Nằm trong lòng thung lũng Mường Lò rộng lớn, trù phú - nơi được xem là “cái nôi” của dân tộc Thái đen, nổi tiếng với “Nghệ thuật Xòe Thái” đã được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại cùng với các phong tục, tập quán đặc trưng và cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp - mảnh đất Nghĩa Lộ (Yên Bái) được coi là giàu tiềm năng phát triển du lịch. Xây dựng Nghĩa Lộ thành điểm đến du lịch văn hóa là mục tiêu mà thị xã đang hướng tới.
Xòe Thái - nét văn hóa đậm đà bản sắc ở Nghĩa Lộ thu hút nhiều du khách tham gia trải nghiệm.
Năm 2003, thị xã là 1 trong 7 huyện, thị của cả nước được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) chọn làm điểm xây dựng đơn vị văn hóa cấp huyện khu vực miền núi vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Năm 2013, HĐND tỉnh đã ban hành nghị quyết chuyên đề và UBND tỉnh quyết định phê duyệt Đề án "Xây dựng thị xã văn hóa - du lịch Nghĩa Lộ, giai đoạn 2013 - 2020”.
Năm 2021, UBND tỉnh tiếp tục ban hành Quyết định số 1859/QĐ-UBND phê duyệt Đề án "Xây dựng thị xã Nghĩa Lộ thành thị xã văn hóa, du lịch giai đoạn 2021 - 2025”. Trong 20 năm qua, việc liên tục được lựa chọn để thực hiện những đề án lớn của tỉnh và Trung ương đã khẳng định Nghĩa Lộ thực sự là một vùng đất tiềm năng.
Nhận rõ giá trị của văn hóa trong việc phát triển du lịch nên trong những năm qua, thị xã đã đẩy mạnh công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đặc trưng của các dân tộc. Nghĩa Lộ đã xây dựng các bản văn hóa truyền thống gắn với xây dựng và nâng cao chất lượng các mô hình du lịch cộng đồng, khôi phục nghề truyền thống như nghề dệt thổ cẩm dân tộc Thái, Mường, đan lát thủ công, làm đệm, chế tác nhạc cụ dân tộc…; xây dựng kế hoạch bảo tồn và đề nghị đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với các di sản như: Hội Hạn Khuống, Lễ Xên Đông, Nghệ thuật Xòe Thái.
Đồng thời thành lập các đội nhạc cụ dân tộc phục vụ khách du lịch; biên soạn, in ấn, phát hành cuốn sách về văn hóa truyền thống các dân tộc thị xã Nghĩa Lộ; mở lớp truyền dạy các giá trị văn hóa truyền thống; khôi phục Lễ hội hang Thẩm Han xã Sơn A, Lễ hội thờ thần Đất xã Thanh Lương; sưu tầm, biên soạn tài liệu về khắp Thái, nhạc cụ khèn bè; thành lập các câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian tại các xã, phường; tổ chức không gian "Chợ quê” trong khuôn khổ Lễ hội Văn hóa - Du lịch Mường Lò thường niên để quảng bá văn hóa ẩm thực Mường Lò.
Đến nay, kết quả đạt được đã phần nào xây dựng thương hiệu cho Nghĩa Lộ với những dấu ấn độc đáo, đặc biệt là việc "Nghệ thuật Xòe Thái” được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Cùng với đó, thị xã đặc biệt quan tâm đầu tư, cải tạo kết cấu hạ tầng giao thông, hạ tầng phục vụ du lịch.
Hiện nay, 100% tuyến đường nội thị và đường trục xã được rải nhựa hoặc bê tông hóa. Nhiều công trình trọng điểm được hoàn thành, góp phần tích cực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, thay đổi diện mạo thị xã như: đường tránh quốc lộ 32, đường vành đai suối Thia, dự án chỉnh trị suối Thia, dự án xây dựng các khu đô thị mới như Golden Field, khu sinh thái nghỉ dưỡng Dragonfly Pú Lo…
Đặc biệt, tuyến đường kết nối với nút giao IC14 tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai qua địa bàn thị xã sẽ là điều kiện hết sức thuận lợi thúc đẩy phát triển du lịch của địa phương. Hạ tầng thông tin, viễn thông, Internet của thị xã cũng ngày càng phát triển, góp phần quan trọng thúc đẩy các hoạt động quảng bá du lịch trên địa bàn.
Thị xã đã xóa hoàn toàn vùng lõm sóng 3G, 4G và đang triển khai các trạm thu phát sóng 5G. Nghĩa Lộ cũng chú trọng công tác quản lý, nâng cao chất lượng dịch vụ, sản phẩm du lịch và phát triển các sản phẩm mới để tạo sự khác biệt, có tính trải nghiệm cao như: tổ chức Hội thi "Lung linh vòng Xòe” vào dịp 30/4 và 1/5 hằng năm; xây dựng, đưa vào hoạt động "Tuyến phố đi bộ” dài 1,2 km vào tối thứ 7 hàng tuần.
Bên cạnh đó, thị xã cũng hết sức quan tâm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh vực du lịch; tăng cường tuyên truyền, quảng bá hình ảnh và giáo dục cộng đồng, nâng cao nhận thức, tư duy về phát triển dịch vụ du lịch.
Phó Chủ tịch Thường trực thị xã Lương Mạnh Hà cho biết: "Năm 2025, thị xã phấn đấu là điểm đến du lịch, đón và phục vụ 470.000 lượt khách đồng thời thực hiện quyết liệt để hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra trong Đề án "Xây dựng thị xã Nghĩa Lộ thành thị xã văn hóa - du lịch giai đoạn 2021 - 2025”.
Xây dựng Nghĩa Lộ trở thành điểm đến du lịch văn hóa không chỉ là nhiệm vụ mà còn là cơ hội lớn để quảng bá bản sắc văn hóa dân tộc, phát triển kinh tế địa phương, nâng cao đời sống nhân dân”. Nghĩa Lộ đã, đang và tiếp tục nỗ lực cho mục tiêu trở thành điểm đến du lịch văn hóa sớm thành hiện thực.
Hiện nay, thị xã Nghĩa Lộ có trên 80 cơ sở lưu trú với hơn 1.000 phòng nghỉ, hiệu suất khai thác bình quân đạt 48%/năm; có 34 cơ sở homestay đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch, nhiều hộ làm du lịch có thu nhập từ 400 - 500 triệu đồng/hộ/năm. Năm 2024, thị xã đón và phục vụ 352.888 lượt khách, doanh thu từ dịch vụ du lịch đạt 317,6 tỷ đồng.
Thu Hạnh
