Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới vào tháng 12 năm 2004. Đây là khu dự trữ sinh quyển đất ngập nước ven biển thuộc 3 tỉnh châu thổ sông Hồng gồm Thái Bình, Nam Định và Ninh Bình, thuộc phía Nam vùng duyên hải Bắc Bộ nằm ở cửa sông Đáy, sông Hồng và sông Thái Bình.
Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng có tổng diện tích trên 105.558 ha, trong đó có 66.256 ha là đất liền ven biển và 39.302 ha mặt nước biển thuộc 25 xã của các huyện Kim Sơn (Ninh Bình); Nghĩa Hưng, Giao Thủy (Nam Định); Tiền Hải, Thái Thụy (Thái Bình). Vùng lõi có diện tích hơn 14.000 ha, vùng đệm gần 37.000 ha, vùng chuyển tiếp trên 54.000 ha. Là vùng bãi bồi đất ngập nước ven biển độc đáo của Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung.
Khu dự trữ này có 12 kiểu sinh cảnh chủ yếu, gồm: bãi bùn, bãi cát ngập triều, trảng cỏ, sậy, rừng ngập mặn cùng các cồn cát phi lao… Khu dự trữ hiện đang lưu giữ những giá trị sinh học đa dạng, với trên 200 loài chim, trong đó có gần 160 loài chim di cư, hơn 50 loài chim nước; nhiều loài chim được ghi trong sách đỏ thế giới như: Cò thìa, Mòng Bể mỏ ngắn, Rẽ mỏ thìa, Cò Lạo Ấn Độ, Cò trắng Trung Quốc… Bên cạnh đó, trong khu dự trữ còn có trên 100 loài thực vật bậc cao có mạch, trong đó có 30 loài thích ứng tốt với điều kiện ngập nước. Rừng ngập mặn cũng cung cấp nguồn lợi thuỷ sản phong phú với 500 loài động thực vật thuỷ sinh, nhiều loài có giá trị cao như: tôm, cua, vạng, sò, rau câu…
Ngoài ra, Khu dự trữ sinh quyển thế giới vùng châu thổ sông Hồng cũng sở hữu những cánh rừng ngập mặn rộng hàng nghìn ha, khu đầm lầy ngập mặn, các khu bãi bồi ven biển và cửa sông. Những cánh rừng ngập mặn nơi đây được ví như bức tường xanh bảo vệ đê biển, xóm làng khỏi bị tàn phá bởi gió bão, nước biển dâng. Đây cũng là nơi nuôi dưỡng, sinh đẻ của các loài hải sản, cung cấp nguồn lợi thuỷ sản phong phú cùng với khoảng 500 loài động, thực vật thuỷ sinh và cỏ biển. Nhiều loài thuỷ, hải sản có giá trị kinh tế cao như tôm, cua, cá biển, vạng, trai, sò, cá tráp, rong câu chỉ vàng…
Do vậy, bảo tồn và phát triển bền vững Khu dự trữ sinh quyển sông Hồng là mục tiêu quan trọng luôn được cộng đồng dân cư, các nhà khoa học, Chính phủ Việt Nam cũng như các tổ chức quốc tế đặc biệt quan tâm. Đặc biệt, 3 tỉnh Nam Định, Thái Bình và Ninh Bình đặt ra mục tiêu tăng cường đồng quản lý hiệu quả Khu dự trữ sinh quyển thế giới vùng châu thổ sông Hồng, nhằm vừa thực hiện tốt công tác bảo tồn, duy trì sinh kế cộng đồng bền vững, vừa thích ứng tốt với biến đổi khí hậu ở khu vực này. Phát triển kinh tế thân thiện với môi trường, đặc biệt là các mô hình kinh tế xanh, kinh tế tri thức, kinh tế các bon thấp được cho là những giải pháp tốt và khả thi đối với Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng. Có như vậy, công tác bảo tồn và phát huy giá trị của một khu dự trữ sinh quyển thế giới mới đạt được hiệu quả lâu dài và bền vững.
Hữu Huyên
