Cô Tô là một huyện đảo nằm ở phía đông của đảo Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. Nơi đây là địa danh đầy tiềm năng phát triển kinh tế biển, du lịch, giao lưu kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, vấn đề đầu ra cho rác thải ở đây đang là một bài toán khó.
Cô Tô có trên 50 đảo lớn nhỏ nằm trong vịnh Bắc Bộ, với diện tích đất nổi khoảng 46,2 km2 và dân số gần 6.000 người. Theo ước tính, mỗi ngày địa bàn huyện Cô Tô thải ra môi trường khoảng 5 đến 6 tấn rác thải, trong đó chất thải rắn sinh hoạt chiếm tỷ trọng cao nhất. Nguồn chất thải rắn chủ yếu phát sinh từ sinh hoạt hằng ngày của các hộ gia đình, từ trường học, chợ, nhà hàng, các phương tiện giao thông đường thuỷ, các xưởng chế biến hải sản… Hằng năm, Cô Tô thu hút khoảng 6.000 du khách ra thăm đảo, đây cũng là một phần nguyên nhân khiến cho lượng rác thải ngày càng tăng lên.
Mỗi ngày có hàng tấn rác thải ra trên đại bàn huyện Cô Tô (Ảnh nguồn: Internet)
Việc thu gom xử lý rác thải ở tuyến đảo có đặc thù rất riêng biệt, thường gặp nhiều khó khăn và tốn kém. Với địa hình rộng nhưng phạm vi thu gom rác thải rất hạn chế, chủ yếu tập trung ở các tuyến đường trung tâm của huyện và bãi biển gần khu Tượng đài Bác Hồ trên đảo.
Từ cuối năm 2011, việc thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải trên địa bàn Cô Tô được UBND huyện giao cho Công ty CP Thương mại và dịch vụ Mạnh Quang. Theo đó, Công ty đã tiến hành thu gom rác thải trên địa bàn thị trấn Cô Tô và các tuyến đường thôn, đường xã tại xã Đồng Tiến; bãi biển trước khu tượng đài Bác Hồ, bãi biển Vàn Chảy và bãi biển Hồng Vàn
Quá trình thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải trên địa bàn huyện do Công ty CP Thương mại và dịch vụ Mạnh Quang ban đầu đã đem lại sự khởi sắc mới. Tuy nhiên công tác triển khai vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn, hạn chế: việc thu gom rác chưa triển khai hết trên các tuyến đường, bãi biển đã được giao, trong đó hầu hết rác thải sinh hoạt của các hộ dân trong ngõ xóm của thị trấn Cô Tô, của tất cả các hộ dân thuộc 2 xã Đồng Tiến và Thanh Lân chưa được thu gom; thời gian thu gom rác chưa được cố định khiến cho việc nắm bắt lịch thu gom của người dân gặp khó khăn. Bên cạnh đó việc xử lý rác thải phát sinh trên địa bàn huyện cũng chưa hiệu quả, đặc biệt vào mùa du lịch hay dịp cuối tuần khi lượng rác thải phát sinh đột biến do khách du lịch đến đảo tăng. Ngoài ra, mỗi ngày có hằng trăm tàu thuyền khai thác hải sản, hằng chục xưởng chế biến hải sản, nhiều công trình xây dựng xả hàng loạt rác thải ra môi trường mà chưa được xử lý.
Trong những năm gần đây, để giải quyết vấn đề rác thải trên đảo, chính quyền huyện Cô Tô đã chi ngân sách trên 800 triệu đồng/năm cho việc thu gom rác thải và thành lập đội thu gom rác thải với gần 20 người.
Tuy nhiên, việc xử lý rác thải đã được thu gom vẫn tồn tại nhiều bất cập, tất cả rác thải thu gom của huyện Cô Tô đều vận chuyển bằng xe ngựa và đổ tập trung tại khu vực Vòm Xi chỉ cách khu dân cư gần đó khoảng 200m. Vào những ngay nắng nóng, bãi rác này bốc mùi hôi thối; những ngày mưa rác nổi lềnh phềnh, nước thải trôi cả ra biển và khu vực dân cư lân cận gây ôi nhiễm môi trường và làm mất cảnh quan nghiêm trọng. Thiết nghĩ, với việc gia tăng nhanh chóng của rác thải như hiện nay, chỉ vài năm nữa Cô Tô không còn chỗ để chôn lấp rác.
Đứng trước thực trạng này, Uỷ ban nhân dân huyện đã mời 3 doanh nghiệp trên địa bàn huyện tham gia xây dựng phương án thu gom và xử lý rác thải. Sau khi nghiên cứu địa bàn mang tính đặc thù của huyện đảo Cô Tô, phương án xây dựng lò và đốt rác bằng dầu thải công nghiệp, tro đốt rác cùng với chất thải không phân huỷ dùng để đóng gạch đã được lựa chọn.
Khu xử lý rác thải sinh hoạt được xây dựng trên diện tích hơn 3ha tại thôn Trường Xuân, xã Đồng Tiến. Khi đi vào hoạt động sẽ được áp dụng thí điểm công nghệ lò đốt rác Model EST – 100S do Công ty cổ phần tư vấn Khoa học và Công nghệ Môi trường chế tạo với đặc tính sử dụng một lò đốt được chạy bằng nhiên liệu dầu FO, DO hoặc LPG. Quá trình cháy sẽ được duy trì từ nhiệt độ 1000 đến 1150 độ C tùy theo rác.
Quá trình đốt khí cháy sẽ phân hủy rác thải nguy hại thành rác thải không nguy hại và thải ra kênh khí thải, qua hệ thống xử lý khí thải và ra ngoài môi trường. Nếu là rác thải không nguy hại khí thải sẽ được thải ra ngoài an toàn bằng ống khí thải. Một số loại rác có thể gây bụi và độc hại cần được rửa và thu lại bằng dịch thì khí đó sẽ được đưa sang hệ thống xử lý khí thải. Khí thải sau khi được rửa trở nên sạch và được đi qua tháp tách mùi và hấp thụ lần cuối bằng than hoạt tính. Khi đi vào hoạt động Khu xử lý có công suất từ 100kg/h đến 1500kg/h, sẽ tiêu thụ triệt để lượng rác trên địa bàn thị trấn Cô Tô và xã Đồng Tiến.
Được đánh giá là phương án xử lý rác thải phù hợp với điều kiện của huyện đảo Cô Tô trong giai đoạn hiện nay. Hy vọng việc hoàn thiện và đi vào hoạt động Khu xử lý rác thải sinh hoạt sẽ là một “lời giải” hữu hiệu cho bài toán rác thải bấy lâu nay. Đồng thời sẽ góp phần giúp cho môi trường biển đảo xanh - sạch - đẹp và du lịch của huyện đảo ngày càng vươn tầm lớn.