Năm 2023, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc, thiểu số và miền núi năm 2023 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Văn hóa các dân tộc Việt Nam đã phối hợp với UBND huyện Phú Lương, Phòng Văn hóa Thông tin huyện Phú Lương và UBND xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên tổ chức chương trình "Xây dựng mô hình bảo tồn, phát huy múa Tắc Xình, dân tộc Sán Chay, xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên, năm 2023".
Nghệ nhân Hầu Thanh Tĩnh hướng dẫn động chim câu trong múa Tắc Xình của dân tộc Sán Chay xóm Đồng Tâm, xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên
Trong thời gian từ ngày 17/11/2023 đến 27/11/2023, các học viên đã được các nghệ nhân, người am hiểu nghệ thuật dân gian truyền thống dân tộc Sán Chay truyền dạy, hướng dẫn thực hành một số điệu múa Tắc Xình truyền thống. Tìm hiểu về lịch sử ra đời, nội dung và ý nghĩa của các điệu múa; cách chế tác nhạc cụ từ cây tre, nứa, trúc và biểu diễn các loại nhạc cụ gõ… Đây cũng là dịp để bà con gặp gỡ, giao lưu, tăng cường đoàn kết.
Lớp trao truyền được tổ chức tại xóm Đồng Tâm, xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên gồm có 05 nghệ nhân, người uy tín am hiểu hiểu về văn hóa truyền thống của dân tộc Sán Chay và các điệu múa Tắc Xình thực hiện công việc truyền dạy và 50 học viên tham gia lớp trao truyền, trong đó có 16 học viên nam, 34 học viên nữ là người dân trên địa bàn của xã Tức Tranh, học sinh Trường THCS và THPT Tức Tranh. Trong đó, học viên cao tuổi nhất hiện trên 50 tuổi và học viên nhỏ tuổi nhất là 10 tuổi. Thông qua chương trình của lớp trao truyền, nghệ nhân và những người am hiểu về văn hóa truyền thống dân tộc Sán Chay ở xóm Đồng Tâm đã giúp các học viên hiểu được về lịch sử ra đời, nội dung và ý nghĩa cũng như hình thức biểu diễn của những điệu múa Tắc Xình trong đời sống văn hóa của đồng bào và đồng thời lan tỏa các giá trị này trong cộng đồng. Mặc dù các học viên ở nhiều độ tuổi khác nhau, môi trường khác nhau, cách tiếp cận khác nhau nhưng tất cả đều có chung sự quan tâm và niềm đam mê với những điệu múa Tắc Xình. Bởi vậy, sau một thời gian ngắn, hầu hết các học viên đều đã thuộc và có thể trình diễn với niềm tự hào về di sản văn hóa độc đáo của dân tộc mình.
Hướng dẫn cho các học viên lứa tuổi học sinh các động tác trong múa Tắc Xình của dân tộc Sán Chay xóm Đồng Tâm, xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên
Trong quá trình tổ chức mô hình bảo tồn, phát huy múa Tắc Xình của dân tộc Sán Chay, Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam còn nghiên cứu, chụp ảnh, ghi hình, dựng phim tư liệu về các điệu múa Tắc Xình của dân tộc Sán Chay ở xã Tức Tranh để phục vụ cho việc tuyên truyền, quảng bá di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc Sán Chay tại Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam. Đồng thời, chương trình cũng hỗ trợ 30 bộ trang phục dân tộc Sán Chay (20 bộ nữ, 10 bộ nam) và bộ nhạc cụ gồm trống, sập xeng và chuông cho xóm Đồng Tâm, xã Tức Tranh để lưu giữ và phục vụ cho hoạt động trình diễn, giao lưu văn hóa, góp phần bảo tồn, phát huy và lan tỏa các giá trị di sản văn hóa phi vật thể trong cộng đồng.
Trình diễn múa Tắc Xình trong lễ hội cầu mùa của dân tộc Sán Chay, tại sân đình Đông Tâm, xóm Đồng Tâm, xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ngày 27/11/2023
Chương trình Xây dựng mô hình bảo tồn, phát huy điệu múa Tắc Xình của dân tộc Sán Chay, xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên, năm 2023 là dịp để các nghệ nhân trao truyền nghệ thuật, cách thức trình diễn của các điệu múa Tắc Xình truyền thống của dân tộc Sán Chay. Hoạt động này góp phần bảo tồn các giá trị di sản văn hóa dân tộc trên phạm vi cả nước nói chung, múa Tắc Xình truyền thống của dân tộc Sán Chay ở xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên nói riêng. Chương trình bước đầu đã phát huy hiệu quả nguồn lực đầu tư của nhà nước, xã hội và cộng đồng trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào các dân tộc thiểu số. Qua đó góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về công tác bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc, đề cao vai trò năng lực chủ thể văn hóa, của các nghệ nhân, già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng. Từ đó hướng tới mục tiêu đưa giá trị văn hóa truyền thống gắn liền với cuộc sống đương đại.
Nghệ nhân và học viên chụp ảnh lưu niệm tổng kết chương trình “Xây dựng mô hình bảo tồn, phát huy múa Tắc Xình, dân tộc Sán Chay, xã Tức Tranh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên, ngày 27/11/2023
Bên cạnh đó, các hoạt động tổ chức truyền dạy và hướng dẫn thực hành dân ca, âm nhạc truyền thống của dân tộc còn giúp phát huy và lan tỏa bản sắc văn hóa các dân tộc, đề cao vai trò năng lực của chủ thể văn hóa, và tạo điều kiện cho đồng bào được giao lưu, vui chơi giải trí lành mạnh từ các giá trị văn hóa truyền thống. Trên cơ sở đó, thắt chặt tình đoàn kết và nâng cao nhận thức cũng như trách nhiệm về việc giữ gìn bản sắc văn hóa riêng trong mỗi cộng đồng dân tộc.
PV
