Quảng Ngãi sở hữu nhiều lợi thế để khai thác đa dạng sản phẩm du lịch văn hóa truyền thống từ cộng đồng các dân tộc thiểu số ở miền núi.
Quảng Ngãi là vùng đất giàu bản sắc văn hóa, nơi hội tụ và giao thoa của nhiều dân tộc anh em. Trong đó các dân tộc thiểu số (DTTS) khu vực miền núi như Cadong, Cor, H’re… đã và đang lưu giữ những nét văn hóa độc đáo, từ trang phục, ẩm thực, phong tục, đến những làn điệu dân ca và nghi lễ truyền thống, giàu bản sắc, được lưu giữ, gìn giữ qua nhiều thế hệ.
Tết Ngã Rạ của đồng bào Cor.
Nếu như cả tỉnh Quảng Ngãi có 9 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thì khu vực miền núi đã có 5 di sản gồm: lễ hội điện Trường Bà, nghệ thuật cồng chiêng dân tộc Cor, nghệ thuật trang trí cây nêu của người Cor (huyện Trà Bồng); nghề dệt thổ cẩm làng Teng (xã Ba Thành), nghệ thuật trình diễn chiêng ba của người H're (huyện Ba Tơ). Ngoài ra, còn có 1 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 3 di tích cấp quốc gia và 25 di tích cấp tỉnh.
Đơn cử, nghề dệt thổ cẩm của người H're ở làng Teng được hình thành từ rất lâu đời, đang được bảo tồn, phục hồi. Sản phẩm thổ cẩm của dân tộc H're, nhất là kỹ thuật dệt cài hoa văn độc đáo không chỉ tạo nên sự khác biệt mà còn khẳng định tài năng, sự thông minh và sáng tạo của người thợ dệt.
Sản phẩm từ nghề dệt thổ cẩm của người H're.
Những năm gần đây, thông qua việc hỗ trợ dạy và phát triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống, nhiều thiếu nữ người H're ở làng Teng đã sáng tạo những bộ trang phục thổ cẩm được thiết kế cách tân nhưng vẫn toát lên nét tinh hoa đặc sắc văn hóa truyền thống, được người tiêu dùng ưa thích và mang lại giá trị kinh tế cao cho các hộ gia đình.
Theo ông Đinh Xuân Thắng - Phó Vụ trưởng Vụ Tuyên truyền, Ủy ban Dân tộc, các lễ hội truyền thống của đồng bào DTTS cùng hàng loạt những di sản văn hóa thiên nhiên mang sức hấp dẫn đặc biệt đối với du khách trong và ngoài nước.
Đây là cơ hội hình thành tour du lịch lễ hội truyền thống các DTTS, vừa tạo tính hấp dẫn cho điểm đến, vừa góp phần không nhỏ trong xây dựng hình ảnh thương hiệu của điểm đến và đáp ứng mục tiêu phát triển du lịch bền vững của địa phương.
Các lễ hội truyền thống của đồng bào DTTS cùng hàng loạt những di sản văn hóa thiên nhiên mang sức hấp dẫn đặc biệt đối với du khách trong và ngoài nước.
“Việc giới thiệu, quảng bá lễ hội truyền thống trong các hoạt động du lịch góp phần giúp bà con nhận thức được những giá trị vật chất và tinh thần của lễ hội, khơi dậy, giáo dục lòng tự hào về văn hóa truyền thống, tăng cường ý thức bảo vệ, gìn giữ lễ hội. Người dân cũng có thêm thu nhập để cải thiện đời sống, góp phần phát triển kinh tế địa phương thông qua các dịch vụ ăn uống; bán các mặt hàng thổ cẩm, đặc sản địa phương” - ông Thắng cho hay.
Trong khi đó, Tiến sĩ Đỗ Thị Thanh Hoa - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch cho rằng, sáng tạo - tạo một mô hình mới trên cơ sở giá trị tài nguyên; mô phỏng - xây dựng mô hình tái hiện những nét văn hóa đặc trưng; duy trì nét văn hóa hiện có, gia cố điều kiện để lưu giữ và phục vụ khách đều có chung bản chất là cùng hướng tới mục tiêu nhằm tạo ra nhiều điểm nhấn về sản phẩm du lịch đặc thù.
Tiến sĩ Hoa đề xuất tỉnh Quảng Ngãi cần tăng cường liên kết, phát triển sản phẩm du lịch, kết nối tuyến điểm du lịch trong nội tỉnh, đặc biệt là các tuyến, điểm du lịch vùng ven biển, vùng đồng bằng với các điểm du lịch tại các buôn làng DTTS miền núi phía tây; kết nối với các tỉnh trong vùng để gia tăng giá trị du lịch, bảo tồn tôn vinh giá trị di sản văn hóa dân tộc.
Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa tinh thần tốt đẹp của đồng bào DTTS gắn với phát triển du lịch là hướng đi phù hợp với xu thế hiện nay.
Theo ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa tinh thần tốt đẹp của đồng bào DTTS gắn với phát triển du lịch là hướng đi phù hợp với xu thế hiện nay, nhất là trong bối cảnh nhu cầu khám phá của du khách tìm hiểu về văn hóa vùng miền ngày càng nhiều.
Do vậy, song song với bảo tồn phải tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách và phát huy cao nhất vai trò của cộng đồng, sự chủ động hơn nữa của chính quyền, sự phối hợp đồng bộ của các ngành, các địa phương là một trong những giải pháp quan trọng góp phần thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030.
Hà Phương
