Bao quanh Khu di tích và du lịch Mỹ Sơn (tỉnh Quảng Nam) là 1.158ha rừng được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định để Ban Quản lý di tích và du lịch Mỹ Sơn khoanh vùng bảo vệ. Đến nay, diện tích rừng bao quanh khu di tích luôn được bảo vệ nghiêm ngặt, giữ được môi trường sinh thái và cảnh quan trong lành cho di sản.
Bao quanh di tích Mỹ Sơn là 1.158 ha rừng được khoanh vùng bảo vệ
Công tác bảo vệ rừng đặt lên hàng đầu
Ngay từ khi mới thành lập, Ban Quản lý di tích và du lịch Mỹ Sơn đã xác định việc bảo vệ rừng là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Ban quản lý đã thành lập đội an ninh và bảo vệ rừng, số thành viên chuyên trách ngày càng tăng cả về số lượng và chất lượng. Các trang thiết bị, công cụ chữa cháy rừng chuyên dụng như vỉ dập lửa, bình chữa cháy, can nhựa, máy thổi gió, đồ bảo hộ… cũng được đầu tư mua sắm đầy đủ.
Diện tích rừng bao quanh khu di tích Mỹ Sơn chủ yếu thuộc địa bàn các xã Duy Phú, Duy Hòa, Duy Sơn và một phần giáp ranh với xã Quế Trung, huyện Nông Sơn. Hiện nay, tình trạng người dân lén lút vào rừng săn bắt động vật, đốt than dẫn đến nguy cơ cháy rừng đang là vấn đề quan tâm của Ban quản lý. Ngoài việc tăng cường lực lượng tại khu vực có nguy cơ xảy ra cháy rừng, tại điểm cao đỉnh núi Mỏ Cày, Ban Quản lý bố trí 2 nhân viên trực 24/24 quan sát toàn bộ diện tích rừng, nhanh chóng báo động khi phát hiện cháy rừng.
Đồng thời, đơn vị cũng tổ chức phát tuyến hàng chục ki lô mét đường băng xanh ngăn chặn cháy lan và giúp cho công tác ứng cứu khi có cháy rừng được cơ động hơn; lập phương án tác chiến tại chỗ, hợp đồng phối hợp với các đơn vị xã Duy Phú, Hạt Kiểm lâm huyện Duy Xuyên tăng cường tuần tra truy quét rừng...
Vào thời điểm nắng nóng này, Ban quản lý luôn cắt cử người bám sát địa bàn, trực báo cháy trong ngày. Thường xuyên tuyên truyền nhắc nhở đến du khách và người dân địa phương thực hiện tốt các quy định về phòng chống cháy rừng.
Bên cạnh đó, việc bố trí lực lượng thực hiện việc truy quét, phá dỡ các bẫy thú đặt trái phép trong rừng, phát hiện các dấu hiệu chăn thả trâu bò để tổ chức đẩy đuổi ra khỏi phạm vi cũng được tăng cường.
Nhờ siết chặt công tác bảo vệ rừng mà nhiều năm qua hầu như chưa có vụ cháy rừng đáng kể nào xảy ra trên diện tích rừng xung quanh khu vực Mỹ Sơn, diện tích che phủ rừng đạt trên 70% so với trước đây.
Du khách đến tham quan Mỹ Sơn ngoài tìm hiểu, trải nghiệm các giá trị văn hóa lịch sử còn nhằm khám môi trường sinh thái xung quanh
Bảo tồn cảnh quan và các loại gen quý hiếm
Nằm trong diện tích 1.158 ha, Mỹ Sơn được bao bọc bởi một vòng tròn núi non khép kín. Mười ba khu đền tháp được xây dựng trên những ngọn đồi thấp được ví như những ngọn đuốc rực đỏ giữa màu xanh của cỏ cây, núi rừng. Trong đó, 320 ha được xác định là địa bàn phân bố di tích. Còn lại là núi, thung lũng, và dòng suối. Cảnh quan không gian Mỹ Sơn đã góp phần làm nổi bật ý nghĩa về một nơi mà các vương triều Chămpa chọn lựa để xây dựng thánh đô thờ tự.
Với một diện tích rừng được khoanh vùng bảo vệ, Mỹ Sơn trở thành khu bảo tồn thiên nhiên đa dạng và phong phú. Chưa có một bảng thống kê chi tiết về số loại động, thực vật có mặt ở đây nhưng diện tích rừng Mỹ Sơn hiện nay là nơi cư trú của nhiều loại động, thực vật quý hiếm.
Song song với việc bảo vệ rừng, công tác phát triển rừng, bảo tồn các nguồn gen quý cũng được chú trọng. Các hoạt động trồng các loài cây bản địa thuộc nhóm danh mộc như lim xanh, gõ đỏ, cẩm lai, lát hoa, dầu rái… nhằm phát triển rừng theo tiêu chí rừng đặc dụng và tạo cảnh quan di tích lịch sử đã được tổ chức triển khai mạnh mẽ.
Các loại cây thuộc nhóm danh mộc có nguy cơ bị tuyệt chủng như chua, trao, kơnia, giẻ đỏ… nay đã được bảo vệ và phát triển tốt. Thậm chí, nhiều cá thể thân cây có đường kính vài người ôm xuất hiện khá nhiều tại các khu vực Hòn Đền - Nà Thắng. Cùng với đó, các loại động vật hoang dã như heo rừng, gà rừng, gà gô, trĩ, mang, khỉ, các loài chim cũng đã quay về cư trú, sinh sôi phát triển mạnh.
Hai năm trở lại đây, hơn 10 nghìn cây gỗ quý đã được trồng bổ sung trên diện tích hàng trăm héc ta, dự kiến thời gian tới, mỗi năm sẽ có thêm 5.000 cây khác được trồng dặm thêm, bắt đầu từ vùng lõi mở rộng ra các khu vực xung quanh, nhất là tại những vùng rừng dù có cây che phủ nhưng chưa có cây danh mộc.
Với Dự án Quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích Mỹ Sơn tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2008 – 2020 do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo định hướng chiến lược bảo tồn Khu di tích một cách bền vững, lâu dài, tương xứng với giá trị và phù hợp với điều kiện môi trường tự nhiên - xã hội, đến nay tỉnh Quảng Nam nói chung và Ban Quản lý khu di tích và du lịch Mỹ Sơn nói riêng đã làm khá tốt. Thực tế, ngày nay du khách đến tham quan Mỹ Sơn bên cạnh tìm hiểu, trải nghiệm các giá trị văn hóa lịch sử còn có cơ hội khám môi trường sinh thái xung quanh, nhất là khu vực Hòn Đền - Núi Chúa.
Bài và ảnh: Yến Nhi – Quỳnh Anh
