Danh thắng Nhất, Nhị Thanh (Lạng Sơn), nằm trong quần thể danh lam thắng cảnh: Chùa Tam Thanh, núi Tô Thị, thành Nhà Mạc... đều đã được xếp hạng di tích quốc gia từ năm 1962. Các danh thắng này nằm trên địa bàn phường Tam Thanh, TP Lạng Sơn (Lạng Sơn), có tổng diện tích hơn 34,73 ha, với nhiều hang động kỳ thú nằm trong dãy núi đá vôi.
Ðặc biệt là các động Nhất, Nhị Thanh, với nhiều cảnh đẹp, trong động có suối Ngọc Tuyền chảy xuyên qua động dài hơn 500 m. Giữa động có cửa Thông Thiên nhìn thẳng lên trời, giúp ánh sáng mặt trời rọi xuống suối và nhiều khu vực trong hang. Trong động Nhất, Nhị Thanh còn có chùa Tam Giáo (Tam Giáo tự), thờ: Nho giáo, Ðạo giáo và Phật giáo. Ðỉnh vòm động còn có tượng Ngô Thì Sĩ (Ðốc trấn Lạng Sơn năm 1777, người có công phát hiện ra động Nhị Thanh từ năm 1779). Các vách đá của động đều được lưu bút tích của các thế hệ danh nhân, trong đó có nhiều bia văn có giá trị, là nguồn tư liệu quý giá. Bởi vậy, hằng năm quần thể danh thắng Nhất, Nhị Thanh thu hút hàng trăm nghìn lượt khách trong và ngoài nước đến tham quan, chiêm ngưỡng cảnh đẹp nơi đây.
Song thật đáng tiếc, trong những năm gần đây, do tốc độ đô thị hóa nhanh, cho nên tại khu danh thắng Nhất, Nhị Thanh, một số hộ dân xây dựng công trình lấn chiếm và xâm hại di tích, tình trạng xây dựng nhà không phép, lấn chiếm cảnh quan môi trường khu vực di tích có xu hướng ngày càng tăng, dẫn đến không gian và môi trường danh thắng Nhất, Nhị Thanh bị hủy hoại nghiêm trọng. Bên cạnh đó, trong công tác quy hoạch đô thị, thành phố đã không tính đến tốc độ suy thoái tài nguyên rừng và môi trường, dẫn đến việc nguồn cung cấp hai nhánh suối Thụ Phúc chảy qua khu danh thắng Nhất, Nhị Thanh bị cạn kiệt nước vào mùa khô. Còn mùa mưa lũ, toàn bộ nước thải sinh hoạt của hàng nghìn hộ dân cư ở Kéo Táu và các khối 6, 7 và khối 11, phường Tam Thanh, đổ, chảy qua động, làm ngập úng, rác thải trôi vào trong động. Vào mùa khô, bầu không khí trong động Nhất, Nhị Thanh càng bị ô nhiễm nặng, nguồn nước thải sinh hoạt của các hộ dân chảy qua động có mầu đen đặc, bốc mùi rất khó chịu, làm nhiều du khách không dám vào thăm động Nhất, Nhị Thanh...
Ðề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn, các cơ quan chức năng của tỉnh và UBND thành phố Lạng Sơn sớm có giải pháp xử lý các hộ dân lấn chiếm cảnh quan di tích, ngăn chặn hiện tượng ô nhiễm môi trường, cải tạo xử lý nước thải sinh hoạt tại khu dân cư, trước khi cho chảy qua động Nhất, Nhị Thanh... Xin đừng để lặp lại bài học Nàng Tô Thị bị đốn ngã để "nung vôi" năm nào, rồi mới khắc phục.