự gia tăng dân số và hoạt động kinh tế ngày càng phát triển, Cheonggyechoen đã bị “đậy nắp” và trở thành một trong những tuyến đường tấp nập nhất của Seoul, “đóng góp” không nhỏ vào sự xuống cấp của môi trường. Năm 2003, chính quyền thành phố đã quyết định tiến hành dự án hồi sinh Cheonggyecheon với số vốn đầu tư ban đầu lên đến 380 tỷ Won (khoảng 380 triệu USD lúc bấy giờ), với mức thiệt hại kinh tế ước tính khoảng 12,340 tỷ Won (khoảng 12 tỷ 340 triệu USD).
Hơn 2 năm thi công ròng rã với 700.000 nhân công, Cheonggyecheon nay đã trở thành niềm tự hào của người dân xứ sở kim chi. Sông có nguồn nước trong mát, hai bên bờ trở thành công viên xanh, sạch, đẹp. Gần 20 cây cầu (mang cả phong cách cổ điển và hiện đại) được xây dựng trên chiều dài gần 6km dành cho người đi bộ và phương tiện qua lại. Sông Cheonggyecheon hiện giờ không chỉ cải thiện cuộc sống của người dân Seoul mà còn góp phần thu hút hàng triệu lượt du khách từ khắp nơi trên thế giới.
Chuyên gia Hàn Quốc này đã hứa cùng các thành viên trong đoàn làm hết sức mình, thực hiện những nội dung bản ghi nhớ được lãnh đạo hai TP Hà Nội và Seoul ký kết về hợp tác cải tạo sông Tô Lịch. Theo chương trình, đoàn đã bắt đầu khảo sát hiện trạng sông Tô Lịch, cảnh quan xung quanh và sẽ sớm báo cáo phương án thực hiện với Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thế Thảo.
Hy vọng trong một tương lai không xa, sông Tô Lịch sẽ có diện mạo và sức sống mới. Và thực sự là “sông” chứ không chỉ còn là mương thoát nước lộ thiên khổng lồ, đang ngày càng gây ô nhiễm trầm trọng.
