Tại Hội nghị tổng kết công tác chỉ đạo để ổn định đời sống và sản xuất kinh doanh cho người dân 4 tỉnh miền Trung bị ảnh hưởng sự cố môi trường, do Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh gây ra, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nêu lên ba thành công quan trọng sau vụ việc này: Người dân tin chính quyền, tin Đảng; người dân đoàn kết hơn và cán bộ trưởng thành hơn.
Để có được thành công này là do chúng ta công khai, minh bạch, dân chủ trong thực hiện; sự vào cuộc quyết liệt của các bộ, ngành, địa phương, của các nhà khoa học. Chỉ trong một khoảng thời gian ngắn chúng ta đã huy động và phối hợp được lực lượng đông đảo các nhà khoa học trong và ngoài nước để xác định nguyên nhân sự cố môi trường đáp ứng được các yêu cầu về khoa học cũng như chính trị, góp phần đập tan các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, phản động… Chúng ta đã bồi thường kịp thời, đúng đối tượng khiến nhân dân đồng thuận, tin Đảng, tin Nhà nước trong xử lý sự cố…
Đặc biệt, Chính phủ đã chỉ đạo bình tĩnh, vững vàng, kiên quyết, chặt chẽ. “Tôi đếm trên bàn tôi 7 quyết định của Thủ tướng. Các quy định của chúng ta rất chặt chẽ chứ không phải nóng đâu phủ đó, ngứa trên đầu mà gãi dưới chân. Đây là kinh nghiệm rất cần thiết cho các địa phương. Anh làm cái gì cũng phải có tổng thể và cụ thể để xử lý những việc nóng bỏng trong thực tiễn” - Thủ tướng nhấn mạnh.
Môi trường biển đã được khôi phục
Cách đây 2 năm, sau khi xảy ra sự cố môi trường biển, vùng biển miền Trung trải qua những tháng ngày buồn bã. Người tiêu dùng quay lưng với hải sản; bãi tắm hoang vắng đìu hiu; ngư dân bỏ biển đi khắp nơi tìm kế mưu sinh. Nhưng nhờ có những chính sách kịp thời, đúng đắn, những biện pháp tích cực khắc phục sự cố, đến nay môi trường biển đã được khôi phục.
Theo tổng hợp của Bộ Tài chính, tính đến ngày 10/5/2018, hơn 6.400 tỷ đồng tiền bồi thường được chuyển đến tay các đối tượng thiệt hại tại 4 tỉnh Bắc miền Trung (Hà Tĩnh: 1.748,1 tỷ đồng, Quảng Bình: 2.759,0 tỷ đồng, Quảng Trị: 1.017,1 tỷ đồng, Thừa Thiên-Huế: 966,0 tỷ đồng). Chính phủ cấp hơn 282 tỷ đồng hỗ trợ khẩn cấp những trường hợp khó khăn do ảnh hưởng sự cố; hỗ trợ 190 tỷ đồng mua bảo hiểm y tế và học phí cho học sinh ở vùng biển bị thiệt hại; hỗ trợ đưa 32.000 người đi xuất khẩu lao động, tìm việc làm mới…Bên cạnh đó, Chính Phủ đã hỗ trợ khẩn cấp 101,36 tỷ đồng để người dân mua giống, sửa chữa tàu, thuyền, ngư lưới cụ; hỗ trợ lãi suất vay ngân hàng để mua tạm trữ thủy sản; tiền điện để dự trữ hàng tồn kho; hỗ trợ 70% giá trị hàng hải sản tiêu hủy.
Đến nay, hoạt động khai thác, nuôi trồng, kinh doanh thủy sản, sản xuất muối, các khu du lịch biển, bãi tắm của 4 tỉnh miền Trung đã hoạt động trở lại bình thường. Người tiêu dùng đã yên tâm sử dụng các sản phẩm hải sản. Du lịch bắt đầu phục hồi, khách du lịch nội địa đến các điểm tham quan, nghỉ dưỡng, giải trí trong dịp nghỉ lễ, tết tăng cao so với cùng kỳ. Đáng mừng là nguồn lợi thủy sản đã có sự phục hồi, nhiều loại cá nổi như cá cơm, cá nục, cá khoai, ruốc... đã xuất hiện trở lại; người dân tích cực bám biển sản xuất các nghề khai thác cá nổi; từng bước chuyển các nghề khai thác tầng đáy như lồng bẫy, lưới rê đáy sang khai thác ở vùng biển xa bờ như rê khơi, vây, chụp mực, câu vàng. Số lượng tàu khai thác trên biển đã tăng trở lại bình thường. Sản lượng khai thác hải sản năm 2017 của 4 tỉnh đạt gần 152.000 tấn tăng 23,5% so với năm 2016. Về nuôi trồng thủy sản, sau khi có công bố môi trường nước biển đã an toàn, người dân đã tích cực cải tạo ao, đầm, đầu tư nuôi trồng thủy sản. Sản lượng nuôi trồng thủy sản năm 2017 của 4 tỉnh là 46.900 tấn, tăng 1,4% so với năm 2016.
Tiếp tục theo dõi, giám sát dọc biển
Mặc dùđến thời điểm này, công ty Formosa Hà Tĩnh đã khắc phục được 52/53 hành vi vi phạm, các hạng mục đã cơ bản hoàn thành bảo đảm điều kiện vận hành chính thức lò cao số 1. Cụ thể, đã lắp đặt các hệ thống quan trắc tự động kết nối và truyền dữ liệu tự động về Sở TN&MT và Bộ TN&MT (Tổng cục Môi trường), gồm hệ thống quan trắc nước thải tại xưởng xử lý nước thải sinh hóa (15 thông số quan trắc); hệ thống quan trắc nước thải tại xưởng xử lý nước thải công nghiệp (15 thông số); hệ thống quan trắc nước thải tại xưởng xử lý nước thải sinh hoạt (12 thông số); trạm quan trắc nước thải trước khi thải ra môi trường (16 thông số) và 20 hệ thống quan trắc khí thải tự động, liên tục xung quanh khu vực 2 lò cao (8 thông số).
Formosa Hà Tĩnh cũng cam kết không để tái diễn các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước. Nếu có sai phạm sẽ chịu xử lý và đóng cửa. Hoạt động của Formosa Hà Tĩnh đã và đang được Bộ Tài nguyên Môi trường, Tổ giám sát liên ngành và tỉnh Hà Tĩnh giám sát chặt chẽ, thường xuyên, liên tục thông qua hệ thống quan trắc tự động về Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Hà Tĩnh
Tuy nhiên, Thủ tướng vẫn yêu cầu công tác kiểm tra định kỳ phải được tiến hành nghiêm túc, nhất là kiểm tra đối với Formosa và các cơ sở ven biển miền Trung. Tiếp tục theo dõi, giám sát dọc biển, bảo đảm an toàn thực phẩm tuyệt đối đối với thủy sản, không được để Formosa vi phạm lần thứ 2.
Bộ TN&MT cần xem xét lắp đặt thêm những điểm quan trắc môi trường tự động ở các thành phố lớn, khu công nghiệp và các nơi đang bị ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Việc này phải công khai, minh bạch để người dân và cộng đồng giám sát.
Cần công khai bộ chỉ số đánh giá, thẩm định, kiểm tra chất lượng bảo vệ môi trường của các tỉnh, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trên địa bàn các tỉnh. Bộ Tài chính phối hợp với Bộ TN&MT nghiên cứu thuế môi trường đối với chủ thể kinh tế gây ô nhiễm để thực hiện các chương trình ứng phó với biến đổi khí hậu.
Các tỉnh tiếp tục thực hiện các chính sách khác về an sinh như hỗ trợ bảo hiểm y tế, học phí, đào tạo nghề, tạo việc làm, hỗ trợ vốn cho người dân vùng bị ảnh hưởng, nhất là xuất khẩu lao động. Tổ chức tổng kết, đánh giá các kết quả đạt được, đồng thời rút kinh nghiệm trong quá trình triển khai thực hiện. Thủ tướng cũng nhắc các địa phương chú ý các dự án có nguy cơ gây ô nhiễm như dự án hóa chất, lọc dầu, xi măng, sắt thép… trong quá trình thẩm định dự án.
Thủ tướng nhấn mạnh: Môi trường là một trụ cột của sự phát triển, cùng với kinh tế, xã hội, tạo thành một tam giác phát triển. Tất cả các địa phương cần giữ gìn môi trường, đặc biệt là môi trường biển, một thế mạnh của Việt Nam.
Thảo Linh
